رحامدیا | میلاد حسنزاده، پژوهشگر رسانه و فرهنگ
۲۲ بهمن نه صرفاً یک روز تاریخی، بلکه نقطهی عطفی در تحول نظم جهانی است. انقلابی که در این روز به پیروزی رسید، فراتر از یک تغییر سیاسی در ایران، آغازگر یک دگرگونی ژرف در معادلات قدرت بود. تا پیش از آن، نظام بینالمللی بر پایهی دوگانهی سلطهگر و سلطهپذیر شکل گرفته بود، نظمی که در آن، غرب خود را کانون قدرت و دیگر ملتها را تابع و وابسته میخواست. اما انقلاب اسلامی این معادله را بر هم زد. بهیکباره، ملتی که سالها تحت نفوذ و کنترل نظام سلطه قرار داشت، ارادهی خویش را بر سرنوشت خود حاکم کرد و الگویی نوین از استقلال، هویت و مقاومت را به جهان عرضه نمود.
از همان آغاز، انقلاب اسلامی نهتنها نظم داخلی ایران را متحول ساخت، بلکه لرزه بر اندام نظام سلطه انداخت. این انقلاب، تنها یک دولت را سرنگون نکرد، بلکه شکوه و عزت اسلام را به مسلمانان بازگرداند. مسلمانان دریافتند که اسلام، برخلاف تبلیغات قرنها سلطهی استعماری، نهتنها با پیشرفت و اقتدار در تضاد نیست، بلکه تنها راه احیای هویت و کرامت آنان است. در اینباره، رهبر معظم انقلاب اسلامی تصریح میکنند: «با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اعتزاز و افتخار و مباهات به اسلام، در مسلمانان زنده شد. اسلام، عزیز شد و مسلمان احساس کرد که اسلام مایهی سربلندی اوست.» (۱۴/۱۱/۱۳۷۳) این تغییر نگرش، بیداری اسلامی را در سراسر جهان اسلام رقم زد و ملتهای تحت ستم را به مقاومت در برابر سلطهی استکبار جهانی سوق داد. از فلسطین و لبنان تا یمن و عراق، روح مقاومت در میان ملتهای تحت ظلم شعلهور شد و جبههی مقاومت، امروز بهعنوان یکی از ارکان نظم نوین جهانی مطرح است.
این تحول، آمریکا را بیش از هر قدرت دیگری دچار هراس کرد. ایالات متحده که خود را قدرت بلامنازع جهان میپنداشت، بهیکباره با الگویی مواجه شد که ارادهی ملتها را علیه نظم تحمیلی او بسیج میکرد. اما این روند، تنها محدود به چالش ایران و آمریکا نبود، بلکه در نگاه وسیعتر، باعث زوال قدرت و هیمنهی آمریکا در جهان گشت. چنانکه رهبر انقلاب در سال ۱۳۹۷ خاطرنشان کردند: « قدرت آمریکا و اقتدار و هیمنهی آمریکا در دنیا رو به افول و زوال است؛ در طول سالها دائماً دارد کم میشود. آمریکای امروز از آمریکای چهل سال قبل که انقلاب پیروز شد، به مراتب ضعیفتر است.» (۱۲/۰۸/۱۳۹۷) این افول، تنها به مسائل داخلی این کشور محدود نمیشود، بلکه بازتابی از شکست سیاستهای توسعهطلبانهی آن در سطح بینالمللی است. ناکامی در خاورمیانه، خروج تحقیرآمیز از افغانستان، ضعف در مدیریت بحرانهای داخلی، شکست در مقابل حماس و کاهش اعتماد جهانی به رهبری آمریکا، همه نشان از روند رو به زوال این امپراتوری دارند.
همزمان با افول قدرت آمریکا، جهان شاهد انتقال تدریجی قدرت از غرب به آسیا است. رهبر انقلاب اسلامی در اینباره میفرمایند: «در این نظم جدید، این حالت از غرب به آسیا منتقل خواهد شد. آسیا خواهد شد مرکز دانش، مرکز اقتصاد، مرکز قدرت سیاسی، مرکز قدرت نظامی؛ ما در آسیاییم.» (۱۱/۰۸/۱۴۰۱) ظهور قدرتهای نوظهوری همچون ایران، روسیه و چین، همراه با کاهش نفوذ سیاسی و اقتصادی اروپا و آمریکا، این واقعیت را آشکار ساخته است که قرن بیست و یکم، قرن آسیا خواهد بود. کشورهای آسیایی، بهویژه جمهوری اسلامی ایران، نهتنها در حوزهی فناوریهای نوین و اقتصاد دانشبنیان، بلکه در عرصهی ایدئولوژیک و تمدنی نیز پیشتاز شدهاند. ایران اسلامی امروز الگویی الهامبخش برای ملتهای آزادهی جهان است و بهعنوان یکی از ارکان اصلی این نظم نوین شناخته میشود.
در این میان، یکی از مهمترین تحولات نظم جدید جهانی، گسترش تفکر مقاومت در برابر سلطهگری غرب است. چند قرن سلطهی استعماری، ملتهای جهان را به این باور رسانده بود که سلطهپذیری، امری گریزناپذیر است. اما انقلاب اسلامی، این باور تحقیرآمیز را در هم شکست. همانطور که رهبر انقلاب تأکید دارند: «اروپاییها از وقتی که انقلاب صنعتی شد و جلو افتادند و استعمار را شروع کردند، مردم دنیا را و کشورهای دنیا را عادت دادند به اینکه سلطهپذیری و سلطهجویی دو حصّهی متقابل حتمی دنیا است؛ اما در این نظم جدید، فکر مقاومت و جبههی مقاومت در مقابل زورگویی گسترش خواهد یافت، که مبتکرش جمهوری اسلامی است.» (۱۱/۰۸/۱۴۰۱) این تفکر، امروز از خاورمیانه فراتر رفته و در آفریقا، آمریکای لاتین و حتی در جوامع غربی، به الگویی برای استقلالطلبان و عدالتخواهان تبدیل شده است.
نظم جدید جهانی، نظمی است که در آن، آمریکا به انزوا کشیده خواهد شد، قدرت از غرب به آسیا منتقل میشود و گفتمان مقاومت به چارچوب فکری غالب در روابط بینالملل بدل خواهد شد؛ اما پرسش اساسی این است که در این نظم نوین، جایگاه ایران چیست؟ پاسخ روشن است؛ ایران، نه یک بازیگر فرعی، بلکه معمار اصلی این نظم جدید خواهد بود. چنانکه رهبر انقلاب در ترسیم این آینده میگویند: «علائم زیادی وجود دارد که نظم کنونی جهان دارد تغییر پیدا میکند و نظم جدیدی بر جهان حاکم خواهد شد… آمریکا در نظم جدید جهانی منزوی خواهد بود.» (۱۱/۰۸/۱۴۰۱)
۲۲ بهمن، نهتنها یادآور سقوط یک رژیم وابسته، بلکه طلیعهی نظمی است که در آن، مستضعفان تاریخ، وارثان زمین خواهند شد. انقلاب اسلامی، صرفاً یک حادثهی تاریخی نبود، بلکه نقطهی آغازی برای جهانی نوین بود؛ جهانی که در آن، حق بر باطل پیروز، ملتها بیدار و مستکبران از اریکهی قدرت به زیر کشیده خواهند شد.