رحا مدیا | آزاده ابراهیمی فخاری
طبق آیه شریفه‌ی قرآن پیامبر(ص) الگویی نیکو برای همه مسلمانان هستند و این در لحظه‌لحظه حیات پر برکت ایشان، ساری و جاری است. به همین دلیل تحلیل دقیق و همه جانبه‌ی سیره نبی مکرم اسلام، لازم و ضروری است. عبدالرحیم اباذری در سخنانی با عنوان «فتح الفتوح پیامبر(جنگ یا صلح؟)» به ارائه تحلیل‌هایی از یکی از مقاطع زندگی ایشان می‌پردازد که بسیار قابل تأمل است.
وی معتقد است که پیامبر(ص) در صلح حدیبیه به‌خاطر رسیدن به مصالح اهم از برخی اصول مهم و مسلّم اسلامی به‌طور موقت چشم پوشیدند. شاهد مدعای آقای اباذری این است که حضرت پس از درخواست سهیل بن عمرو، به‌جای «بسم الله الرحمن الرحیم» و «محمد رسول‌الله»، «باسمک اللهم» و «محمد بن عبدالله» را در صلح‌نامه نوشتند. باید از ایشان پرسید آیا عبارت «باسمک اللهم» عقب نشینی از توحید است؟ «اللهم» خود یک کلمه توحیدی است و به‌معنای «ای خدا» (مخاطب کردن خدای یگانه) به کار می‌رود. با اینکه مشرکان مکه خدایان متعدد را می‌پرستیدند، ولی به وجود خداوند به‌عنوان خالق و حاکم کل اعتقاد داشتند و از کلمه «اللهم» برای مخاطب قرار دادن او استفاده می‌کردند. بنابراین، نوشتن «باسمک اللهم» به‌جای «بسم الله الرحمن الرحیم» یک امتیاز سیاسی و دیپلماتیک بود نه عقب‌نشینی از اصل توحید. همان‌طور که استفاده از عنوان «محمد بن عبدالله» به‌جای «محمد رسول‌الله» نیز به‌معنای عقب‌نشینی از نبوت پیامبر (ص) نبود. ایشان به‌خوبی می‌دانست که اصل نبوتش ثابت و تغییرناپذیر است و پذیرش این عنوان فقط در قالب یک سند صلح بود.
آقای اباذری اصرار دارد که فتح مبین در سوره مبارکه‌ی «فتح» در بیان اهمیت صلح حدیبیه بیان شده است این در حالی است که به‌دلایل متعددی این سوره مبارکه در بیان اوصاف فتح مکه است نه صلح حدیبیه. از آن‌جمله اینکه در لغت عرب «فتح» به‌معنای ظفر و غلبه و انتصار آمده است و در هیچ عبارت قرآنی معنای صلح را در برنمی‌گیرد. علی الخصوص که وصف «مبین» برای آن آمده است و نشان‌دهنده آشکار بودن و واضح بودن این پیروزی است در حالی‌که «اباذری» خود اذعان دارد که مسلمانان زبان به اعتراض گشودند که چرا پیامبر از این همه اصول عقب‌نشینی کرده و عزت اسلام و مسلمانان را خدشه‌دار نموده‌است.
بنابراین صلح حدیبیه اگرچه در آینده منجر به پیروزی شد؛ لکن این نصرت در ابتدا آشکار و واضح نبود. چه‌بسا که در آیه سوم این سوره اشاره به ایجاد سکینه در قلوب مؤمنان شده است نه تشویش و اعتراض. از شواهد دیگر بر مدعا اینکه از عبارت «نصر عزیزا» استفاده شده که به یاری مظلوم در برابر دشمن گفته‌می‌شود آن قسم از یاری که موجد غلبه‌ی ثابت و ماندگار گردد. لازم به ذکر است که کلمه عزیز در 6 مورد قرآنی در امور نظامی به کار رفته‌است. از همه واضح‌تر اینکه در آیه 15 این سوره بحث غنائم را مطرح می‌کند که ظهور در معنای جنگ دارد و هیچ صلحی ملازم با غنیمت نیست. دلایل متععد تفسیری دیگری هم‌بر این امر وجود دارد که در این مجال نمی‌گنجد.
