به گزارش رحا مدیا، مجتبی صداقت در یادداشت به موضوع حج از دیدگاه امیرالمؤمنین علی علیه السلام پرداخت.
اگر انسان در درونش، خود را بالاتر از دیگران ببیند و اعتقاد به برتری خود بر غیر داشته‌باشد، دچار عُجب شده و اگر در بیرون از خود، به‌واسطه آثاری، آن حالت درونی را اظهار کند، متکبّر شده‌است. برخی از صفات تا بروز نیابد گناهی برای دارنده‌اش نوشته نمی‌شود، مثل حسادت؛ ولی خودبرتربینی این گونه نیست. این صفت؛ چه در درون و چه در بیرون، از رذائل اخلاقی است و باید از آن پرهیز کرد. آیات و روایات فراوانی در ضرورت ترک عُجبِ درون و تکبّرِ بیرون وجود دارد، در منابع اسلامی، راه‌های متعددی برای پیشگیری، اصلاح و درمان این دو خصلت ناپسند بیان‌شده است؛
یکی از این راه‌ها، التزام به عبادات است. عبادت‌ها، مشتمل بر کمال فروتنی، خضوع و خشوع است که موجب زدوده شدن تکبر می‌شود.
یکی از عباداتی که این ویژگی را در انسان ایجاد می‌کند حج است. هر مستطیعی باید لااقل در عمر خود، یک‌بار این وظیفه اجتماعی و عبادی را انجام دهد. بسیاری از افراد نیز با اینکه مستطیع نیستند به عُمره می‌روند و این عبادت را انجام می‌دهند. زیارت خانه خدا و اعمال عبادی حج، از لحاظ مکان انجام این مناسک و خود اعمالی که انجام‌می‌شود خالی از مشقت و دشواری نیست. حضرت امیرالمؤمنین امام‌علی(ع) در خطبه 192 نهج‌البلاغه به این نکته اشاره دارد که خداوند، کعبه را در یکی از ناهموارترین و نامعمورترین نقطه‌های زمین قرار داد در حالی که می‌توانست آن را در یکی از بهترین مکان‌های دنیا قرار دهد، اما در این صورت، دیگر امتحان و آزمایش و تحمل مشقت در کار نبود، و منظورِ مقدسی که هست حاصل نمی‌شد. خداوند همواره بندگان خود را با انواع شداید مواجه می‌کند، اقسام کوشش‌ها و مجاهدت‌ها را جلوی پای آنها می‌گذارد و تکالیفی گوناگون به‌خلاف طبع آسایش‌طلب آنها بر آنها مقرر می‌دارد تا غرور و تکبر از دلشان بیرون رود:
«اگر خدای سبحان می‌خواست خانه با حرمت خود و مراکز مناسک حج را میان باغ‌ها و نهرها، و زمین‌های نرم و هموار و پُردرخت، و میوه‌های در دسترس، و ساختمان‌های به‌هم‌پیوسته، و آبادی‌های متصل‌به‌هم، میان گندم‌زارهای نیکو و باغ‌های سرسبز و خرّم، و کشت‌زارهای وسیع، و نواحی پرآب، و زراعت‌های تازه و شاداب، و جاده‌های آباد قرار دهد، قرار می‌داد، آن وقت مقدار اجر و ثواب را به‌تناسب آزمایش سهل و آسان، اندک ساخته‌بود. و اگر بنیانی که خانه‌بر استوار، و سنگ‌هایی که بیت حق از آن ساخته‌شده، از زمرد سبز، و یاقوت قرمز، و روشنی و درخشش خیره‌کننده بود، بار دودلی را از سینه‌ها سبک می‌کرد و کوشش ابلیس را برای وسوسه در قلوب، فرو می‌گذاشت، و تلاطم شک و تردید را از مردم برطرف می‌کرد، ولی خداوند بندگانش را به‌انواع سختی‌ها امتحان می‌کند، و با کوشش‌های گوناگون به عبادت وامی‌دارد، و به امور ناخوشایند می‌آزماید، تا کبر را از دل‌هایشان بیرون کند، و خواری و تواضع را در جانشان بنشاند، تا با این گونه آزمایش‌ها ابواب فضل و رحمتش را به‌رویشان بگشاید، و اسباب عفو خود را به‌راحتی به آنان عنایت فرماید.» (نهج‌البلاغه، 1386، ترجمه: انصاریان، ص 550).
حج خانه خدا از این جهت که باعث می‌شود زائر، زینت‌ها و تمام امتیازات خیالی و ساختگی خود را کنار بگذارد و با سایر مردم، یک‌شکل و یک‌نوا شود و با آنان به حرکت درآید، زمینه‌ساز برای زدودن تکبر می‌شود.
