به گزارش رحا مدیا، حجت الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی، عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در «همایش فقه مقاومت؛ غزه در ترازوی فقه» گفت: اجتهاد به‌گونه‌ای در جهان اسلام رقم خورده که در آن، هم فتوای جهاد و هم منع از جهاد می‌آید؛ چه در شیعه و چه در اهل‌سنت؛ فرقی نمی‌کند. ما دو صنف را مورد بحث قرار می‌دهیم؛ یکی اتحادیه علمای اسلام و یکی مصر. یکی (مصر) می‌گوید هرج ومرج می‌شود که در شیعه هم داریم. در اوج حمله داعش به عتبات، عمدتاً جریان شیرازی اقدامی که نکردند، فتوا هم ندادند.
وی درباره نگاه کلان به فقه سیاسی گفت: یک نگاه کلان‌تر در جهان اسلام یک نگاه، نگاه مرحوم امام در فقه سیاسی است که شامل بحث جهاد و مبارزه با طاغوت است. از طرفی فتاوایی وجود دارد که همین حاکم مسلمان، ولو فاسد، را نگه داشته‌باشیم. عملاً این منطق دوگانه قیام و قعود وجود دارد. از جهت هنوز در این سال‌ها که مدرنیته غالب شده فتوا چقدر مؤثر است! فتوای آقای سیستانی چقدر در عراق اثرگذار بود. الان هم فتوایی صادر شده و دوستانی جمع شدند و با علاقه که این را تقویت می‌کنیم.
ایزدهی درباره منطق حکمرانی اهل‌سنت گفت: معمولاً قائل به تغلب هستند و حاکم جائر هرکه بود باید از او اطاعت کرد. لازمه قیام، هرج و مرج است. در طول تاریخ هم عمده اهل‌سنتی که اشعری مسلک هستند این کار را نکردند. چیزی که سبب می‌شود فضا را به‌سمت سمتی ببرد فقهی است که عقلانی می‌شود؛ یعنی در حوزه فکر سیاسی عقل در آن دخیل است. غرض مواجهه با دو منطق اجتهادی است که یکی می‌گوید قیام، عقلانیت، اسلام در برابر ظلم و کفر، مستکبر و مستضعف.
استاد حوزه و دانشگاه درباره بیداری اسلامی خاطرنشان کرد: در بحث بیداری اسلامی (بهار عربی) رهبر انقلاب خیلی پای کار ایستادند؛ حتی مرسی آمد و چیزهایی که نباید بگوید را گفت و اما باز هم ایشان پایش ایستاد و فرمود جهانی که اسلام حکم کند بهتر از این است که الحاد کم کند ولو این‌ها باشند. یا وقتی مرحوم نصرالله شنید که رهبر انقلاب از رفتن مرسی و دستگیر شدنش ناراحت شد گفت ما توبه دسته جمعی کردیم. مهم این است که در برابر نظام سلطه قیام کردن است.
ایزدهی با تأکید بر تعیین ملاک فتوا در حوزه علمیه گفت: ما در حوزه علمیه نشستیم و می‌گوییم که عملاً فلانی یک فتوایی داد. ما اگر نرویم و این همراهی و همسویی را نداشته باشیم و با این‌ها یکپارچه نشویم، یک نفری یک جایی فتوایی می‌دهد و دیگری فتوای دیگری می‌دهد.
وی افزود: در حوزه باید برای منطق فتوا که مؤثر است ملاک تعیین کنیم؛ نه اینکه هر کسی نظری بدهد و اسمش را فتوا بگذارد. بین مجتهد و مفتی فرق باشد. در حوزه علمیه که عقلانیت دارد تقویت کنیم. از آن طرف در تعامل با آن حوزه‌های دیگر که وجود دارد اشراب کنیم. وقتی منطق انقلاب اسلامی جا بیفتد، فتوایی از آن در می‌آید. تصادف نیست، جریان و فرایند است.
ایزدهی با اذعان بر تقریب و همسویی و اینکه فقه را فقه مقارن کنیم، گفت: مسئله جهان اسلام در مقابل کفر، همین که امام برای آن قیام کرده که در برابر هر ظالمی در جهان می‌ایستد که این منطق اگر حاکم بشود نوع اجتهادها فرق می‌کند.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: فتوای قطری‌ها در داخل مصر اصلاً در نمی‌آید؛ چون اصلاً منطق و حاکمیت مصر اجازه نمی‌دهد مثل فتوای قیام صادر بشود؛ اما در جایی که یک حریت نسبی باشد، در می‌آید. در اهل‌سنت، حماس، رویکرد قیام و جهاد دارد. اگر این را در جهان اسلام ترکیب کنیم و همسویی داشته‌باشیم، اتفاق می‌افتد.
ایزدهی با تأکید بر انجام کارهای اساسی در حوزه گفت: اگر قرار باشد تمدن اسلامی داشته‌باشیم، جز با ائتلاف‌هایی که همسو باشند و در نهایت سلطه ظلم و کفر از بین برود و بحث عدالت مطرح شود، لازمه‌اش این است که در حوزه کار انجام بدهیم. البته خیلی کارها انجام‌شده، ولی ناظر به مشکل کم‌کاری شده‌است.
وی در پایان گفت: باید نوع اجتهادها و امتدادش را را تقویت کنیم که در نهایت جایگاه نهاد افتاء و فقه تقویت می‌شود و به تناسب در جهان اسلام از یک جایگاه قوی از اجتهاد بحث کنیم.
گفتنی است، نشست «همایش فقه مقاومت؛ غزه در ترازوی فقه» به همت گروه فقه سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و با همکاری نهادها و مؤسسات علمی و رسانه‌ای همچون مرکز مطالعات راهبردی خبرگزاری تسنیم و مدرسه اندیشه‌ورز رحا در قم برگزار شد.
گزارشگر: بابک شکور زاده
