رحا مدیا | محمد حجت عسکری
برای فهم بهتر اندیشه شهید سیدمرتضی آوینی طرح چند پرسش ضروری است:
۱.«کنشگری سیاسی» یا «کنشگری فرهنگی» اولویت با کدام است؟
ما امروزه نیازمند این هستیم که مسائل انقلاب اسلامی را از روزنه «فرهنگ» نظاره کنیم. چرا که مغز انقلاب اسلامی تحول فرهنگی بوده است نه تحول سیاسی. و آنچه که «تمدن اسلامی» را تولید می‌کند فرهنگ انقلاب اسلامی است. در اندیشه شهید آوینی، تقابل با غرب از مسیر فرهنگ می‌گذرد نه سیاست، چرا که عالم سیاست ابتدا با «غیریت‌سازی فرهنگی» شکل می‌گیرد. بنابر این رسالت طلبه در عرصه کنشگری، برجسته سازی گفتمان‌ها ست نه منحصراً دفاع از اشخاص. بنابراین آوینی معتقد است فرهنگ حتی در کنشگری سیاسی «اصالت» دارد.
۲.کنشگری فرهنگی چیست؟ در یک جمله به‌طور خلاصه می‌توان گفت «تحول باطنی جمعی».
بنابراین اگر طلبه در مواجهه خود با اجتماع و جامعه، به‌دنبال تصحیح رفتار یک فرد باشد نه جامعه، فهم صحیحی از افق انقلاب اسلامی پیدا نکرده‌است. به‌طور مثال در مسأله حجاب، خیلی مهم است که آیا طلبه، خود را مواجه با چند بد حجاب می‌داند، یا اینکه برای مواجه با ساختار لیبرالیسم فرهنگی در ایران نیز برنامه‌ای داشته است!؟
۳.فرهنگ «کنش انسانی» است یا «کنش ساختار»؟
شهید آوینی معتقد است، «عقلانیت انقلاب اسلامی» را باید در اذهان، عمومی کرد. بنابراین خاکریز طلبه، «اذهان عمومی» جامعه است. او باور دارد که با ساخت مساجد زیاد، ایجاد نظم پلیسی، تحصن در مقابل قوه‌قضائیه، مطالبه گری خشک، فرهنگ انقلاب اسلامی امتداد نمی‌یابد. او یقین دارد امر فرهنگی وابسته به تولید «معنا» از «حوادث اجتماعی» است؛ چراکه در عصر کنونی «روایت‌ها» بیش از «ساختارها» «جریان‌ساز» اند. از این رو شاید در عصر کنونی، نگارش یک رمان جذاب در موضوع انقلاب اسلامی و یا روایت سازی از یک سرود، مانند سلام فرمانده، ایده بهتری از ایجاد کانال رسانه‌ای در ایتا و ارسال پیام در آن است.
۴.کنشگر فرهنگی یا سیاست‌گذار فرهنگی!؟
برای طلبه امروز ضروری است، هر آنچه از فقه و اصول را که آموخته است در کاربست تحقق، آن به اجرا درآورد. از این رو او فقط کنشگر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی نیست؛ بلکه برای اجرای مبانی فرهنگی نیز تأمل می‌کند و خود را در نقش «سیاست‌گذار فرهنگی» می‌داند. لازمه این امر, شناخت جامعه و نگاه کلان است، نه نگاه فردی و شخصی. چرا که او برای «اهلی سازی» فرهنگ انقلاب اسلامی در جامعه تلاش می‌کند. بنابراین طلبه امروز خودش را از «حاکمیت» می‌داند و هنگام مطالبه از قوه‌قضائیه و نیروی انتظامی در واقع از خودش مطالبه دارد. در واقع او «فقه التحقّق» را جزء برنامه مطالعاتی خویش می‌داند.
با توجه از آنچه بیان شد، مسأله‌های زیر می‌تواند مسیر کنشگری نهاد حوزه را هموارتر کند؛ الزامات کنشگری در عرصه ساخت هویت مطابق با فرهنگ انقلاب اسلامی چیست؟، کنش جمعی چیست؟، چگونه امکان‌پذیر است؟، بازخوانی گفتمان شهید آوینی در ارائه مدل کنش فرهنگی، گفتمان سازی فقه التحقّق چگونه امکان دارد؟، چرایی عدم توانایی حوزه علمیه در پرورش شخصیت کاریزما فرهنگی مثل آوینی؟
منابعی برای مطالعه بیشتر:
توسعه و مبانی تمدن غرب
فردایی دیگر
حلزون‌های خانه‌به‌دوش
انفطار صورت
رستاخیز جان
سلام علیکم
بسیار عالی
به امید نشر و پذیرش افکار سید شهیدان اهل قلم...یا علی مدد