به گزارش رحا مدیا، آیت الله احمد عابدی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در سخنانی به بیان نکات اخلاقی و اجتماعی پرداخت که مشروح آن در ذیل می‌آید.
یکی از مسائلی که در کتاب‌های اخلاق مطرح می‌شود بحث بلند همتی و ضعف همت است. بعضی آدم‌ها باورشان این است که خودشان را پست، حقیر یا ذلیل می‌دانند، بعضی هم همت بلند دارند، همین که سعدی می‌گوید؛ « همت بلند دار که مردان روزگار؛ از همت بلند به جایی رسیده‌اند…» بحث حقارت و بلند همتی مربوط به قوه غضبیه انسان است که یکی از بحث‌های اخلاقی همین بحث قوه غضبیه است.
یک آدم‌هایی این‌طوری هستند؛ مثلاً فرض کنید «تیمور لنگ» که واقعاً هم لنگ بود از شمال هندوستان تا مصر و قاهره را فتح کرد. یک آدمی که مثلاً لنگ باشد اصلاً این بخواهد راه برود، آن‌موقع که ماشین نبوده، باید پیاده می‌رفتند یا با حیوان که خود این کار سختی است. حالا کسی بخواهد جنگ کند، فرمانده جنگ باشد و همه این مکان‌ها را بگیرد چه همت بلندی این آدم داشته است. حالا کارهایش درست بود یا نبود کار ندارم، ولی خودش انسان بزرگی هست و همت خیلی بلندی دارد.
مثلاً فرض کنید که اسکندر مقدونی، چند هزار سال قبل، از مصر می‌آید تا چین را می‌گیرد، از چین تا روسیه و قطب شمال را می‌گیرد؛ وقتی قطب شمال را گرفت یک دفعه شب شد، هر چی صبر کردند دیدند دیگر روز نمی‌شود، ترسیدند، از تاریکی فرار کردند. شب شد و دیگر روز نمی‌شد؛ همان جا که شش ماه شب است و شش ماه روز؛ «حَتَّیٰ إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَیٰ قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِهَا سِتْرا»؛ یعنی وقتی خورشید طلوع می‌کرد دیگر غروب نمی‌کرد، وقتی هم غروب می‌کرد دیگر طلوع نمی‌کرد. خب این نشان‌می‌دهد آدم خیلی بزرگی است و امثال این. این مثال‌ها در مورد همت بلند در امور نظامی بود. در چیزهای علمی، در کارهای اجتماعی یک آدم‌هایی همت بلند دارند.
علامه مجلسی 86 کتاب بنویسد، یک کتابش بحارالانوار 110 جلد؛ خب خیلی همت بلند داشته است. من موقعی فکر می‌کردم که 400 سال پیش علامه مجلسی کتاب به این بزرگی نوشته، آیا آن زمان اصلاً کسی این‌طور کتابی دارد یا نه؟ یک وقتی هلند رفتم، کتابی را دیدم 750 جلد برای یک نفر، هر جلدش هم حداقل سه برابر یک جلد بحار بود! حالا این اگر هیچی مطلبی نداشته‌باشد ولی این آدم همت خیلی بزرگی داشته است.
نویسنده کتاب «مفتاح الکرامة»؛ چه همت بلندی داشته است که این کتاب را نوشته. در شرح حالش هم خیلی چیزها گفتند که این آدم چقدر همت بلند داشته است و از این نمونه‌ها خیلی زیاد است.
این قصه را همه شنیدید که کسی به بچه‌اش گفت که تو می‌خواهی مثل چه کسی بشوی؟ بچه گفت که پدر! من همیشه آرزویم این است، دعایم هم این است که ان‌شاء‌الله مثل شما بشوم. پدر هم گفت هیچی نمی‌شوی! چون من که این شدم، چون همیشه دعا می‌کردم یک درجه پایین‌تر از امام صادق علیه‌السلام باشم، این شدم؛ تو که می‌خواهی مثل من بشوی هیچی نمی‌شوی؛ یعنی این پدر همت بلند داشت، بچه همت بلند نداشت.
بعضی‌ها در مسائل اقتصادی همت بلند دارند، بعضی‌ها ندارند. بعضی‌ها در مسائل مثلاً اجتماعی و کارهای اجتماعی. مثلاً امام خمینی چه همت بلندی داشت، چیزی دستش نبود؛ آن موقعی که شاید یک نفر طرفدار نداشت تنها در خیابان می‌رفت می‌گفت می‌خواهم شاه را نابود کنم. خب همت بلندی داشته. الان زیاد شنیدید می‌گویند موقعی که ناوهای آمریکا به خلیج فارس آمدند، امام به مسئولان نظامی گفته‌بود چرا این ناو را نزدید؟! این‌ها گفته‌بودند خب بمب اتمی داخلش است. گفته‌بود باشد، اگر من بودم می‌زدم! چه همتی این آدم دارد!
در مسائل اخلاقی و مسائل دینی همت بلند این‌طوری است. کسی می‌گوید یکی از اصحاب امام صادق علیه‌السلام کسی بود که گاهی بعد از نماز عشاء سرش را به سجده می‌گذاشت، با اذان صبح سرش را بلند می‌کرد. یکی به او گفت این‌طوری که سجده می‌کنی چشم‌هایت ضعیف می‌شود. گفت اگر بنا بود با سجده طولانی کسی چشمش ضعیف بشود زراة بن اعین باید کور شده باشد، چون سجده‌هایش از من طولانی‌تر بود. ببین این الان در سجده و عبادت چه همتی دارد!
همسر این آقای شهید سیدحسن نصرالله به من می‌گفت من هر دو روز یه ختم قرآن دارم؛ یعنی در یک ماه، ۱۵ ختم قرآن می‌خواند. یک‌بار همسر شهید عماد مغنیه می‌گفت من هر دو روز یک ختم قرآن دارم. نه اینکه فرض کنید یک ماهه و دو ماهه است؛ اقلاً بیست سال است که این روش ایشان است. این‌گونه، آدم‌ها همت‌های بلند دارند و کسی همت بلند داشته‌باشد خدا هم کمک می‌کند.
امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «ما ضَعُفَ بَدَنٌ عَمّا قَوِیَت عَلَیهِ الِّنّیَّهُ»؛ وقتی نیت، یعنی آن همت شما بلند باشد، بدن ضعیف هم باشد، بدن دنبال این نیت می‌آید؛ یعنی نگویید مریضم و حال ندارم و نمی‌توانم نماز شب بخوانم. وقتی نیت شما قوی باشد، بدن ضعیف هم باشد، با آن نیت همراهی می‌کند؛ یعنی این بهانه درست نیست آدم بگوید حالش را ندارم، مریضم، گرفتارم، کار دارم.
همه این را قبول دارید که اگر گرگی دنبال آدم بیفتد، من و شما که نمی‌توانیم نیم متر بالا بپریم، اگر گرگی دنبال ما باشد، دو متر بالا می‌پریم؛ برای اینکه آن موقع همت قوی است که گرگ نگیرد، آن موقع بدن هم همراهی می‌کند، دو متر هم‌بالا می‌پرد.
زمان جنگ یک لری بود، خرم‌آبادی بود؛ عراقی‌ها حمله کردند، این لر قبضه خمپاره ۱۲۰ را برداشت گذاشته‌بود روی دوشش، از تپه می‌دوید و بالا می‌آمد. قبضه خمپاره ۱۲۰، ۱۲۰ کیلو وزنش است. ۱۲۰ کیلو را روی دوشش گذاشته‌بود، می‌دوید و از تپه هم‌بالا می‌آمد. چه کسی می‌تواند در شرایط عادی این کار را بکند؟ موقعی که نیت و همت قوی هست که دست دشمن نیفتد، بدن همراهی می‌کند. بله اگر آدم همتش ضعیف باشد، نمی‌شود؛ می‌گوید حال ندارم، نمی‌شود، گرفتارم. بنا می‌کند این چیزها را بگوید.
گزارشگر: بابک شکورزاده
