رحا مدیا | معصومه اسلامی
در روان شناسی اجتماعی، پدیده‌ای به نام غیر انسان‌سازی وجود دارد: غیر انسان سازی (dehumanization) انکار ویژگی‌های منحصر به فردِ انسانی برای دیگران است که آنها را مانند حیوان نشان می‌دهد؛ لذا این انکارِ طبیعتِ انسان برای دیگران، آنها را به عنوان اشیاء یا ماشین‌های خودکار نشان می‌دهد. امروز این پدیده برای کسانی که مدعی تداوم سنت‌های الهی و پیامبرانند، صدق می‌کند. چه همان‌هایی که با محصور کردن رساندن مواد غذایی به غزه در این گناه سهیم هستند و چه آن‌هایی که دربرابر جان دادن کودکان بخاطر قحطی و گرسنگی سکوت کرده‌اند…
یکی از نظریه‌های آلپورت، گسست اخلاقی (moral disengagement)است که به مجموعه‌ای از هشت مکانیسم شناختی اشاره دارد که سبب می‌شود، استانداردهای اخلاقی درونی، فرد را از اعمال او جدا کرده و انجام رفتار غیراخلاقی را برایش بدون احساس ناراحتی تسهیل کند. گسست اخلاقی، پیش‌بینی‌کننده‌ی مطمئنی برای رفتارهای نامطلوب اخلاقی است. صهیونیست نیز دچار گسست اخلاقی است؛ از دفاع دانستنِ نسل کشی با موشک و بمباران گرفته تا محاصره آب و غذا برای کودکانِ بی دفاع، زنان و دخترانِ بی پناه و غیر نظامیان مظلوم غزه.
به منظور دستیابی به تصاویری ژرف از انسانیت در لحظات سخت در میان روایات عبرت آموز اسلامی، واقعه‌ی عملکرد زنی از قوم بنی اسرائیل در ایام قحطی شدید، خودنمایی می‌کند.
«چند سالی در بنی‌اسرائیل، خشک سالی شدیدی پدید آمد. زنی لقمه نانی داشت، آن را در دهانش قرار داد که بخورد، سائلی صدا زد ای کنیز خدا! گرسنه‌ام. زن (با خود) گفت: در این زمان صدقه می‌دهم؛ پس لقمه را از دهانش خارج کرد و به فقیر داد. این زن بچه کوچکی داشت که در حال جمع‌آوری هیزم از صحرا بود که گرگی آمد و او را برد. در این هنگام مادر صدایش (کودکش) را شنید و دنبال گرگ دوید. پس خداوند متعال جبرئیل را فرستاد و کودک را از دهان گرگ خارج کرد و به مادرش برگرداند. پس جبرئیل به او گفت: ای کنیز خدا! آیا به این لقمه به‌جای آن لقمه راضی شدى؟»
این روایت بازتاب روح بلند انسانی از قوم بنی اسرائیل در سال‌های دور است که در اوج فقر و اضطرار، دیگری را می‌بیند و گرسنگی دیگری را بر گرسنگی خود مقدم می‌دارد. اما چه فاصله ژرفی است میان این تصویر و آنچه امروز در غزه توسط بنی اسرائیل می‌گذرد؛ سرزمینی در حصر و در تیغ دوزخیِ بی‌تفاوتی جهانی.
ای کسانی که خود را از نسل بنی‌اسرائیل می‌دانید؛ از آن زن فداکار که از قضا از بنی اسرائیل بود، چه به ارث برده‌اید؟
او نان را از دهان خود در عین گرسنگی‌اش بیرون کشید تا جان گرسنه‌ای را نجات دهد، شما نان را از دهان کودکان بیرون می‌کشید تا برتری خود را اثبات کنید!!!!
شمایی که خود را وارثان انبیای بنی‌اسرائیل می‌دانید، چرا این‌گونه از مَشی آنان فاصله گرفته‌اید؟
آن لقمه برای آن زن، سرنوشت ساز بود. چرا که طبق وعده‌ی قطعی الهی هر ایثاری سرمایه‌ای برای نجات است «وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (سوره حشر، آیه ۹) و هر ظلمی گامی است به سوی سقوط و انحطاط «وَ لا تَحسَبَنَّ اللَّهَ غافِلًا عَمّا یَعْمَلُ الظّالِمونَ» (ابراهیم، ۴۲). از سوی دیگر طبق وعده الهی، سرگذشت آنانی که با ظالمین همکاری می‌کنند یا در برابر آنها سکوت می‌کنند، نیز منجر به عذابی دردناک خواهند شد و دیگر یاوری نخواهند داشت «وَ لَا تَرْکنُوا اِلَی الَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکمُ النَّارُ وَ مَا لَکمْ مِنْ دُونِ اللهِ مِنْ اَوْلِیاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ» (هود، آیه ۱۱۳).
همانگونه که در تاریخ مشاهده می‌شود همواره دل‌های بیدار آزادند و با بصیرت خود، برای آمدن منجی برای گسترش عدل و داد دعا می‌کنند و از خدا نابودی و محو استکبار را خواستارند.
منابع
۱- قرآن کریم
۲- ابن بابویه؛ محمد بن علی، (۱۴۰۶)، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال.
3- Haslam؛ Nick، (2006)، Dehumanization: An Integrative Review.
4- Moore؛ Celia، (2015)، Moral disengagement.
