شیخ مفید جایگاهی مرکزی در تاریخ اندیشه شیعه دارد. او با دانش گسترده و توان تحلیل شرایط دوره خود، چارچوبی منسجم برای فقه و کلام امامیه ساخت و جریان فکری شیعه را از پراکندگی بیرون آورد. او نشان داد که جامعه شیعه نیاز به رهبری منظم و پاسخگو دارد. رویکرد او درباره نقش فقیه، جایگاه فقیه را از سطح یک راوی یا مدرس ساده فراتر برد و مسئولیت هدایت، داوری و مدیریت جامعه را بر عهده این مقام گذاشت. این نگاه در دوره‌ای شکل گرفت که شیعه با چالش‌های سیاسی و فکری متعددی روبه‌رو بود و نیاز داشت ساختاری پایدار برای اداره جامعه خود تعریف کند.
شیخ مفید در آثار متعدد خود موضوع رهبری دینی را به صورت روشن توضیح داد و نشان داد فقیه باید توان تشخیص، ارزیابی و تصمیم‌گیری داشته باشد. او ضعف ساختارهای موجود را نقد کرد و جایگزینی ارائه داد که بر دانش، تقوا و مدیریت استوار بود. این رویکرد پایه نظریه‌هایی شد که بعدها در قالب ولایت فقیه مطرح شد و مسیر فکری اندیشمندان پس از او را شکل داد.
نقش او تنها به تدوین قواعد فقهی محدود نبود. او نزاع‌های فکری را مرتب کرد، جریان‌های منحرف را شناسایی کرد و خطوط اصلی تفکر امامیه را تعیین کرد. همین کارها هویت شیعه را تقویت کرد و زمینه رشد علمی حوزه‌های شیعی را فراهم کرد. آثار او همچنان مرجع پژوهشگران است و تأثیر او در ساختار فکری شیعه تا امروز پابرجاست.
شیخ مفید با تلاش سخت و تحلیل دقیق، شیعه را به مرحله‌ای رساند که توان ایجاد دستگاه فکری منسجم داشته باشد. جایگاه او در تاریخ نه یک شخصیت معمولی، بلکه نقطه‌ای تعیین‌کننده در شکل‌دهی نظریه رهبری دینی است. وجود او مسیر فکری شیعه را به مرحله بلوغ رساند و نقش او در تثبیت جایگاه فقیه در ساختار دینی ماندگار شد.
نهم آذر ماه روز بزرگداشت شیخ مفید گرامی باد.
