رحا مدیا | میثم کارگریان
داستان رویارویی امام خمینی(ره) با مخالفان فلسفه در مدرسه دارالشفاء، تصویری گویا از تقابل «اندیشه» و «تحجّر» در تاریخ معاصر ایران است. شخصیتی که با انبر مثنوی مولانا را برمیداشت تا «آلوده» نشود، نمادی از جریانی است که به جای فهم حکمت، در دام ظاهرگرایی و تکفیر افتاده بود. این جریان، نه تنها فلسفه صدرایی، بلکه حتی عرفان مولانا را نیز برنمیتابید و با تفکری انقباضی، هرگونه خردورزی و ژرفاندیشی را تهدیدی برای باورهای خود میپنداشت.
در برابر این موج تحجر، ایستادگی امام خمینی(ره) و پیگیری ایشان در تدریس و ترویج فلسفه، درسی بزرگ از مقاومت فکری است. ایشان با وجود فشارها و حتی توهینهای شخصی مانند آب کشیدن کوزهای که فرزندشان از آن نوشیده بود، هرگز از عقلانیت و حکمت صدرایی عدول نکردند. این مقاومت، تنها به حوزه درس محدود نبود؛ بلکه در سیره و روش فرزند برومندش، شهید سید مصطفی خمینی، به شکلی متعالی تداوم یافت.
شهید مصطفی خمینی، که از نزدیک شاهد این تقابلها و مقاومتهای پدر بود، خود به یکی از ارکان تقویت جریان فلسفی صدرایی تبدیل شد. ایشان نه تنها در مقام یک شاگرد وفادار، که در جایگاه یک متفکر مستقل و اثرگذار، به تبیین و تدوین مبانی حکمت متعالیه همت گماشت. آثار فلسفی عمیق و درسهای پربار او، نشاندهنده پیوندی ناگسستنی با سیره فلسفی امام خمینی(ره) بود. او با تسلط کمنظیر بر فلسفه اسلامی و عرفان، پلی میان سنت حکمی و نیازهای فکری روز جامعه شیعی ایجاد کرد و بهواقع، میراثدار راستین جریان فکری پدر شد.
نقش شهید مصطفی تنها در تقویت «مکتب» فلسفی خلاصه نمیشد؛ بلکه او در «میدان» عمل نیز حامی و مدافع جریان عقلانی بود. حضور او در کنار امام و پشتیبانی فکری و علمی از مواضع ایشان، به جریان فلسفی اصالت و قوت بخشید و نشان داد که تحجّر و مخالفتهای سطحی، هرگز نخواهد توانست در برابر استحکام منطق و عمق اندیشه تاب بیاورد.
داستان مدرسه دارالشفاء و کوزه آب، تنها یک خاطره تاریخی نیست؛ هشداری همیشگی است در برابر جریانهایی که به جای گفتوگو و استدلال، به تکفیر و طرد متوسل میشوند. در مقابل، سیره امام خمینی(ره) و شهید مصطفی خمینی به ما میآموزد که پایفشاری بر حقایق عقلی و حکمی حتی در سختترین شرایط سرانجام پیروز است. امروز نیز ترویج روحیه نقادی، خردورزی و پرهیز از جمود فکری، بهترین پاسداشت از مجاهدتهای آن بزرگواران در مسیر احیای حکمت و عقلانیت اسلامی است.
