رحا مدیا | هاجر رضایت
اتحاد، نه یک واژه آرمانی بلکه ضرورتی حیاتی برای امت اسلامی در زمانه پرآشوب امروز است. قرآن کریم بارها مسلمانان را به همبستگی و پرهیز از تفرقه فراخوانده است: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُوا» (آل‌عمران: ۱۰۳). این آیه، راهنمایی روشن است که بدون اتحاد، امت اسلامی به آسانی در برابر طوفان تهدیدات درونی و بیرونی آسیب‌پذیر خواهد شد.
امروز، کشور ما با دو گونه تهدید دست به گریبان است. تهدیدات بیرونی، که در قالب دخالت قدرت‌های جهانی، جنگ‌های نیابتی و تحریم‌های اقتصادی خودنمایی می‌کنند. باید دانست هر جا مسلمانان از هم فاصله گرفته‌اند، میدان برای سلطه بیگانه باز شده است. کافی است به سرنوشت کشورهای درگیر جنگ و آشوب نگاه کنیم تا دریابیم اختلاف داخلی، بزرگ‌ترین فرصت برای نفوذ دشمنان بوده است.
اما خطر فقط از بیرون نیست. اگر دقت نشود تهدیدات درونی، همچون افراط‌گرایی، تعصب‌های کور قومی و مذهبی، فساد و نابرابری می تواند ریشه‌های همبستگی را بخشکاند. دشمن بیرونی از همین شکاف‌ها استفاده می‌کند تا امت را از درون متلاشی سازد. در برابر این تهدیدات داخلی، راهی جز «اتحاد مقدس» وجود ندارد.
اتحاد مقدس یعنی بازگشت به مشترکات اصیل اسلامی؛ یعنی گفت‌وگوی صادقانه میان مذاهب، همکاری میان دولت‌های اسلامی و همدلی میان ملت‌ها. اتحاد مقدس یعنی پذیرفتن این حقیقت که مسلمان، فارغ از قومیت و مذهب، بخشی از یک پیکر واحد است. به تعبیر پیامبر(ص)«المسلم أخو المسلم». مسلمان برادر مسلمان است.
البته تحقق این اتحاد آسان نیست. نیازمند اراده علما و صاحب نظران، شجاعت نخبگان و هوشیاری ملت است. اگر بخواهیم در برابر توطئه‌های بیرونی و بحران‌های درونی ایستادگی کنیم، چاره‌ای جز حرکت به سمت همبستگی نداریم. آینده امت اسلامی نه در جدایی و نزاع، بلکه در هم‌افزایی و اتحاد رقم خواهد خورد.
وحدت مقدس؛ اتحاد اسلامی و ضرورت آن برای مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی
اتحاد در میان مسلمانان، از مهم‌ترین اصولی است که قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم(ص) بر آن تأکید فراوان کرده‌اند. امت اسلامی با جمعیتی بیش از یک میلیارد و هفتصد میلیون نفر در جهان، اگر در چارچوبی از همبستگی فکری، فرهنگی و سیاسی قرار گیرد، نه تنها توانایی دفاع از خود در برابر تهدیدات بیرونی را خواهد داشت، بلکه می‌تواند به عنوان الگویی از عدالت، پیشرفت و معنویت در عرصه بین‌الملل مطرح شود.
قرآن کریم مسلمانان را به «اعتصام به حبل‌الله» و پرهیز از تفرقه فراخوانده است: « وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُوا» (آل عمران: ۱۰۳). این آیه به روشنی نشان می‌دهد که ملاک عزت و استحکام امت اسلامی، تمسک جمعی به ارزش‌های الهی است. همچنین پیامبر(ص) در خطبه‌های خود بارها تفرقه را به مثابه عاملی برای شکست معرفی کرده و وحدت را ضامن بقای جامعه دانسته‌اند.
یکی از مهم‌ترین تهدیدات امروز جهان اسلام، دخالت قدرت‌های خارجی در مسائل داخلی کشورهای اسلامی است. استعمار نوین با ابزارهایی چون رسانه، اقتصاد و حتی اختلافات مذهبی، در تلاش است تا مسلمانان را از درون متفرق سازد. تجربه تلخ جنگ‌های اخیر در برخی کشورهای اسلامی نشان داده است که هر جا مسلمانان دچار اختلاف داخلی شده‌اند، زمینه برای نفوذ و سلطه بیگانگان فراهم آمده است. اگر امت اسلامی با یک صدای واحد در برابر فشارهای خارجی بایستد، قدرت‌های بزرگ ناچار به احترام و تعامل برابر خواهند بود.
تهدیدات داخلی جهان اسلام، بیشتر در قالب تعصب‌های قومی و مذهبی، فساد ساختاری و اختلافات سیاسی بروز می‌کند. این تهدیدات زمانی خطرناک‌تر می‌شوند که با تحریک بیرونی همراه شوند. نمونه روشن آن، استفاده گروه‌های افراطی از آموزه‌های دینی برای ایجاد شکاف در میان مسلمانان است. اتحاد اسلامی در این زمینه می‌تواند با گسترش گفت‌وگوی بین مذاهب، ارتقای سواد دینی و تقویت نهادهای مشترک فرهنگی، زمینه سوءاستفاده از اختلافات داخلی را از بین ببرد.
راهکارهای تحقق اتحاد اسلامی
1. تقویت گفت‌وگوی بین مذاهب و اقوام: ایجاد بسترهای علمی و فرهنگی برای تعامل میان علمای شیعه و اهل‌سنت و دیگر مذاهب، از ابزارهای اساسی برای رفع سوءتفاهم‌ها است.
2. همکاری اقتصادی و سیاسی: تشکیل اتحادیه‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای میان کشورهای اسلامی، وابستگی آنان به قدرت‌های خارجی را کاهش می‌دهد.
3. تقویت رسانه‌های مشترک اسلامی: رسانه‌ها باید صدای همگرایی و همبستگی باشند و از دامن‌زدن به اختلافات بپرهیزند.
4. بازگشت به ارزش‌های اصیل اسلامی: آموزه‌های قرآن و سنت، مهم‌ترین نقطه اشتراک مسلمانان هستند که می‌توانند به عنوان محور اتحاد قرار گیرند.
وحدت مقدس، نه تنها یک آرمان دینی بلکه یک ضرورت راهبردی برای بقای امت اسلامی در عصر حاضر است. تهدیدات داخلی و خارجی هر روز پیچیده‌تر می‌شوند و تنها با همگرایی مسلمانان می‌توان در برابر این چالش‌ها ایستادگی کرد. همان‌طور که تاریخ نشان داده است، امت اسلامی هر زمان متحد بوده، توانسته بر دشمنان غلبه کند و زمانی که دچار تفرقه شده، فرصت‌ها و منابع خود را از دست داده است.
بنابراین، وحدت مقدس نه یک شعار، بلکه ضرورتی برای حفظ هویت، استقلال و عزت مسلمانان است. تحقق آن نیازمند تلاش مشترک علما، دولت‌ها و مردم در سراسر جهان اسلام است
