شیخ مفید، مفید بود

در تاریخ اسلام، برخی چهره‌ها نه‌فقط یک عالم یا یک عابد، بلکه یک راه هستند؛ راهی روشن برای فهم اینکه چگونه می‌توان دین را زندگی کرد و چگونه می‌توان به حقیقت، خدمت کرد. در میان آنان، نامی می‌درخشد که قرن‌هاست احترام اهل علم را برمی‌انگیزد: ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان، مردی که تاریخ او را با لقب شیخ مفید می‌شناسد؛ لقبی که نه شاگردان، نه معاصران و نه حکومت‌ها بر او نهادند. نامی که از سوی بزرگ‌ترین حجت الهی، امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف، به آن خوانده شد. همین یک جمله کافی است تا عظمت او را درک کنیم.
سوال اینجاست، چه شد که ایشان شیخ مفید شد؟
ترجیح تکلیف: شیخ مفید از همان آغاز، راهی را برگزید که بسیار دشوار و درعین‌حال ضروری است: حرکت بر مدار تکلیف. او هرگز خود را سرگرم دوست داشتن یا دوست نداشتن موضوعات نکرد. به‌جای آنکه دنبال موضوعات مورد علاقه‌اش برود، نیاز واقعی جامعه را تشخیص می‌داد و همان را به میدان تلاش خود تبدیل می‌کرد. اینجا است که عظمت او آشکار می‌شود؛ زیرا جامعه اسلامی در هر دوره، نیازهایی دارد که گاه پاسخ‌ دادن به آنها تلاش بسیار و مجاهدتی عظیم می‌طلبد. در روزگاری که اختلافات کلامی گسترده شده بود، شبهات فقهی فراوان بود و کتاب‌های جعلی و روایات ساختگی در حال انتشار بود، او در میدان ایستاد و با علمی عمیق، شخصیتی فروتن و ایمانی استوار بار عظیمی را بر دوش گرفت.
اخلاص عمیق :در زندگی شیخ مفید نشانه‌ای از خودنمایی، شهرت‌طلبی یا بهره‌جویی شخصی یافت نمی‌شود. او حقیقتاً باور داشت که عالم دین باید وسیله باشد، نه هدف. باید خدمتگزار حقیقت باشد، نه صاحب حقیقت. اخلاص او به حدی عمیق بود که همواره امام زمان(عج) در نامه هایشان از این اخلاص نام می‌برند.
آگاهی حقیقی: شیخ مفید صرفاً یک عابد یا عالم نبود. او آگاهانه عاشق بود؛ یعنی عشق او به اهل‌بیت(ع) از جنس عاطفه صرف نبود. این عشق بر پایه معرفت، مطالعه، اگاهی حقیقی و عمل پایدار شکل گرفته بود. همین حقیقت است که او را به قله‌هایی رساند که دست هر کسی به آن نمی‌رسد. چناچه امام زمان(عج) درباره او می‌فرمایند: در برابر نعمت وجود تو، خداوند را سپاسگزارم این تصویر روشنی است از پیوند میان علم، ایمان و اخلاص در وجود یک انسان.
جهاد علمی و عملی تاریخ، شیخ مفید را تنها یک معلم یا محقق نمی‌نامد. او مجاهد بود؛ هم در میدان اندیشه و هم در میدان عمل. ایشان با هر جریان و فردی که قصد خدشه‌ دار کردن دین را داشت، با علم خود مقابله کرد. این همان الگویی است که امروز بیش از همیشه به آن نیاز داریم؛ جهانی که میدان جنگ آن، بیش از هر چیزی، میدان فکر است.
نامه‌های امام زمان (عج)؛ درس‌نامه برای عالمان امروز ویژگی‌هایی که امام زمان(عج) در نامه‌های خود درباره شیخ مفید برمی‌شمارند، تنها تمجید نیست؛ بلکه برنامه‌ی عمل، برای همه کسانی است که می‌خواهند در مسیر دین اثرگذار باشند. برخی از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از: یاری و دفاع از حق انتشار صحیح سخنان و منظومه فکری ائمه تکلیف‌محوری اخلاص معرفت آگاهانه نسبت به خداوند و اهل‌بیت جهاد و مبارزه امروز نیز هر عالمی که این مسیر را طی کند، مفید خواهد شد.
شیخ مفید؛ الگویی برای امروز جامعه امروز، بیش از هر زمان دیگری به عالمانی نیاز دارد که مفید باشند؛ یعنی بتوانند گرهی از جامعه بگشایند، روشنایی بیافرینند، شبهه‌ها را بزدایند، عقل و ایمان مردم را تقویت کنند و در برابر هر هجمه‌ای به حقیقت، استوار بایستند و از حقیقت دفاع کنند و به بهترین شکل آن را تبیین کنند.