رحا مدیا | زهرا کبیری پور
در تحولات تاریخی و دینی جهان اسلام، نقش و جایگاه علویان، به‌ویژه در رابطه با تشیع و نگرش‌های فقهی و اجتماعی آنها، مسأله‌ای مهم و قابل توجه است.
علویان به‌عنوان یک گروه مذهبی با ویژگی‌های خاص خود در مناطق مختلف، به‌ویژه در ترکیه، سوریه، لبنان و عراق پراکنده‌اند. در این میان، مقام معظم رهبری به‌طور مشخص نگاه ویژه‌ای به علویان دارند که در این یادداشت علمی به آن پرداخته خواهد شد.
۱.شناخت علویان و پیوند آنها با تشیع
علویان به‌عنوان یک گروه دینی در قرون گذشته از اهل تشیع بوده‌اند، اما به‌دلیل شرایط خاص تاریخی و سیاسی، از آموزه‌های شیعه فاصله گرفته و تحت‌تأثیر سیاست‌های امپراطوری عثمانی و دیگر عواملی که باعث جدایی آنها از مرکز تشیع شدند، قرار گرفته‌اند.
در دیدگاه حضرت آیت الله خامنه‌ای،* علویان جزو اهل تشیع و عائله امامیه محسوب می‌شوند و همچنان به‌عنوان بخشی از این مجموعه‌ی دینی شناخته می‌شوند.
۲.تاریخچه‌ی جدایی علویان از تشیع
در کلام رهبر معظم انقلاب* اشاره می‌شود که علویان در دوره‌های مختلف تاریخ، به‌ویژه در دوران سلطنت عثمانی، از تشیع دور شده‌اند. سیاست‌های امپراطوری عثمانی و فشارهای سیاسی موجب شد که شیعه‌گری در مناطق مرزی ایران و عثمانی به حاشیه رانده شود و شیعیان این مناطق مجبور به مهاجرت یا تغییر دین شدند. این امر باعث شد که علویان، که در ابتدا جزء شیعیان بودند، از تعالیم شیعه فاصله بگیرند.
۳.نگاه رهبری به علویان
رهبر معظم انقلاب* در سخنان خود تأکید می‌کنند که علویان نه‌تنها از نظر مذهبی به شیعه تعلق دارند، بلکه باید به‌تدریج به معارف شیعه نزدیک شوند. ایشان همواره به علویان و ارتباط با آنها توجه ویژه‌ای داشته‌اند و بر ایجاد روابط نزدیک با این گروه تأکید کرده‌اند. در نگاه رهبری، علویان جزو عائله‌ی شیعه‌ی امامیه هستند و باید به آنها فرصتی داده شود تا از آموزه‌های شیعی بهره‌مند شوند.
۴.چالش‌های پیش روی علویان
یکی از چالش‌های عمده‌ای که در سال‌های اخیر برای علویان به‌ویژه در کشورهایی مانند سوریه و ترکیه وجود داشته، حملات و فشارهای سیاسی و مذهبی از سوی گروه‌های تکفیری است. این گروه‌ها به‌دلیل عدم رعایت برخی اصول فقهی از جمله حجاب و روزه، علویان را تکفیر کرده و آنها را تحت فشار قرار داده‌اند.
در این راستا، لازم است تا توجه ویژه‌ای به حفظ حقوق انسانی و مذهبی علویان و ایجاد همبستگی میان آنها و دیگر گروه‌های شیعی صورت گیرد.
۵.دوران جدید و رویکرد به علویان
در دنیای معاصر، با توجه به چالش‌های مختلف اجتماعی و سیاسی، تعامل با علویان و بازگرداندن آنها به دامان آموزه‌های شیعی، مسأله‌ای حیاتی است. مقام معظم رهبری تأکید دارند که در برابر این گروه‌ها باید با نرمی و تدبیر برخورد کرد تا آنان از تعالیم اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بهره‌مند شوند. این فرآیند نیاز به صبر، شکیبایی و سیاست‌گذاری صحیح دارد تا علویان به‌تدریج به درک صحیحی از تشیع دست یابند.
«در حقیقت علویان، با تاریخ و فرهنگ غنی خود، بخشی از جامعه بزرگ شیعه امامیه هستند. از دیدگاه مقام معظم رهبری، باید با تدابیر مناسب، زمینه بازگشت آنان به جامعه شیعی و بهره‌مندی از آموزه‌های ناب تشیع فراهم شود. این رویکرد، نه‌تنها به تقویت وحدت مسلمانان کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای هم‌افزایی فرهنگی و دینی در جهان اسلام ایجاد می‌کند.» (سخنرانی مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۳۷۷/ ٠۸/۱۶)
