رحا مدیا | قدرت‌الله غلمانی
در حالی که غزه زیر آتش بی‌وقفه رژیم صهیونیستی می‌سوزد و ملت مظلوم فلسطین در برابر جنایات بی‌سابقه‌ای ایستادگی می‌کند، نهادهای بزرگ دینی جهان اسلام از جمله الازهر، همچنان در سکوتی سنگین فرو رفته‌اند. این سؤال جدی مطرح است که: چرا الازهر به‌عنوان نماد علمی و دینی اهل سنت، در قبال این جنایات موضع فعال نمی‌گیرد؟ فتاوای جهاد، دفاع مشروع، یا حتی حمایت علنی از مقاومت فلسطین کجاست؟ آیا الازهر جایگاه تاریخی خود را فراموش کرده است؟
۱. وابستگی ساختاری به نظام حاکم
الازهر از دهه‌های گذشته به نهاد رسمی حکومت مصر بدل شده و رؤسای آن با موافقت رئیس‌جمهور منصوب می‌شوند. دولت کنونی مصر با رژیم صهیونیستی روابط سیاسی و امنیتی دارد و عملاً اجازه اتخاذ مواضع ضداسرائیلی را به نهادهای دینی نمی‌دهد. نتیجه آنکه هرگونه فتوای جهاد، حمایت از مقاومت یا بسیج عمومی توسط علمای الازهر، با موانع امنیتی و حکومتی مواجه است.
۲. تفسیری محافظه‌کار از فقه جهاد
الازهر امروز از فقه جهاد تفسیری محافظه‌کارانه ارائه می‌دهد؛ بر اساس این رویکرد، جهاد تنها با اذن دولت مصر مجاز است. چون دولت مصر چنین اذن و حمایتی نمی‌دهد، جهاد فلسطینیان علیه اشغالگران، از منظر این فقه رسمی، وارد گفتمان نمی‌شود. این در حالی است که در فقه مقاومت (به‌ویژه در مکتب امام خمینی و امام خامنه‌ای)، دفاع از ملت مظلوم یک تکلیف شرعی و عمومی است، نه منوط به رضایت دولت‌ها.
۳. فشار نهادهای بین‌المللی و منافع سیاسی
الازهر امروزه فقط یک نهاد آموزشی نیست، بلکه در شبکه‌ای از روابط سیاسی، مالی و رسانه‌ای جهانی تنیده شده است. حمایت علنی از جهاد فلسطین، ممکن است منافع بین‌المللی آن را تهدید کند. این محافظه‌کاریِ بین‌المللی، مانع از آن می‌شود که الازهر صدای اسلام انقلابی باشد.
۴. سکوت در برابر جنایت، انحراف از رسالت نبوی
رسالت نهادهای دینی، دفاع از مظلوم و مقابله با ظلم است. وقتی کودکان در غزه پرپر می‌شوند، و مسجدالاقصی زیر پای نظامیان صهیونیست لگدمال می‌شود، سکوت نهاد دینی‌ای چون الازهر، نه نشانه حکمت بلکه نشانگر انفعال و بی‌عملی است. این سکوت از منظر قرآنی و اخلاقی، قابل توجیه نیست.
الازهر، با پیشینه‌ای درخشان در تاریخ اسلام، امروز به نهاد رسمی دولت بدل شده است؛ فقه آن، از مقاومت تهی شده و سکوتش در برابر جنایات غزه، سؤالی عمیق در میان امت اسلامی پدید آورده است. بازخوانی رسالت اصیل علمای دین، بازگشت به فقه مقاومت، و فاصله گرفتن از سازش‌کاری سیاسی، تنها راه بازیابی جایگاه حقیقی این نهاد کهن خواهد بود.
