اشاره: بعد از شهادت دبیرکل حزب الله لبنان، شهید سیدحسن نصرالله و عملیات وعدهی صادق2، عنصر عزتمندی و غیرت ملی دوباره در سطح جامعه جوشید و مردم با حسی از حماسه و افتخار، خود را شریک در انتقام خونهای بهناحق ریخته شدهی رهبران مقاومت و ملت مظلوم لبنان و فلسطین دانستند. حسی که اوج تبلور و درخشش آن را در نماز جمعهی نصر دیدیم. نمازی که به امامت رهبر انقلاب اسلامی و دو روز بعد از حماسهی وعدهی صادق2 برپا شد.
تأثیر رسانهای مهم و گستردهی این نماز به سبب امام و مأمومهای آن، بهقدی وسیع و گستردهبود که رسانههای خارجی اعمّ از دوست و دشمن بهعنوان اولین تیتر خبری خود از آن سخن میگفتند. تیتری که هیچگاه کهنه نمیشود و بهعنوان اتفاقی مهم در دورانی پر از التهاب آن هم توسط حضور گستردهی مردم در مصلّی تهران، تاریخ را به رقم زدن اتفاقاتی سازنده در آیندهای نه چندان دور، واداشته است.
رسانهی رحا مدیا به مناسبت این رویداد مهم و تأثیر شگرفت آن و تحلیل تأثیرات نماز جمعه نصر، بر آن شد تا با حجتالاسلام حمید برزکار، مدیر مسئول پایگاه رسانهای صدای حوزه، مصاحبهای ترتیب دهد و آن را مورد واکاوی قرار دهد. توجه شما عزیزان را به متن مصاحبه جلب میکنم:
*نماز جمعهی نصر را از چه ابعادی بررسی میکنید؟
در سه محور میتوانیم در خصوص نماز جمعهی نصر صحبت کنیم. یک محور بحث امتداد رسانهای نماز جمعه است و دیگری وضعیت میدانی در شکل کلان و همچنین در شکل خرد.
بسیار در خصوص امتداد رسانهای سخن گفته شده است. در مورد کاربران کشورهای منطقه که تحتتأثیر شانتاژهای رسانهای بودند و این نماز جمعه، آن تأثیرات را بههم ریخت. یا جذّاب بودن خطبههای عربی. جالب اینجاست که اکنون عصر رسانه است، ولی اخبار بهدرستی نمیرسد. فیلترینگ حبابی بهقدری قوی هست که اطلاعات بهدرستی بهدست مردم نمیرسد. شاید بتوان گفت که قدیم اطلاعات بهتر بهدست مردم میرسید تا الان! چرا باید یک فعال رسانهای، نماز خواندن شیعیان را امر جدیدی تلقی کند؟ به این سبب است که اطلاعات از سوی دشمنان سانسور میشود.
ما شاهد قرائت خطبههای عربی از سوی رهبر انقلاب در نمونههای قبلی بودهایم، اما این سکوی رسانهای آنقدر مهم است که باید به عربی سخن گفته شود، چراکه اذهان عمومی تا کنون به این درجه از آمادگی نبوده است و جهان نیز تا به الان در این حجم از التهاب قرار نداشتهاست. به همین دلیل بود که بعد از این خطبهها برخی برای بار اول حقیقتهایی از مقاومت را میشنیدند و از شیندههای خود ابراز تعجب و شگفتی میکردند. البته این تازگی داشتن لزوماً برای خارج از کشور نبود؛ در همین مدرسههای خودمان یا دانشآموزانمان، آن چیزهایی که ما شنیدهایم را نشنیدهاند! چرا؟ چون در عصر رسانه بودن، ما را غافل از تبیین کرده است و احساس میکنیم هر چیز را که گفتهایم برای دیگران نیز گفتهایم، در حالی که به نظر چنین نیست.
*آیا شما با تحلیلهایی که بیشتر خطر کردن را برجستهسازی کرده است، موافق هستید؟
اگر بخواهیم از منظر کلان، وضعیت میدانی را بر اساس تأثیرات نماز جمعه نصر، بررسی کنیم باید به مسألهای مهم اشاره کنیم. یک برداشتی از این خطبه شد که با وجود تهدیدهای صورتگرفته، رهبر انقلاب شجاعت خود را نشان داده و نماز خواندند. بنده نظر دیگری دارم و معتقدم که رهبر انقلاب میدانستند که تهدیدی در کار نیست و این حضورشان، کاشف از علمشان بود. نه اینکه بخواهند بگویند ما میرویم حالا اگر زدند هم زدند و در این راه شهید میشویم!
اگر رهبری چنین احتمالی را بدهند که دشمن حمله کند و مردم را شهید کند، برگزاری این مراسم در این ابعاد اصلاً معقول نبود. آن هم با این توجیه که شهادت را دوست داریم؟!
بله، یک جایی لازم است که به دل خطر زد و تن به شهادت داد ولی اینجا مسأله فرق میکند. در اینجا شجاعت آن است که مردم را فرا بخوانی. اگر چه خودت تهدیدی را در کار ندانی، اما برای مردمی که بالاخره درصدی از احتمال خطر را میدهند، این فراخواندن مردم، کار بزرگ و شجاعانهای است. این شجاعت از سوی رهبر معظم انقلاب، نشئت گرفته از شناخت خوب مردم توسط ایشان است و همین راز حضور پرشور مردم در نماز جمعه نصر است.
نکتهای هم باید اضافه کنم و آن اشاره به محتوای سخنان رهبر انقلاب است. ما در صحبتهای ایشان به هیچعنوان القای ترس ندیدیم. خب ایشان میتوانست بگوید، ملت خودتان را آمادهی شهادت کنید یا مثلاً خونمان رنگینتر از امامحسین (ع) که نیست!
خب این سخنان شاید میتوانست بهعلت ملتهب بودن منطقه، گفته شود ولی حضرت آقا این صحبتها را در خطبههایشان بر زبان جاری نکردند. ایشان دوباره امیدبخشی کردند و با کارشان، به اتحاد توصیه ضمنی کردند.
*آیا مردم، مثل رهبر انقلاب چنین نگاهی به نماز جمعه داشتند؟
صدا و سیما یک مصاحبهای با مردم ترتیب داد که در آن، با یک دختر نوجوان صحبت میکرد. سخنی که من از این دختر شنیدم خیلی عجیب بود. او به خبرنگار گفت: «رهبر ما آمد نماز جمعه و ملت را بغل کرد، نه مثل نتانیاهو که به پناهگاه فرار کرد.» این تحلیل بر خلاف تحلیلهای صورتگرفته از جانب معاندین بود که با انتشار تصاویر آن روز تعبیری سخیف بهنام «سپر انسانی» را عنوان داشتند. گویا رهبر انقلاب مردم را سپر خود کرده باشند. خب شما نگاه این دختر را ببینید که چقدر متعالی به مسأله اشاره کرده است! بهعبارتی این نماز جمعه اتفاقاً نشان داد که اگر خطری هم باشد همه با هم هستیم و همه با هم مسیر را جلو میبریم.
نکتهی بعدی ناظر به شعار وفاقی است که در کشور ما سر و صدا به پا کرده است. خب این قبیل حرکتها مثل نماز جمعه نصر، واقعاً تهدید را به فرصت تبدیل میکند و حضرت آقا، استاد چنین کاری است. ایشان با این نماز جمعه، فرصتی را برای وفاق حقیقی فراهم کرد. به این صورت که اگر تهدیدی هم باشد ما با هم هستیم و نباید از یکدیگر دور شویم.
خب ما در نماز جمعه آدمهایی را با ظاهر متنوعی دیدیم. آدمهایی که اگر در غیر از نماز جمعه میدیدیم، خیلی به انقلابی بودن آنها امیدی نداشتیم. این بهسبب محورشدن مسألهی مقاومت است. مسألهای که حتی با مخالفت اصلاحطلبان مواجه نشد.
*از نگاه خرد چگونه نماز جمعه نصر را ارزیابی میکنید؟
از جنبهی تحلیل خرد نیز اگر بخواهیم اشارهای داشتهباشیم، بهتر است که با این خاطره از نماز جمعه نصر مطلب را توضیح دهم. یادم میآید که در آن روز یکی از حاضران وقتی با دوستش صحبت میکرد، گفت: ما به بزرگترین عملیات استشهادی خانوادگیمان آمدهایم.
خب گفتیم که حس مردم با حس رهبری فرق دارد. بالاخره این نگرانی از سوی مردم بود؛ اما این ترکیب جمعیتی با این حال و هوا که بالاخره با خوشحالی و عشق و حماسه آمدهبودند در نوع خودش قابل توجه بود. شاید تاکنون چنین حالتی وجود نداشت؛ ولی نقاط ضعف هم نسبت به خود برگزاری مراسم به چشم میآمد. بهعنوان مثال کار خاصی از نهادهای انقلابی در نماز جمعه و کار تبیینی در حاشیهی آن دیده نشد. این در حالی است که برخی از آنها، خودشان را هستهی سخت نظام میدانند ولی خیلی توجهی به کارهایی که میتوانست انجام شود و در راستای تبیین جنگ حق و باطل گفته شود، صورت نگرفت.
یا تدارکاتی که در آن حجم گستره باید پیشبینی میشد، اعم از وضعیت سایبانها و تأمین آب شرب، که هیچ دقتی بدان نشد. یا در رابطه با نوجوانها.
ما ایدهای برای نوجوانان داریم که معتقد هستیم، باید آرزوهایشان را مهندسی کنیم. یک کاری کنیم که وقتی فردی آمده تا از نمازجمعه لذت ببرد، دوباره عطش آمدن به نماز جمعه در او ایجاد شود و این مختص به نوجوان حزباللهی هم نیست. یعنی اگر انسانی عادی هم آمد حس خوبی داشتهباشد. خب این حس خوب بود، اما نباید با کاستیها این حس خوب از بین برود.
این مسائل نیز باید در نگاه خرد و از زاویه تربیتی مورد توجه قرار بگیرد تا تاثیراتش بیشتر و بهتر منعکس گردد.
*ممنون از اینکه وقت خودتان را در اختیار ما گذاشتید.
گزارشگر: علی عسگری
