رحا مدیا | محمد حائری شیرازی، پژوهشگر علوم دینی
منطقه‌ی خاورمیانه همواره شاهد بحران‌ها و تهدیدهای متعددی بوده است که از جمله‌ی آن‌ها، تهدیدهای مکرر اسرائیل علیه ملت ایران است. این تهدیدها که در قالب جنگ‌های روانی، تحریم‌های اقتصادی، تهاجمات اطلاعاتی و سایبری و اخیرا ورود به جنگ فیزیکی از راه ترور یا حمله به پایگاه های نظامی بروز یافته‌اند، اهداف مشخصی را دنبال می‌کنن که تضعیف انسجام ملی، تخریب امنیت روانی مردم، و ایجاد شکاف میان ملت و حکومت از این قبیل است.
با این حال، مردم ایران در طول تاریخ نشان داده‌اند که در برابر چنین تهدیدهایی، با وحدت و همدلی به میدان آمده‌اند. در مواجهه با این شرایط، لزوم نهادینه‌سازی و تقویت «فرهنگ مقاومت» بیش از پیش حس می‌شود. فرهنگی که با تقویت بصیرت و افزایش آگاهی عمومی، به‌ویژه در میان نسل جوان، موجب افزایش ایستادگی در برابر تهدیدها و حفظ کرامت ملی شده است.
در این یادداشت به بررسی بایسته‌های فرهنگ مقاومت در مواجهه با تهدیدهای اسرائیل خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که چگونه این فرهنگ می‌تواند به عنوان یک استراتژی قهرمانانه، ضامن امنیت و پایداری کشور باشد.
محور اول: تبیین مفهوم فرهنگ مقاومت
فرهنگ مقاومت به عنوان یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم اجتماعی و تاریخی، همواره در جامعه‌ی ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته است. این فرهنگ به معنای ایستادگی آگاهانه، حفظ استقلال ملی و مقابله‌ی هوشمندانه با تهدیدات خارجی است. در حقیقت، فرهنگ مقاومت از ریشه‌های عمیق فرهنگی و دینی جامعه‌ی ایران نشأت می‌گیرد و شامل ارزش‌هایی همچون عزت‌نفس، ایثار، خوداتکایی، و غیرت ملی می‌شود.
در طول تاریخ، ایرانیان با تکیه بر این فرهنگ، در برابر تجاوزها و تهدیدهای مختلفی ایستادگی کرده‌اند. از مقاومت در برابر حملات نظامی گرفته تا مقابله با تحریم‌های اقتصادی و تهاجم‌های فرهنگی، فرهنگ مقاومت همواره به عنوان یک ابزار نیرومند در حفظ هویت و استقلال ملی به کار گرفته شده است.
فرهنگ مقاومت، تنها به معنای دفاع نیست، بلکه تلاشی آگاهانه برای دستیابی به خودکفایی و تأمین امنیت پایدار در تمامی عرصه‌ها است. این فرهنگ با افزایش آگاهی عمومی و تقویت روحیه‌ی جمعی، مردم را به خودباوری و ایستادگی در برابر هرگونه تهدیدی رهنمون می‌سازد.
در دنیای امروز که تهدیدهای دشمنان به شکل‌های مختلف و با ابزارهای پیچیده‌تری صورت می‌گیرد، فرهنگ مقاومت می‌تواند به عنوان راهکاری اساسی برای خنثی‌سازی این تهدیدها عمل کند. تقویت این فرهنگ نیازمند توجه ویژه و تلاش جمعی تمامی ارکان جامعه است تا بتواند در مواجهه با دشمنان خارجی، به ویژه اسرائیل، کشور را در مسیر امنیت و پیشرفت قرار دهد.
محور دوم: شاخص‌های فرهنگ مقاومت در مواجهه با تهدیدهای اسرائیل
فرهنگ مقاومت، مجموعه‌ای از شاخص‌ها و مؤلفه‌هایی تشکیل شده است که نقش اساسی در تقویت ایستادگی مردم ایران در برابر تهدیدهای دشمنان، به‌ویژه اسرائیل دارد. این شاخص‌ها، از ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و روانی برخوردارند و هر کدام به‌نوعی در جهت ارتقای امنیت ملی و افزایش قدرت بازدارندگی ایفای نقش می‌کنند. در این محور به بررسی مهم‌ترین شاخص‌های فرهنگ مقاومت پرداخته می‌شود:
1- آگاهی‌بخشی و تقویت بصیرت عمومی
یکی از اساسی‌ترین شاخص‌های فرهنگ مقاومت، افزایش سطح آگاهی عمومی و تقویت بصیرت جامعه در مواجهه با تهاجمات اطلاعاتی و جنگ روانی دشمن است. در این راستا، رسانه‌ها و نهادهای آموزشی و فرهنگی وظیفه دارند که با تبیین حقایق و شفاف‌سازی اهداف دشمن، مردم را نسبت به تحرکات و نیات اسرائیل آگاه کنند. این آگاهی، از ابزارهای کلیدی برای خنثی‌سازی توطئه‌های دشمنان و ایجاد وحدت و همدلی در جامعه به شمار می‌آید.
2- اعتماد به نفس ملی و خوداتکایی
از دیگر شاخص‌های مهم، تقویت اعتماد به نفس ملی و خوداتکایی مردم در برابر تهدیدهاست. تجربه‌های گذشته نشان داده است که اتکا به توان داخلی و باور به قدرت ملی، موجب افزایش قدرت بازدارندگی در برابر تهدیدهای خارجی شده است. فرهنگ مقاومت، با تأکید بر لزوم خوداتکایی و کاهش وابستگی به بیگانگان، توانسته است در مواقع حساس، کشور را از بحران‌ها به سلامت عبور دهد.
3- اتحاد و همدلی ملی
فرهنگ مقاومت، همواره بر ایجاد وحدت و همدلی میان اقشار مختلف جامعه تأکید داشته است. دشمنان به‌ویژه اسرائیل، با استفاده از ترفندهای مختلف، در پی ایجاد تفرقه و چنددستگی در میان مردم ایران هستند. اما شاخص اتحاد و همدلی ملی به عنوان یکی از پایه‌های فرهنگ مقاومت، موجب می‌شود که در مواجهه با این تلاش‌ها، مردم ایران با همبستگی و انسجام بیشتری در برابر تهدیدها بایستند.
4- پایبندی به اصول و ارزش‌های دینی و ملی
ارزش‌های دینی و ملی همواره به‌عنوان محورهای مهمی در فرهنگ مقاومت بوده‌اند. پایبندی به این اصول، نه تنها به تقویت هویت فرهنگی و دینی مردم کمک می‌کند، بلکه به‌عنوان یک نیروی معنوی و الهام‌بخش، توان مقاومت و ایستادگی را در برابر دشمنان افزایش می‌دهد.
این شاخص‌ها، به عنوان ارکان اصلی فرهنگ مقاومت، نه تنها در مواجهه با تهدیدهای اسرائیل بلکه در برابر تمامی تهدیدات داخلی و خارجی، زمینه‌ساز امنیت، همبستگی و پیشرفت ملی هستند. تقویت این شاخص‌ها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تلاش مستمر تمامی نهادها و ارکان جامعه است.
محور سوم: نقش ارکان و نهادهای مختلف در ترویج فرهنگ مقاومت
فرهنگ مقاومت، برای تداوم و تقویت خود نیازمند مشارکت و نقش‌آفرینی موثر تمامی ارکان و نهادهای جامعه است. هر یک از این ارکان، بر اساس وظایف و مسئولیت‌های خود، می‌توانند در تقویت این فرهنگ نقش‌آفرین باشند و با همکاری مشترک، به مقابله با تهدیدهای دشمنان کمک کنند. در این محور، به بررسی نقش نهادهای کلیدی در ترویج فرهنگ مقاومت پرداخته می‌شود:
1- نقش رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی
رسانه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان فرهنگ‌ساز جامعه، وظیفه دارند که با اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع، مردم را نسبت به تهدیدهای دشمنان، به‌ویژه اسرائیل، آگاه کنند. ارائه‌ی تحلیل‌های کارشناسی، افشای توطئه‌های دشمنان، و تقویت روحیه‌ی مقاومت در میان مردم، از جمله وظایف مهم رسانه‌ها در این راستا است. رسانه‌ها می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های خود، به ایجاد وحدت ملی و تقویت روحیه‌ی عمومی کمک کنند.
2- نقش نهادهای فرهنگی و دینی در ترویج ارزش‌های مقاومت
نهادهای فرهنگی و دینی، از جمله مساجد، حوزه‌های علمیه و مراکز فرهنگی، می‌توانند با تبیین ارزش‌های دینی و ملی، به ترویج فرهنگ مقاومت بپردازند. این نهادها با تکیه بر آموزه‌های دینی و تاریخی، می‌توانند در ایجاد انگیزه و روحیه‌ی مقاومت در میان مردم، به ویژه جوانان، نقش موثر ایفا کنند. علاوه بر این، انتقال ارزش‌های مقاومت به نسل‌های آینده از وظایف اصلی این نهادهاست.
3- نقش خانواده و نظام آموزشی در انتقال فرهنگ مقاومت به نسل‌های آینده
خانواده به عنوان نخستین و بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی، نقش بسیار مهمی در نهادینه‌سازی فرهنگ مقاومت دارد. والدین می‌توانند با تربیت فرزندانی آگاه و مقاوم، این فرهنگ را به نسل‌های آینده انتقال دهند. همچنین، نظام آموزشی با تدوین برنامه‌های آموزشی مناسب و ارائه‌ی محتوای آموزشی درباره‌ی اهمیت مقاومت، می‌تواند در تقویت این فرهنگ نقش‌آفرین باشد. برگزاری کارگاه‌ها، کلاس‌ها و برنامه‌های فرهنگی در مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند به آگاهی‌بخشی و تقویت فرهنگ مقاومت کمک کند.
4- نقش نخبگان در هدایت جامعه به سوی مقاومت فعال
نخبگان سیاسی و فرهنگی، با داشتن بینش و بصیرت کافی، وظیفه دارند که با ارائه‌ی راهبردهای صحیح و بیان دیدگاه‌های روشن، جامعه را به سوی مقاومت فعال و هوشمندانه هدایت کنند. نخبگان، با تبیین مواضع اصولی و تعیین راهبردهای کلان از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، می‌توانند به ایجاد یک چارچوب منسجم و هماهنگ برای مقابله با تهدیدهای دشمنان، به ویژه اسرائیل، کمک کنند.
نقش‌آفرینی موثر این ارکان و نهادها در ترویج فرهنگ مقاومت، می‌تواند موجب تقویت امنیت ملی و افزایش توان بازدارندگی کشور در برابر تهدیدهای خارجی شود. این مشارکت جمعی، راه را برای دستیابی به مقاومت هوشمند و کارآمد هموار می‌سازد و جامعه را در مسیر پیشرفت و توسعه قرار می‌دهد.
محور چهارم: مواجهه قهرمانانه به عنوان راهبرد اصلی مقابله با تهدیدهای اسرائیل
فرهنگ مقاومت در جامعه‌ی ایرانی تنها به معنای دفاع منفعلانه نیست، بلکه به معنای رویارویی قهرمانانه و فعالانه در برابر تهدیدهای خارجی، به‌ویژه تهدیدهای اسرائیل، نیز هست. در واقع، مواجهه قهرمانانه یکی از راهبردهای اصلی و مؤثر فرهنگ مقاومت به‌شمار می‌رود که به ملت ایران کمک می‌کند تا در برابر هرگونه تهاجم و تحمیل، با اقتدار و عزم راسخ بایستد. این مواجهه دارای ویژگی‌ها و اقدامات متنوعی است که به‌طور فعالانه از منافع ملی و امنیت کشور دفاع می‌کند.
1- مقابله هوشمندانه با جنگ روانی و اطلاعاتی دشمن
یکی از جنبه‌های مهم مواجهه قهرمانانه، مقابله هوشمندانه با جنگ روانی و اطلاعاتی اسرائیل است. دشمنان تلاش دارند با انتشار اخبار نادرست، شایعه‌سازی و ایجاد نگرانی در جامعه، روحیه‌ی مردم را تضعیف کنند. در این راستا، نهادهای مسئول و جامعه باید با استفاده از ابزارهای مختلف رسانه‌ای و اطلاعاتی، این جنگ روانی را خنثی کرده و به اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف بپردازند.
2- توسعه و تقویت بازدارندگی دفاعی و نظامی
مواجهه قهرمانانه تنها به معنای واکنش‌های رسانه‌ای نیست، بلکه شامل اقدامات عملی نیز می‌شود. در این راستا، توسعه و تقویت بازدارندگی دفاعی و نظامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران با اتکا به توانمندی‌های داخلی و پیشرفت‌های دفاعی، توانسته است به یک نیروی بازدارنده تبدیل شود و در مواجهه با تهدیدهای اسرائیل، آمادگی کامل خود را حفظ کند. این بازدارندگی نه تنها به عنوان یک راهبرد دفاعی، بلکه به عنوان نمادی از اقتدار و اعتماد به نفس ملی نیز شناخته می‌شود.
3- ایجاد جبهه‌های مقاومت مردمی در داخل و خارج از کشور
مواجهه قهرمانانه همچنین به ایجاد جبهه‌های مقاومت مردمی در داخل و خارج از کشور نیاز دارد. مردم ایران همواره نشان داده‌اند که در مواقع بحران، با اتحاد و همبستگی، به مقابله با تهدیدها می‌پردازند. این اتحاد ملی، از اساسی‌ترین عوامل موفقیت در مواجهه با دشمنان است. علاوه بر این، ایجاد و تقویت جبهه‌های مقاومت در کشورهای منطقه نیز نقش مهمی در کاهش فشارها و تهدیدهای اسرائیل ایفا می‌کند.
4- استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی فعال و چندجانبه
مواجهه قهرمانانه به معنای استفاده از تمامی ابزارهای موجود برای مقابله با تهدیدهاست. در این راستا، استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی فعال و چندجانبه، به‌ویژه در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، می‌تواند نقش مهمی در مقابله با تهدیدهای اسرائیل داشته باشد. ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای، برقراری روابط راهبردی با کشورهای همسو، و تبیین مواضع اصولی در عرصه بین‌الملل از جمله اقداماتی است که در چارچوب مواجهه قهرمانانه مورد توجه قرار می‌گیرد.
مواجهه قهرمانانه، نه تنها به عنوان یک راهبرد عملیاتی، بلکه به عنوان یک نماد از عزم و اراده‌ی ملت ایران در برابر تهدیدهای اسرائیل شناخته می‌شود. این راهبرد، با تکیه بر فرهنگ مقاومت و توان داخلی، مسیر پیشرفت و توسعه‌ی کشور را هموار می‌کند و پیام استقامت و اقتدار ملت ایران را به جهانیان مخابره می‌نماید.
فرهنگ مقاومت به‌عنوان یکی از اصول بنیادین ملت ایران، همواره در مواجهه با تهدیدهای خارجی به‌ویژه از سوی اسرائیل، نقش اساسی ایفا کرده است. این فرهنگ که بر پایه ارزش‌هایی همچون آگاهی، اعتماد به نفس ملی، اتحاد و پایبندی به اصول دینی و ملی بنا شده، توانسته است در طول تاریخ، مردم ایران را در برابر تهدیدها و بحران‌های مختلف مقاوم و استوار نگه دارد.
با توجه به تغییرات پیچیده و چند‌لایه‌ی تهدیدات دشمنان، به‌ویژه جنگ روانی و تحریم‌های اقتصادی، تقویت و ترویج این فرهنگ بیش از پیش اهمیت یافته است. شاخص‌هایی مانند آگاهی‌بخشی عمومی، خوداتکایی ملی، و اتحاد همگانی، ابزارهایی مؤثر برای مقابله با این تهدیدها هستند و نهادها و ارکان مختلف جامعه باید با همکاری و مشارکت فعال، در این راستا گام بردارند.
مواجهه قهرمانانه به‌عنوان راهبردی اصلی در برابر تهدیدهای اسرائیل، بیانگر عزم راسخ و آمادگی ملت ایران برای دفاع از منافع و امنیت ملی خود است. این راهبرد نه تنها در حوزه دفاعی و نظامی، بلکه در عرصه‌های فرهنگی، اطلاعاتی و دیپلماسی نیز جلوه‌گر است و نشان می‌دهد که ملت ایران با بهره‌گیری از توان داخلی و انسجام ملی، آماده مقابله با هرگونه تهاجم و توطئه‌ای از سوی دشمنان است.
در نهایت، فرهنگ مقاومت به عنوان یک سرمایه‌ی ارزشمند ملی، نیازمند توجه و تقویت مداوم در تمامی سطوح جامعه است. این فرهنگ نه تنها ضامن امنیت و استقلال کشور، بلکه مایه‌ی عزت و اقتدار ملت ایران در عرصه بین‌المللی نیز خواهد بود. با تقویت و ترویج فرهنگ مقاومت، می‌توان امید داشت که ملت ایران همچنان در مسیر پیشرفت و تعالی قرار گرفته و با استقامت و اقتدار، تهدیدهای دشمنان را پشت سر بگذارد.
