رحا مدیا | سیده رباب سید کاظمی
رسانه‌ها در عصر کنونی نقش بسیار حیاتی و تاثیرگذاری در جوامع ایفا می‌کنند. آنها نه تنها ابزار انتقال اطلاعات هستند، بلکه به عنوان قدرتمندترین ابزار شکل‌دهی به افکار عمومی و ساختار قدرت در جوامع مدرن عمل می‌کنند. فراتر از اطلاع‌رسانی، آموزش و سرگرمی، آنها با تعیین اولویت‌های اجتماعی و سیاسی، «واقعیت اجتماعی» را می‌سازند و به ابزاری قدرتمند برای جهت‌دهی به ادراک عمومی از جهان تبدیل شده‌اند.
با بررسی فعالیت‌های رسانه‌ای جنبش حزب الله در دوران رهبری شهید سید حسن نصرالله، به خوبی می‌توان توجه به جایگاه رسانه و تولیدات رسانه‌ای را در پیشبرد اهداف حزب‌الله بررسی و تحلیل کرد. شهید سید حسن نصرالله، به عنوان یک رهبر کاریزماتیک و بسیار هوشمند، به خوبی به اهمیت بازنمایی رسانه‌ای حزب‌الله در میان افکار عمومی پی برد و اقدام به راه‌اندازی مجموعه‌ی رسانه‌ای برای ارتباط مستقیم با مخاطبان و رساندن «روایت اول» از فعالیت‌های حزب‌الله به دیگران کرد. راهبرد رسانه‌ای حزب الله تحت رهبری سید حسن، از همان ابتدا بر «تسلط بر بازنمایی خود» استوار گشت. به این معنا که آنها با تأکید بر کنترل نحوه نمایش و معرفی حزب‌الله در رسانه‌ها، و با هدف روایت بدون واسطه‌ی دیگران از خود، متمرکز شدند.
از مهم‌ترین استراتژی‌های این جنبش، ترویج فرهنگ مقاومت، نه تنها به‌عنوان مبارزه‌ای نظامی، بلکه به‌عنوان یک موقعیت سیاسی و اخلاقی در برابر سلطه غرب و اشغالگری اسرائیل است. این جنبش با برگزاری مراسم مذهبی، بزرگداشت شهدا و آراستن فضاهای عمومی با بیلبوردها و پوسترهای مزین به تصاویر رهبران و نمادهای مقاومت، هویتی فرهنگی و مذهبی قدرتمند را به‌ویژه در میان شیعیان لبنان و جهان عرب ترویج داد. این اقدامات، مقاومت را به سبکی از زندگی تبدیل کرد که ارزش‌هایی مانند عدالت، آزادی و ایستادگی در برابر ظلم را در قلب جامعه نهادینه ساخت و حمایت گسترده‌ای را در میان مخاطبان ایجاد کرد.
ایجاد شبکه‌ای گسترده و متنوع از رسانه‌ها، از جمله ایستگاه‌های رادیویی، تلویزیون المنار، نشریات چاپی، سایت‌های اینترنتی و تولیدات دیجیتال مانند کلیپ‌های موسیقی، فیلم‌ها و سریال‌ها، راهبرد دیگری بود که فرهنگ مقاومت را در میان مخاطبان داخلی و بین‌المللی ترویج داد. این جنبش با استفاده از موسیقی و ترانه‌هایی نظیر «لک البیعه» برای شیعیان (پیش از آزادسازی جنوب لبنان در سال 2000)، «کلنا للوطن» (سال ۲۰۰۵ ) برای مسیحیان و «خلی السلاح ساهی» (در جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ ) برای بازتولید هویت عربی، اتحاد ملی و عربی را تقویت نمود. کلیپ نشید ا… اکبر، در گامی فراتر مسلمانان جهان را مورد خطاب قرار داد. بخش رسانه‌ای حزب الله، با فیلمبرداری عملیات نظامی و انتشار سریع آنها ابتدا از طریق ابزارهایی مانند VHS، سی‌دی، دی‌وی‌دی و بعدها در یوتیوب و پیامرسان‌ها، قدرت خود را به نمایش گذاشت و جنگ روانی مؤثری علیه اسرائیل به راه انداخت، به‌طوری که این تولیدات بصری، روحیه دشمن را تضعیف و حس غرور را در میان حامیان تقویت کرد.
همچنین این جنبش، با تولید بازی‌های ویدئویی مانند «نیروی ویژه» (۲۰۰۳) و «نیروی ویژه ۲» (۲۰۰۷) به آموزش نظامی نسل جوان، القاء ارزش‌های مقاومت و شبیه‌سازی پیروزی‌های تاریخی نظیر آزادسازی جنوب لبنان و جنگ ۲۰۰۶ پرداخت تا هویت مقاومتی را در میان نسل جدید نهادینه کند. همزمان، حزب‌الله با حفظ پخش زنده و گزارش‌های رسانه‌ای از مکان‌های نامعلوم، حتی در شرایط دشوار جنگی مانند بمباران شبکه المنار در جنگ ۳۳ روزه ۲۰۰۶، روحیه عمومی را تقویت و جنگ روانی علیه دشمن را حفظ کرد. ترکیب هوشمندانه رسانه با اقدامات نظامی، از طریق انتشار سریع فیلم‌های عملیات و بازنمایی پیروزی‌ها، نه تنها افکار عمومی منطقه‌ای و جهانی را تحت تأثیر قرار داد، بلکه حزب‌الله را به نمادی از مقاومت و ایستادگی در برابر اشغالگری تبدیل نمود.
حزب‌الله در دوران دبیرکلی سید حسن نصرالله، با بهره‌گیری از سخنرانی‌های کاریزماتیک و استراتژیک او و تحریک هدفمند افکار عمومی، رسانه را به ابزاری محوری برای پیشبرد اهداف خود تبدیل کرد. نصرالله با سخنرانی‌های ساختارمند به زبان رسمی و محلی عربی، که مضامین اخلاقی (خیر و شر) و وعده پیروزی نهایی بر پایه منطق دینی (مانند روایت‌های عاشورایی) را برجسته می‌کرد، مخاطبان متنوعی از جمله شیعیان، سنی‌ها، مسیحیان و غیراعراب را جذب نمود؛ این سخنرانی‌ها، به‌ویژه در جنگ ۳۳ روزه ۲۰۰۶، به معتبرترین منبع اطلاعات برای جامعه اسرائیل و میلیون‌ها بیننده عربی تبدیل شد. سخنان نصرالله با اقدامات عملی و ملموس حزب‌الله، مانند پیروزی در آزادسازی جنوب لبنان (۲۰۰۰) و جنگ ۲۰۰۶، در هم تنیده بود و این ترکیب حرف و عمل، به اعتبار حزب‌الله و شخص او نزد دوست و دشمن افزود، به طوری که حتی ساکنان سرزمین‌های اشغالی در دوره جنگ به وعده‌های صادق او باور داشتند و می‌دانستند هر وعده‌ای که بدهد، حتماً عملی خواهد شد. همچنین، حزب‌الله با انتقاد از حکومت‌های عربی بی‌طرف یا حامی اسرائیل، افکار عمومی جهان عرب را تحریک و پایگاه اجتماعی خود را گسترش داد، ضمن اینکه با تمرکز بر گفتمان مبارزه علیه دشمن مشترک (اسرائیل و غرب)، وحدت ملی در لبنان را تقویت کرد و مقاومت را به نمادی جهانی در برابر سلطه و اشغالگری بدل نمود.
مجموعه‌ی این راهبردها، در دوران ۳۲ ساله رهبری سید حسن نصرالله (۱۹۹۲-۲۰۲۴) توانست رسانه‌ها را به عنوان ابزاری کلیدی برای ترویج فرهنگ مقاومت، بسیج عمومی، جنگ روانی و ایجاد هویت ملی-مذهبی به کار گیرد. جنبش حزب الله تحت زعامت شهیدنصرالله و با اتکا برسخنرانی‌های کاریزماتیک وی و تولیدات متنوع رسانه‌ای، توانست حزب‌الله را از یک گروه شبه‌نظامی به نمادی جهانی از مقاومت تبدیل نماید.
