به گزارش رحا مدیا، در نشست علمی «زیست مقدس» که به یاد مرحوم آیت‌الله مقدس در مدرسه علمیه خاتم‌الاوصیا برگزار شد، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس و مؤسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با تأکید بر لزوم پیوند علم و عمل در حوزه‌های علمیه، گفت: «روحانی باید هم‌زمان زاهد، زمان‌شناس، تربیت‌گر و اهل مهارت باشد؛ همان‌گونه که آیت‌الله مقدس، نمونه عالم دینی تراز بود.»
رئیس شورای عالی حوزه علمیه تهران در تبیین مفهوم «عالم دینی تراز» اظهار داشت: «هر کسی که اطلاعات دینی در سینه دارد، عالم دینی نیست؛ عالم دینی کسی است که دین در قامت او دیده شود، در چهره، رفتار و معاشرتش تجسم یابد.»
او با تأکید بر اینکه «روحانی بی‌اخلاق، روحانی نیست، حتی اگر سه جلد کتاب اخلاق نوشته باشد»، الگوگیری طلاب جوان از شخصیت‌هایی چون آیت‌الله مقدس را ضروری دانست.
آیت‌الله رشاد همچنین با انتقاد از کاربرد سطحی واژه «روحانی» گفت: «این اصطلاح از فرهنگ مسیحیت وارد ادبیات ما شد. در آنجا روحانی به معنای راهب گوشه‌نشین و تارک دنیا است، در حالی که عالم دینی در منطق اهل بیت(ع) در دل جامعه است؛ با مردم زندگی می‌کند، اما اسیر دنیا نمی‌شود.»
وی با تفکیک میان «عالم به دین» و «عالم دینی» افزود: «ممکن است فردی انبوهی از معلومات دینی داشته باشد، اما این علم در جانش رسوخ نکرده و به عمل نرسیده باشد؛ چنین فردی در واقع کتابخانه‌ای متحرک است. عالم دینی کسی است که با دیدن او انسان یاد خدا می‌افتد.»
آیت‌الله رشاد در ادامه، شش شاخص اصلی برای «عالم دینی تراز» برشمرد: زهد، ساده‌زیستی و معناورزی؛ اخلاق اجتماعی و خوش‌خلقی در معاشرت؛ دانش عمیق همراه با زمان‌آگاهی و فهم تاریخی؛ و مهارت در تبلیغ و ارتباط با مردم از جمله شناخت مخاطب، عرف‌شناسی و قدرت حل تعارض.
وی رعایت حریم‌ها، احتیاط در شبهات، پرهیز از مکروهاتی که برای روحانی حرام شمرده می‌شود و برخورداری از ذکاوت و آینده‌نگری را از دیگر ویژگی‌های یک روحانی تراز دانست و گفت: «ممکن است برای یک فرد عادی خوردن ساندویچ در خیابان اشکالی نداشته باشد، اما برای روحانی خلاف مروت است و اثر شرعی دارد؛ همان‌گونه که مروت در کنار عدالت از شرایط امامت جماعت است.»
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به شخصیت مرحوم آیت‌الله مقدس تصریح کرد: «ایشان با حداقل امکانات، مدرسه علمیه تأسیس و نسلی از طلاب را تربیت کرد. با وجود سن بالا، روحیه‌ای جوان و زمان‌شناس داشت و محبوب نوجوانان بود؛ این نشانه درک عمیق او از زمانه و معاشرت صحیح با نسل جدید است.»
او با هشدار نسبت به خلأ معنوی در پایتخت گفت: «تهران یکی پس از دیگری استوانه‌های معنوی خود را از دست می‌دهد. این فقط فروکش فیزیکی نیست؛ سقوط معنوی است. اگر جای این بزرگان پر نشود، جامعه دچار خطر خواهد شد.»
در پایان، آیت‌الله رشاد ضمن ابراز تأسف از عدم حضور فیزیکی در جلسه و اشاره به ضبط درس هفتگی خود برای شرکت در این مراسم، اظهار کرد: «امیدوارم خداوند توفیق دهد تا بتوانیم حق این بزرگان را در معرفی و الگوپردازی برای نسل امروز ادا کنیم.»
