به گزارش رحا مدیا، حمیدرضا مظاهری‌سیف، رئیس پژوهشکده مطالعات معنوی در نشست «شورای عالی انقلاب فرهنگی و تدیّن امروز ایرانیان» که به همت رسانه‌ی رحا مدیا برگزار شد، گفت: در خصوص جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی این عبارت ذکر شده «مرجع عالی سیاست‌گذاری تعیین خط مشی تصمیم‌گیری و هماهنگی و هدایت امور فرهنگی آموزشی و پژوهشی کشور». این جایگاه مهم و کلیدی برای شورا دیده شده‌است و بسیار ضروری هم هست، حوزه فرهنگ چنین جایگاهی را لازم دارد.
وی با بیان اینکه مأموریت تعریف‌شده برای این شورا با جایگاه آن بسیار فاصله دارد، ادامه‌داد: در مأموریت شورای انقلاب فرهنگی نیز این‌گونه بیان شده‌است که «تصحیح و ارتقای فرهنگ و سازماندهی امور فرهنگی برای حفظ و استقلال و تحکیم و تعمیق تدین و فرهنگ دین‌باوری در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی». در مورد جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچ مناقشه‌ای نیست؛ اما در مورد مأموریت آن می‌توان مناقشه کرد؛ چون این مأموریت در امتداد آن جایگاه تعریف شده برای شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست.
وی اظهار داشت: «تصحیح و ارتقا فرهنگ و سازماندهی امور فرهنگی برای حفظ و استقلال و تحکیم و تعمیق تدین و فرهنگ دین‌باوری در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی» می‌تواند مأموریت سازمان تبلیغات هم باشد، می‌تواند مأموریت حوزه علمیه هم باشد و می‌تواند مأموریت دستگاه‌ها و نهادهای دیگری هم باشد. در حالی که شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار است، مرجع عالی سیاست‌گذاری و هماهنگی و هدایت کننده فرهنگ‌سازان و هنجار دهندگان جامعه باشد. یعنی بقیه کسانی که در حال سیاست‌گذاری خرد هستند و اقدام می‌کنند و در میدان عمل هستند و فعالیت می‌کنند، قطعاً برای خودشان سیاست‌گذاری هم دارند؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی باید این سازمان‌ها را با هم هماهنگ کند.
رئیس پژوهشکده مطالعات معنوی گفت: در مقام عمل هم می‌بینیم که آخرین مصوبه این شورا در این برهه مهم تاریخی که دنیا و منطقه در حال تغییر و تحول است این است که یکی از فرهنگستان‌های کشور تعداد اعضای پیوسته‌اش در اساسنامه ۵۰ نفر بوده و شورا تصویب کرده این تعداد به ۹۰ برسد؛ حالا رئیس‌جمهور و وزرا و یک تعدادی از نخبگان فرهنگی که عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند در این شرایط کشور و در این شرایط منطقه و تحولات دنیا به‌لحاظ فرهنگی و گرایش به معنویت و دیدگاه‌های آخرالزمانی، جلسه می‌گیرند و در مورد تعداد اعضای پیوسته یک فرهنگستان تصمیم‌گیری می‌کنند. چرا شورای عالی انقلاب فرهنگی به اینجا رسیده این است که مأموریتش درست نیست؟!
کارشناس اخلاق و عرفان برای قرار گرفتن شورای عالی انقلاب فرهنگی در جایگاه درست خود پیشنهاد کرد: دو مسأله کلیدی وجود دارد برای اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی بتواند به جایگاه خودش برگردد و کارکرد درستی داشته‌باشد؛ اول باید دسترسی‌های خودش را مشخص کند و بگوید به کجا دسترسی دارد و به کجا باید دسترسی داشته‌باشد و به کجا نباید دسترسی داشته‌باشد. چون «فرهنگ» بسیار مردمی است. اگر اقتصاد در بانک‌ها است، در شرکت‌های اقتصادی است، در صنایع کلان است، در کلیت بازار است، برای فرهنگ این‌گونه نیست، فرهنگ خیلی در مردم تنیده شده‌است.
مظاهری‌سیف با اشاره به اینکه فرهنگ دقیقاً خود مردم، باورها و رفتارهای آنان است، ابراز داشت: فرهنگ حرف‌هایی است که مردم در صف نانوایی می‌زنند، فرهنگ در جیب ماست و هرکسی می‌تواند با این گوشی همراه به‌راحتی مرجع فرهنگ‌سازی شود. این نقش‌ها موقت هم هست؛ امروز من با یک حرکت، مرجع فرهنگ می‌شوم، هنجار می‌سازم، عملی به مردم آموزش می‌دهم، فردا هم من نباشم یکی دیگر است؛ ذات فرهنگ، یک ذات بسیار انسانی و عمومی است، با سیاست خارجی فرق دارد، با اقتصاد و صنعت فرق دارد و در تار و پود زندگی روزمره مردم تنیده شده‌است.
وی اضافه‌کرد: سطح دیگر هم آن جنبه عمومی فرهنگ است که باید شورای عالی انقلاب فرهنگی تمام ابعاد نهادهای عمومی، حتی خود مردم را بتواند در نظر بگیرد و سیاست‌گذاری‌هایی برای آنها داشته‌باشد. متأسفانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه در جایگاه خودش قرار نگرفته‌است. سیاست‌گذاری در حوزه فرهنگ است که شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند از پس آن برآید و هیچ نهادی و سازمان فرهنگی دیگری از عهده آن نمی‌تواند بر بیاید.
رئیس مؤسسه بهداشت معنوی با تأکید بر اینکه شورای انقلاب فرهنگی باید «منابع فرهنگی و دینی» خود را مشخص کند، ابراز کرد: این شورا با توجه به مأموریتش و تحقق «تحکیم و تعمیق تدین فرهنگ دین باوری و تحقق تمدن نوین اسلامی»، نیازمند منبع است. چون خودش که تولیدکننده نیست، تولیدکننده در عرصه تدین و دینداری، حوزه علمیه است. حالا حوزه علمیه کجاست؟ دارد چه می‌کند؟ علم در حوزه علمیه چیست و سرمایه‌گذاری حوزه علمیه در کجاست؟ و اصلاً حوزه علمیه مأموریت خودش را چه چیزی تعریف کرده است؟ آیا حوزه علمیه پشتوانه مأموریت شورای انقلاب فرهنگی است؟ اینها پرسش‌هایی است که باید بررسی و شفاف شود.
وی با مهم شمردن جایگاه تعاملی حوزه علمیه و شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح‌کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی باید همه سازمان‌های فرهنگی، سازمان‌های مردم‌نهاد و فرهنگ عامه را به حوزه علمیه ارجاع دهد و وصل کند.
مظاهری سیف با بیان این پرسش که آیا حوزه علمیه این توانایی را دارد که پاسخ‌گوی ارتباط با شورای انقلاب فرهنگی باشد؟ ویژگی فقه شیعه را زنده بودن و پویا بودن آن دانست و افزود: نکته مهمی که در فقه ما وجود دارد این است که مرجع تقلید باید زنده باشد و پاسخ‌گوی امروز ما باشد. اگر این اتفاق می‌افتاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی بخش‌های عمومی فرهنگ را به حوزه علمیه پیوند می‌زد و به حوزه علمیه برای پاسخ‌گویی فشار وارد می‌کرد، شاید امروز فرهنگ و تدین عمومی مردم جلوه دیگری داشت.
رئیس پژوهشکده مطالعات معنوی اضافه‌کرد: خودِ انسان امروز «مستحدث» است؛ نوجوان هجده‌ساله امروز، دانشجوی ورودی امروز به دانشگاه یک پدیده جدید است و از آن بالاتر طلبه‌ای هم که امروز وارد حوزه علمیه می‌شود یک پدیده جدید است؛ این نسل دهه ۸۰ که وارد حوزه می‌شود پدیده هستند و هیچ شباهتی به طلبه‌های سی‌چهل سال پیش ندارند. ارتباط حوزه نباید با این طلبه‌ها قطع شود؛ اینها نیاز به نقش‌آفرینی شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد.
استاد مظاهری‌سیف در پایان گفت: وقتی شورای عالی انقلاب فرهنگی و حوزه علمیه صحنه‌ی «فرهنگ» را خالی کنند، می‌بینیم که بلاگرها این نقش را به عهده می‌گیرند و مرجع می‌شوند. متأسفانه یک بلاگر با ۵۰۰ هزار فالوور به مردم آموزش دین می‌دهد، دستور ذکر می‌دهد در حالی که ظواهر این بلاگر هیچ شباهتی به معیارهای دینی و مذهبی ندارد؛ اما مردم در حال پذیرش او به‌عنوان یک استاد معنوی و دینی هستند. اینجاست که شورای عالی انقلاب فرهنگی جایگاهش درست شناخته نشده است، نه در تعریف مأموریت، نه در عملکرد.
گزارشگر: محمد رحمانی
