رحا مدیا | حجت الاسلام علی ملکوتی‌نیا
روحانیت شیعه، بیش از هزار سال است که به صورت یک صِنف با ایمان و جهادگر، علاوه بر جهاد علمی و پاسداری از هویت دینی، پیشگام مبارزات ملی ـ مذهبی در مقابله با استبداد حاکمان و استعمار دولتهای دستنشانده بودهاند. امروزه نیز عظمت و اقتدار نظام اسلامی و تحقق وعدههای صادق در مصاف با صهیونیزم جهانی، مرهون تلاشها و رشادتهای شهدای عزیز روحانیت است.
اگر روحانیت و علمای دین وارد میدان سیاست و مبارزه نمی‌شدند، این اتفاق بزرگ[انقلاب و تشکیل نظام اسلامی] که در ایران افتاد، اتفاق نمیافتاد.[1]یعنی هیچ حزبی، هیچ مجموعه‌ای، هیچ گروهی از گروه‌های روشنفکر، تا گروه‌های سیاسی، تا گروه‌های چریکی، قادر نبودند بساط حکومت استبدادی و سلطنتی را در این کشور از بین ببرند و تسلّط دیرین استعمار را بر این کشور نابود کنند. اگر روحانیّت در این میدان وارد نمیشد، امکان نداشت چنین اتّفاقی بیفتد.[2]مسائلی نظیر موفقیت در قضیة تنباکو و نهضت مشروطیت، قضیة نهضت ملیشدن صنعت نفت، قیام 15 خرداد، ویرانساختنِ کاخ هزارسالة سلطنت و پادشاهی در ایران، پیروزی در جبهههای هشت سال دفاع مقدّس و قضایایی مانند آن، همگی مرهون حضور شجاعانه و غیرتمندانة روحانیت در میدان مجاهدت و مبارزه بود.
در دوران مبارزات پانزده‌ساله، حوزههای علمیة قم و دیگر حوزههای علمیه و چهره‌های سرشناس روحانیت، کانونهای اصلی مبارزه و بالطبع هدفهای اصلی حملات وحشیانة دشمن بودند؛ لیکن این شدت عملهای بیحد و حساب، به ارادة الهی موجب آن نشد که روحانیت از راه پُرافتخار خود، قدم باز پس نهد؛ بلکه در این دوران، فکر اسلامی شکوفاتر، صیقل‌خورده‌تر و فقه قرآن، پُربارتر و شخصیت روحانیون مبارز، آبدیده‌تر شد و زمینه برای تشکیل حکومت اسلامی فراهم آمد.[3]
پس از انقلاب تاکنون نیز روحانیت اصیل، بخصوص عناصر برجستة آن ـ که مستقیماً در خدمت نظام جمهوری اسلامی بوده‌اندـ بی‌وقفه آماج حملات مسموم دشمن بودهاند… و شهدای گرانقدری هم در جبهة جنگ تحمیلی و هم در جبهههای فعالیتهای جهادىِ خود تقدیم داشته‌اند و محراب نماز جمعه و عرصة علم و سیاست و تبلیغ دین را با خون مطهر خود رنگین ساخته‌اند.[4]
به فرمودة امام خمینی؛ «در هر نهضت و انقلاب الهی و مردمی، علمای اسلام اولین کسانی بودهاند که بر تارک جبینشان خون و شهادت نقش بسته است. کدام انقلاب مردمی ـ اسلامی را سراغ کنیم که در آن حوزه و روحانیت پیشکسوت شهادت نبودهاند و بر بالای دار نرفتهاند و اجساد مطهرشان بر سنگفرشهای حوادث خونین به شهادت نایستاده است؟ در 15 خرداد و در حوادث قبل و بعد از پیروزی، شهدای اولین، از کدام قشر بودهاند؟ خدا را سپاس میگزاریم که از دیوارهای فیضیه گرفته تا سلولهای مخوف و انفرادی رژیم شاه و از کوچه و خیابان تا مسجد و محراب امامت جمعه و جماعات و از دفاتر کار و محل خدمت تا خطوط مقدم جبههها و میادین مین، خون پاک شهدای حوزه و روحانیت افق فقاهت را گلگون کرده است و در پایان افتخارآمیز جنگ تحمیلی نیز رقم شهدا و جانبازان و مفقودین حوزهها نسبت به قشرهای دیگر زیادتر است».[5]
با این توضیح، بدون شکّ، نهضتهای اصلاحیِ ظلمستیز، انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و هشت سال دفاع مقدس از مرزهای سرزمین ایران پهناور اسلامی، همگی برخاسته از متن حوزههای علمیه است و هیچ نهادی نیز در قبال انقلاب اسلامی، همچون حوزة علمیه، احساس مسئولیت، همراهی و جانفشانی نکرده است به گونهای که؛ بر اساس آمار منتشر شده، بیشترین شهید در میان اقشار مختلف جامعه، متعلق به صنف روحانیت است. چه اینکه گزارشها حاکی از آن است که؛ تعداد شهدای روحانی از دوران قاجار(از سال ۱۲۷۵) تاکنون ۳ هزار و ۸۸۸ نفر است، که از این تعداد شهید، ۳ هزار و ۵۰۱ تن آنان مربوط به دوران دفاع مقدس هستند و ۱۵۶ تن نیز در ترور و یا در حکومتهای گذشته، [مظلومانه] اعدام شدهاند.[6]
در این میان، نکتة قابل توجّه آن است که؛ «شهادت در حقیقت، پاداش و مزد جهاد فی‌سبیل‌ا‌لله است و بالاترین مزد است»[7]، بنابراین توفیق شهادت در راه خدا نصیب و بهرة هر کسی نمیشود، مگر اینکه کسی در طول زندگیِ خود، «در لحظههای نیاز، در آن‌وقتى که دین خدا و راه خدا احتیاج دارد به کسانى که آن را رونق بدهند… براى خدا از راحتى، از زن و بچه، از آسایش معمولى، از امتیازات مادّى صرفِ‌نظر میکند و خود را در یک سنگرى از سنگرهاى مبارزه قرار میدهد، این گذشت او، این عظمت مجاهدت او است که پاداش الهى را که همان شهادت است براى او به دنبال دارد».[8]
آیت الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی(1293 – 1358ش)، ازجمله عالمان مجاهد و انقلابی تراز بود که در لحظههای نیاز به یاری دین خدا و میهن اسلامی شتافت. وی در سال 1341، با شروع نهضت اسلامی، به علت فعالیت علیه رژیم، توسط مأموران دستگیر و به زندان منتقل و سپس به شهر‌های بافت، کرمان، زنجان و پس از آن به عراق تبعید شد، ولی پس از یک سال به ایران بازگشت و به هدایت مردم و روشنگری و تبلیغ اسلام پرداخت و تا پیروزی انقلاب اسلامی به مبارزات خود و ارشاد مردم ادامه داد.
شهید قاضی در مبارزه از همه پیشگام‌تر و فوقالعاده محبوب و مورد احترام علما و مردم بود. وی در تبریز در سال 1352 برای تغذیه حرکت‌های انقلابی و ضد رژیم شاهنشاهی از چاپ و نشر اعلامیه گرفته تا کمک به خانواده‌های زندانیان سیاسی، مساعدت به مبارزانی که مجبور به ترک شهر و دیار و خانواده خود شده بودند. صندوقی به نام مجاهدین اسلامی زیر نظر وی تأسیس شد تا به این وسیله برای به ثمررسیدن نهضت اسلامی کمک بیشتری کرده و مبارزان را تقویت و یاری دهند.
آیت الله قاضی طباطبایی در ماه‌های قبل از پیروزی انقلاب، رهبری جریانات سیاسی، برپایی تظاهرات و تشکیل مجالس، همه را هدایت می‌کرد و وی اولین امضاءکنندۀ اعلامیه ۲۹ بهمن 1356 در چهلم شهدای قم بود.
آیت الله قاضی همیشه مانعی بر سر راه خط و خطوط انحرافی در زمینه جریانات ضد انقلابی بود و از ابتدای پیروزی انقلاب بر علیه جریانات منحرف و وابسته، همانند «خلق مسلمان» روشنگری‌های لازم را می‌کرد و افراد منحرف با وجود شخصیت وی قدرت و جسارت ابراز وجود پیدا نمیکردند.
خدمات آن عالم انقلابی بعد از پیروزی انقلاب نیز ستودنی است. او بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب از طرف امام خمینی به سمت امام جمعه تبریز منصوب شده و اولین نمازجمعه را در این شهر بزرگ اقامه کرد. وی همچنین در کمترین زمان ممکن،کمیته‌های انقلاب اسلامی آذربایجان شرقی و غربی را تشکیل داده و نقش مهمی در راه‌اندازی استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و ادارات این استان ایفا کرد. آن بزرگوار به زبان عربی تسلط داشت، مقالاتی به زبان عربی برای مجلات کشور‌های عربی نیز می‌نوشت. مقالات بسیاری از ایشان در مجلات مصر چاپ شده است.
آیت الله قاضی طباطبایی پس از سال‌ها مجاهدت و مبارزه در راه حق در بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در راه بازگشت به منزل در روز دهم آبان ۱۳۵۸ مصادف با عید قربان توسط گروه منحوس فرقان به فیض شهادت نائل آمد.
[1]. بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مدیران، مدرسان و طلاب حوزههای علمیة استان تهران در تاریخ: 25/2/1395.
[2]. بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار دست‌اندرکاران کنگره شهدا و ایثارگران روحانی استان قم در تاریخ 22/8/1396.
[3]. پیام رهبر معظم انقلاب به مناسبت اولین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی در تاریخ: 10/3/1369.
[4]. همان.
[5]. صحیفه امام، ج 21، ص 275- 276.
[6]. بنگرید به: خبر آنلاین؛ خبرگزاری تحلیلی ایران به نشانی: https://www.khabaronline.ir/news/1304225 در تاریخ: 5/7/1398.
[7]. بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعى از دانش‌آموزان شاهد و مسئولان بنیاد شهید سراسر کشور در تاریخ: 25/5/1368.
[8] . همان.
بیشتر بخوانید در صفحه یادداشت رحا مدیا
