رحا مدیا | طاهره قادری
در کنار سرشت پاک و نهاد پیراسته‌اش برخوردار از صفات کمال و خلق و خوی پسندیده و عظمت خانوادگی بود او به والاترین خاندان ایرانیِ آن زمان اتصال داشت. ایرانی تباری که با دعای امام زمان(عج)متولد شده بود.
خادم و کارگزار ائمه معصومین علیهم‌السلام که علوم و معارف را از سرچشمه ولایت آنها نوشیده بود و منشاء برکات و خیرات فراوان برای مکتب و مذهب تشیع شد.
شخصیتی که در تقوا و پرهیزکاری به خود سخت گرفت. فقیهی زمان‌شناس و نیازسنج که در جهت جمع‌آوری احادیث ائمه معصومین علیهم‌السلام سختی سفرهای جهادی زیادی را خالصانه به‌جان خرید.
او در زهدش صادق و مشهور بود، آن‌گونه که در تمام زندگی‌اش صادقانه عمل کرد. وی از خاندان بزرگ و عالی‌مقامِ بابِوَیه، ازین جهت که در نقل احادیث ائمه صداقت و راست گفتاری و امانت‌داری داشت و هرگز از راه صواب خارج نشد و در فهم آنها به خطا نرفت؛ صدوق نامیده شد.
وی کثیرالتألیف‌ترین دانشمند، محقق و پژوهشگر، صاحب نظر و عارف شیعی و فقیه مکتب حدیثی محسوب می‌شود . شیخ طوسی در معرفی او می نویسد: «او دانشمندى جلیل‌القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملا آگاه و در سلسله احادیث، نقادى عالى‌مقام به‌شمار مى‌آمد. بین بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات مانند نداشت و در حدود سیصد اثر تالیفى از خود به یادگار گذاشته است.»
سلسله تألیفات شیخ صدوق به مانند ارکانی محکم برای مذهب تشیع و اسلام است. همچنان که تولدش کرامت امام عصر(عج) بود در کسب علوم و معارف، در تدوین و تبلیغ و نشرِ کلام معصومین هم، عظمت و شرافت و معرفتی ویژه داشت.
غالب کسانی که در مقام فراگیری علوم و تعلیم برآمده‌اند در یک رشته خاص و یا حداکثر در دو سه رشته توانسته‌اند متخصص شوند و قدرت علمی خود را نشان دهند بنابرین هرچقدر تعدد علوم بیشتر شود قدرت علمی فرد هم کم رنگ‌تر می‌شود اما عظمت نبوغ علمی این نابغه ایرانی قرن چهارم هجری قمری؛ هم در فقه، اخلاق و تفسیر و هم در علم رجال،کلام، فلسفه و حدیث در اوج قرار گرفته است. شیخ صدوق در تمام این رشته‌ها تخصصی‌ترین نظرات را ارائه می‌دهد. ایشان در سلوک و زهد و عرفان ، روشن‌ترین و کوتاه‌ترین راه پیمودنی را پیش روی طالبان علم و معرفت قرار می‌دهد.
اهیمت ویژه کتب شیخ صدوق
شیخ صدوق از علمای نام آشنای علم حدیث است که نقش کتب او در کم کردن آلام دوران غیبت امام زمان(عج) بسیار مورد توجه و تأمل است زمانی که تألیفات وی به یکی از بهترین راه‌های ارتباطی شیعیان با امام زمان(عج) تبدیل می‌شود. در تمام طول دوران نزدیک به غیبت امام زمان(عج)، کیفیت رابطه ائمه معصومین علیهم‌السلام با شیعیان بنابر شدت خفقان و فشار سیاسی که از طرف حکام بنی امیه و بنی عباس وجود داشت متفاوت از دیگر ائمه علیهم‌السلام بود. از امام چهارم تا امامین عسگریین شدت خفقان به حدی بود که ائمه از طریق نامه به نمایندگان و شبکه وکلا با پیروان خود در ارتباط بودند و البته در زمان غیبت این فشار حداکثری بود و از طرفی هم هدایت مردم تعطیل بردار نیست اما این تغییر کیفیت رابطه ائمه با مردم و پیروان‌شان را در تألیفات شیخ صدوق می‌توان متوجه شد.
از جمله کتب مشهور وی که از منابع مهم مهدویت هم به‌شمار می آید «کمال الدین و اتمام النعمة» است که در زمان غیبت حضرت حجت(عج) تألیف کردند. شیخ صدوق معتقد است که حدیث، حجت خدا بر مردم است او در بیان خود،کلام اهل بیت علیهم‌السلام را در زمان عدم حضور خاکی و یا غیبت‌شان مانند کلام شفاهی ایشان حجت معرفی می‌کند و اطاعت از آن را لازم الاجرا می‌داند. او به این نکته بسیار اساسی در عصر غیبت اشاره می‌کند که: «من نمی‌خواهم مانند سایر مصنفان روایاتی که در هر موضوعی رسیده ثبت کنم بلکه در این کتاب (من لایحضر الفقیه) روایاتی را آورده‌ام که بر اساس آن فتوا می‌دهم و آنها را صحیح می‌دانم و معتقد به صحت آنها هستم و میان من و پروردگارم حجت است.»
کتب شیخ صدوق یکی از بهترین راه‌هایی است که از طرف ائمه معصومین علیهم‌السلام برای ارتباط با امام سفارش شده است آنچنان که امام صادق علیه‌السلام فرمودند :«از احادیث ما الهام بگیرید تا رستگاری شما را ضمانت کنم.»
غالباً این تصور در اکثر ما مشهود است که احادیث را در برگیرنده نکات فقهی می‌دانیم لذا از احادیث عالی اهل‌بیت که تمام ابعاد زندگی انسان را فرا می‌گیرد غافل شده‌ایم. احادیثی که در برگیرنده هزاران نکته درباره سبک زندگی مهدوی عصر غیبت، مسائل اخلاقی و عبادی، تربیتی، فکری ،روحی‌روانی و عقیدتی است که با مراجعه به آنها می‌توان به ژرف هدف زندگی انسان رسید.
سبک زندگی عالمانه و مجاهدانه، سیاستمدارانه و… دقیقاً همان نیاز ضروری و لازم برای جامعه مهدوی است که از سبک و سیاق زندگی محمد بن علی بابویه قمی و از میان تألیفات وی می‌توان مورد بهره‌برداری قرار داد.
صرف نظر از توفیقات ویژه الهی نسبت به شیخ صدوق؛ مراکز علمی حکومت اسلامی در جهت رسیدن به برنامه‌های هدفمند برای سیر تکاملی جامعه می‌بایست بر تربیت و پرورش نیروهایی این چنینی تمرکز بیشتری داشته باشند البته که همه مراکز علمی چه در حوزه انسانی و تجربی، دانشگاهی یا حوزوی در جهت نیل به سعادت انسان‌ها موظف به حمایت همه جانبه از افراد مستعد و توانمند، محقق و پژوهشگر می‌باشند. به نظر می‌رسد جامعه مهدوی برای زمینه‌سازی و تسریع در ظهور به وجود شیخ صدوق‌های زمانه نیاز فوری داشته باشد که با عنایات اهل بیت و تلاش دست اندرکاران شاهد بهترین و بی‌نظیرترین خروجی‌های مراکز علمی پژوهشی ایران زمین باشیم.
مخلص کلام اینکه هرچند شیخ صدوق شاهکاری‌ست بی‌نظیر، اما برای طالبان علم و معرفتِ حقیقی، الگویی است دست یافتنی. خدمات او به اسلام بعنوان متولد شده ایران زمین بسیار ستودنی است. وی آن برگ زرین و پر افتخاری است که پانزدهم اردیبهشت هر سال می‌بایست زندگی مجاهدانه او را به جوامع علمی و صاحبان علم متذکر شد.
