رحا مدیا | مهدی رضاوش
در حالی که جهان در حال رصد تحولات نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی است، آنچه در سطحی عمیق‌تر در جریان است، «جنگ روایت‌ها»ست؛ جنگی که قلم، لنز دوربین و الگوریتم شبکه‌های اجتماعی، سلاح‌های آن هستند.
از حمله تا حکایت: آغاز درگیری و آغاز روایت
پس از حمله پهپادی بی‌سابقه ایران به مواضع صهیونیست‌ها در پاسخ به ترور فرماندهان محور مقاومت، میدان نبرد وارد فاز جدیدی شد. اما چیزی که در لحظه اتفاق افتاد، فقط انفجار نبود؛ بلکه انفجار روایت‌ها بود.
رسانه‌های غربی تلاش کردند تا حمله ایران را نمایشی، کم اثر و پرهزینه جلوه دهند. در مقابل، رسانه‌های جبهه مقاومت با تأکید بر نظم، هوشمندی و موفقیت پیام‌رسانی عملیات، تصویر متفاوتی را به افکار عمومی عرضه کردند.
دو روایت، دو حقیقت؟
رسانه‌های غرب‌گرا:
ایران را به «ماجراجویی»، «بی‌ثبات‌سازی منطقه» و «ریسک‌پذیری غیرمسئولانه» متهم کردند.
رسانه‌های مقاومت:
عملیات ایران را «پاسخی مشروع»، «قدرت‌نمایی بازدارنده» و «پایان یک‌جانبه‌گرایی صهیونیستی» دانستند.
جنگ روایت‌ها، در واقع دعوای بر سر «تعریف حقیقت» است؛ و هر طرف در تلاش است تا روایت خود را تبدیل به ادراک عمومی کند.
حربه‌های جنگ روایت‌ها:
سانسور و برجسته‌سازی گزینشی:
رسانه‌های اسرائیلی، بخش‌های ناکام پدافند را سانسور کرده و موارد موفق را بزرگ‌نمایی کردند.
روایت‌سازی از موضع ضعف یا قدرت:
ایران با روایت «انتقام حساب‌شده»، پیام کنترل و قدرت فرستاد؛ اسرائیل اما در دوگانگی «آسیب‌پذیر اما مقتدر» گیر افتاد.
فضاسازی در شبکه‌های اجتماعی:
ایران از شبکه گسترده کاربران فارسی و عربی برای بازنشر فیلم‌ها، تحلیل‌ها و جملات کلیدی مثل «خطای بعدی، پایان تل‌آویو است» استفاده کرد.
رسانه‌های مقاومت چگونه روایت را پیروز کردند؟
انتشار هوشمندانه و تدریجی اطلاعات (نشت هدفمند اطلاعات)
استفاده از رسانه‌های همسو در لبنان، عراق و سوریه
مدیریت افکار عمومی داخلی برای ایجاد غرور ملی و انسجام اجتماعی
نمایش خویشتنداری در عین قاطعیت
نمادی از عقلانیت در کنار اقتدار
تأثیرات منطقه‌ای جنگ روایت‌ها:
افزایش محبوبیت جبهه مقاومت در میان ملت‌های منطقه
تضعیف روانی جبهه داخلی اسرائیل و تشدید بحران اعتماد
بازتعریف نقش ایران نه به عنوان یک تهدید، بلکه به‌عنوان بازیگری تعیین‌کننده در امنیت منطقه
آیا روایت‌ها آینده را می‌سازند؟
در جهان امروز، برد روایت گاه مهم‌تر از برد نظامی است. نبرد رسانه‌ای پس از حمله ایران نشان داد که توانایی در ساخت و مدیریت روایت، می‌تواند همان‌قدر مؤثر باشد که پرتاب یک موشک دقیق.
به همین دلیل، در کنار تحلیل نظامی، تحلیل روایت‌ها نه‌تنها مکمل که گاه جایگزین تصمیم‌سازی سیاسی و اجتماعی شده‌اند.
جنگ ایران و اسرائیل، فراتر از درگیری نظامی، نبردی تمام‌عیار در عرصه ادراک، تصویرسازی و مدیریت افکار عمومی بود. در این نبرد، ایران نشان داد که علاوه بر موشک و پهپاد، توان روایت‌سازی قوی دارد و می‌تواند معادلات رسانه‌ای غرب را به چالش بکشد.
