به گزارش رحا مدیا، آیت‌الله سید محمد غروی، عضو شورای عالی حوزه علمیه، در اختتامیه جشنواره کانون‌های علمی و اولین جشنواره یاداشت علمی با بیان اهمیت مهارت نویسندگی و پژوهش، نوشتن و انواع آن را از سنت‌های بزرگان و قدمای حوزه علمیه برشمرد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: خود کتابت اهمیت و جایگاه خاصی دارد، وقتی نگاه می‌کنیم روایات مختلفی در این رابطه وجود دارد. از امیرالمؤمنین(ع) روایت داریم «كِتابُ الرَّجُلِ عُنوانُ عَقلِهِ و بُرهانُ فَضلِه»، کتاب زبان عقل اوست و نشانگر جایگاه فضل اوست. اگر انسان بخواهد کسی را بشناسد می‌تواند از قلمش او را بشناسد که چه خصوصیاتی دارد. یا تعبیر دیگر هست از امیرالمؤمنین که «عُقولُ الفُضَلاءِ في أطرافِ أقلامِها» از نوک قلم‌های آنها جایگاه‌شان مشخص می‌شود.
استاد حوزه علمیه قم داد: روایت عجیبی از حضرت رسول داریم که «الْمُؤْمِنُ إِذَا مَاتَ وَ تَرَكَ وَرَقَةً وَاحِدَةً عَلَيْهَا عِلْمٌ تَكُونُ تِلْكَ الْوَرَقَةُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ سِتْراً فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النَّارِ، وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِكُلِّ حَرْفٍ مَكْتُوبٍ عَلَيْهَا مَدِينَةً أَوْسَعَ مِنَ الدُّنْيَا سَبْعَ مَرَّاتٍ، وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَقْعُدُ سَاعَةً عِنْدَ الْعَالِمِ إِلَّا نَادَاهُ رَبُّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَلَسْتَ إِلَى حَبِيبِي، وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَأَسْكَنْتُكَ الْجَنَّةَ مَعَهُ وَ لَا أُبَالِي» ترجمه: هر گاه مؤمن بميرد و برگه‌اى كه در آن دانشى باشد بر جاى بگذارد، همان برگه روز قيامت، پرده‌اى ميان او و آتش باشد و خداوند متعال در برابر هر حرف نوشته در آن، شهرى هفت برابر بزرگتر از دنيا به او ببخشد و مؤمنى نيست كه ساعتى نزد دانشمند بنشيند مگر آن كه پروردگارش او را ندا دهد: نزد حبيبم نشستى، به عزّت و جلالم سوگند، تو را همنشين او در بهشت سازم و پروايى ندارم.
وی با اشاره به ناتوانی برخی اساتید و محققین معروف حوزوی که مهارت نوشتن ندارند، اظهار کرد: گاهی مواقع ما فضلایی داریم که اینها اهل تدریس و تحقیق هستند و به معنای واقعی مدرس‌های بسیار خوبی هستند، ولی متأسفانه از نعمت قلم برخوردار نیستند. حقیقت این است که نعمت قلم و کتابت مهارت است و این مهارت در بزرگسالی به‌دست نمی‌آید؛ بلکه باید در جوانی و نوجوانی این مهارت پدید بیاید.
آیت الله غروی توصیه کرد: باید سعی و تلاش شود که این مهارت تحقق پیدا کند چنان که سنت حوزه ما در گذشته هم همین بوده است. تحقیق در حوزه‌ها بوده است. این همه کتاب‌هایی که از بزرگان رسیده، این همه تعلیقه‌ها بر کتاب‌ها از بزرگان رسیده، اینا چیزهایی است که نشانگر سیره سلف صالح ما است. مثلاً تقریر دروس را می‌نوشتند البته نه آنکه کلمه به کلمه استاد را بنویسند بلکه تقریر اینگونه بوده که اول تلقی می‌شده بعد روی آن کار می‌شده بعد به استاد ارائه می‌شده است.
این عضو جامعه مدرسین در بر شمردن روش‌های نوشتن در حوزه علمیه بیان کرد: قدما و بزرگان ما تعلیقه نویسی می‌کردند؛ بسیاری از کارهای علمی خیلی از بزرگان ما مثل آشیخ محمد حسین اصفهانی یا آخوند یا دیگران تعلیقه‌های آنها بوده است. تعلیقه بر رسائل، تعلیقه بر مکاسب یا تعلیقه بر کفایه بوده است. تعلیقه نویسی بسیار اهمیت خاصی دارد که آدم می‌بیند مطلب را ارائه کرده اما نکاتی اضافه کرده این نکات ممکن است جنبه تشریحی داشته باشه یا جنبه تبیینی یا اینکه بعضی قسمت‌ها توصیف بهتری شده باشد و برخی هم نقد و بررسی شده باشد.
وی خاطر نشان کرد: رساله نویسی هم در گذشته بوده که رسم بر این بوده که گاهی موقع‌ها رساله‌هایی را در زمینه‌ای می‌نوشتند و به بزرگان ارائه می‌شده است و گاهی مواقع همان رساله زمینه‌ای بوده که به آنها اجتهاد داده می‌شده است. من یادم نمی‌رود که در درس مرحوم آیت الله عظمای آشیخ کاظم تبریزی می‌رفتیم ایشان از بزرگان فقه و اصول بود ایشان در بسیاری از مسائل می‌گفت من یک رساله‌ای نوشته‌ام . گاهی موقع‌ها رساله دو صفحه یا پنج صفحه بود. خیلی اهمیت داره و بزرگان ما در این رابطه تلاش‌های خوبی داشتند و دارند که خیلی ثبت و ضبط شده وجود دارد باید مورد توجه ما قرار بگیرد.
آیت الله غروی مجددا با توصیه بر آموزش نویسندگی به طلاب گفت: توصیه من این است که؛ این ممارست باید انجام بگیرد و باید در دوره‌های جوانی و نوجوانی تحقق پیدا بکند تا مهارت حاصل شود و این نشریاتی که مربوط به مدارس هست یا کانون‌های که وجود دارند می‌توانند ظرفیت این را داشته باشند که یک عده‌ای اهل قلم شوند. البته این مستلزم این است که اولا خود طلبه‌ها یه دوره‌های مختصری در این رابطه ببینند و بعد به دنبال آن این کارگاه‌ها خیلی می‌تواند موثر باشد.
عضو شورای مدارج علمی حوزه علمیه با بیان اینکه ارزیاب‌ها و اساتید هم لازم در کارگاه‌ها مهارتی شرکت کنند، افزود: برای ارزیاب‌ها هم باید کارگاه گذاشت گاهی وقت‌ها ممکن است یک نوشته‌ای به من بدهند به عنوان اینکه مثلا معروفیتی دارم یا تدریسی دارم، ارزیابی می‌کنم؛ ولی این‌کاره نیستم بدون تعارف چون اهل قلم نیستم و درست نیست در نتیجه ولو اینکه گاهی برخی ارزیاب‌ها احساس می‌کنند که این در شأن آنها نیست ولی می‌شود یک کارگاه‌هایی گذاشت تا شرکت کنند و کارهایی را ارائه بدهند و کارهایی را انجام بدهند تا نقد بشوند. چنان که برای اساتید هم کارگاه لازم است.
آیت الله غروی ماه‌های شریف رجب و شعبان را برای ایجاد فرصت‌هایی برای نویسندگی طلاب غنیمت دانست و گفت: امیدواریم دوستان در این مسیری که قرار گرفته‌اند توفیقات بیشتری پیدا کنند. از ظرفیت معنوی هم باید استفاده بکنیم و گاهی موقع‌ها از برخی زمینه‌هایی هم که پدید می‌آید برای اینکه طلبه‌ها را درگیر کنیم به برخی مفاهیم بد نیست. مثل همین ظرفیتی که ماه شعبان و ماه رجب دارند در ارتباط با دعاهایی که هست به نحوی مورد توجه و مورد عنایت قرار بگیرند به طوری که طلبه‌ها در هر سطحی از سطوح بیشتر خودشان را با این مفاهیم بلند درگیر بکنند.
وی ادامه داد: آنچه که بسیار مبارک است این است که مهارت نوشتن در طلبه‌ها پدید بیاید و ادامه پیدا کند. آقای آیت الله خسروشاهی سردبیر مجله «نور علم» می‌گفت؛ گاهی موقع‌ها برخی بزرگان و اساتید مقاله می‌نوشتند و ما باید چقدر کمک بکنیم تا این نوشته به صورت مقاله در بیاید.
در پایان وی در اهمیت و برتری مقاله‌نویسی بر کتاب‌نویسی تصریح کرد و گفت: امروز اهمیت مقاله از کتاب بیشتر است یک مقاله علمی یا مقاله تخصصی یا مقاله علمی پژوهشی اهمیتش به مراتب بیشتر از نوشتن یک کتاب است. یک کتاب بالاخره مقدمه و مؤخره و اینها دارد؛ ولی مقالاتی که واقعا پژوهشی باشد و محور خاصی داشته باشد و هدف داشته باشد و روش خاص تحقیقی در آن منعکس شده باشد و منابع خوبی داشته باشد و منابع زیادی داشته باشد این خیلی مهم است. امیدواریم به گونه‌ای بشود که مقالات و نوشته‌های حوزویان مورد استناد‌‌های بین المللی هم قرار بگیرد.
خبرنگار: محمد رحمانی
