به گزارش رحا مدیا، سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم برای ایران» از 17 اردیبهشت‌ماه در محل مصلی امام خمینی(ره) آغاز شد و روزهای پایانی خود را تا 27 اردیبهشت سپری کرد، همچون سال‌های گذشته چه در زمینه نشر حوزه و توانمندی فرهیختگان حوزوی در تولید کتاب و چه در جهت استقبال حوزویان از غرفه‌های مختلف آن، حرفی برای گفتن داشت.
وقتی بخشی از اهالی کتاب و کتاب‌خوانی را، روحانیون و طلاب و حوزویان تشکیل می‌دادند، دغدغه‌ها و انتظارات نیز از جنس دیگری بود، در این باره یکی از طلبه‌های جوان که هنوز ملبس نشده و برای خرید کتاب، سَری به نمایشگاه زده بود می‌گفت که هر چند امکان خرید کتاب به صورت مجازی هم وجود داشت؛ ولی دیدار با ناشران و غرفه‌داران کتاب و تورق صفحه کتاب‌ها در موقع خرید، جذابیت دیگری دارد.
کتابهای دست‌نیافتنی
در ادامه بازدید خود از این نمایشگاه سری به یکی از غرفه‌های کتاب در حوزه نشر حوزه زدیم و به گفته یکی از متولیان غرفه هر چند وضعیت فروش کتاب نسبت به سال‌های قبل بهتر بوده؛ اما به دلیل تورمی که بر تولید کتاب سایه انداخته، شاید بسیاری از طلاب قادر نباشند، کتابهای مورد نیاز خود را خریداری کنند، به خصوص در زمینه کتابهای تخصصی حوزه نیز به نظر می‌رسد حمایتی بیش از گذشته لازم است تا طلاب و پژوهشگران حوزه بتوانند نیازهای علمی خود را با خرید کتاب تأمین کنند.
خوب است بدانیم در این زمینه هم ناشران کتابهای حوزوی و نیز طلاب و حوزویان انتظار دارند که در تسهیل شرایط، نمایشگاه تنها در قالب یک ویترین خود را نمایان نسازد و بتوان کتاب‌هایی را در اختیار حوزیان قرار داد تا دغدغه‌های فرهنگی را با فراغی بال به واسطه ارتقای سطح مطالعه خود و جامعه هدفشان دنبال کنند.
در نمایشگاه امسال بیش از 178 هزار عنوان کتاب عرضه و در بخش مجازی نیز امکان دسترسی به 135 هزار عنوان فراهم شد که در این میان بخشی از آن شامل کتاب‌هایی انتشار یافته از سوی مراکز و مؤسسات و متولیان حوزوی بوده و در این باره دستاوردهای کم‌نظیری از استادان و پژوهشگران وجود داشت و در نمایشگاه عرضه شد.
در این راستا بخشی از ظرفیت بین‌المللی نمایشگاه را نیز خود حوزویان به عهده داشتند تا با ترجمه آثار در حیطه علوم اسلامی و انسانی و شیعی، بتوانند بستری در نشر و ترویج فرهنگ دینی و شیعی داشته باشند.
طلابِ عصر هوش مصنوعی
کارآمدی برخی از طلاب و پژوهشگران حوزه در بهره‌گیری از فناوری روز و حتی هوش مصنوعی در ارائه دستاوردهای علمی در معرفی آثار نیز در برخی از غرفه‌ها دیدنی بود، در این بین یکی از صحنه‌های جالب نیز حضور طلاب و اهالی حوزه در غرفه‌های عرضه کتاب در زمینه زبان‌های خارجی، کتابهای بین‌المللی و تولیدات مرتبط با فناوری روز و هوش مصنوعی بود، در یکی از غرقه‌ها نیز چند تن از روحانیون برای یافتن کتابی مورد نظر در حیطه هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی، سؤالاتی تخصصی می‌پرسیدند که نشان می‌داد حوزه و حوزویان تا حد زیادی به علوم روز جهان علاقه دارند و البته که تلاش‌های زیادی در این زمینه از سوی پژوهشگران به ثبت رسیده و حوزه در جهت رفع نیازهای جامعه، تا حد زیادی خود را مجهز به زبان علمی روز دنیا کرده است.
در بخش کتابهای سیاسی و اجتماعی نیز، این استقبال از سوی طلاب و حوزویان وجود داشت، در این راستا انتظار می‌رفت سیاست‌های فرهنگی نمایشگاه، می‌توانست فرصت‌های بالنده‌تری را در اختیار پژوهش‌ها و تلاش‌های علمی حوزه قرار دهد.
یکی دیگر از ویژگی‌های جالب نمایشگاه که ظهور و بروز خوبی را نشان می‌داد حضور برخی از روحانیون و فعالان فرهنگی حوزوی در غرفه تولیدات کودکان و نوجوان بود، در یکی از این غرفه‌ها نیز استقبال خوبی از کودکان در نگارش دلنوشته‌ای برای خدا صورت گرفته و قرار بود 110 نویسنده کودک و نوجوان تا 18 سال با جملات خود، در انتشار کتابی سهیم شوند که ایده خوبی به نظر می‌رسید.
یارانه‌ی کم‌رمق
در زمینه نام‌نویسی و استفاده از بن کتاب نیز گلایه‌هایی از سوی برخی از دانشجویان و طلاب وجود داشت و گویا عرضه برخی از کتب به صورت مجازی، استفاده از بن را برای تعدادی از مراجعه‌کنندگان دشوارتر از سال‌های قبل کرده بود؛ البته با توجه به برخی از تغییرات در عرضه کتاب نیز انتظار می‌رفت اطلاع‌رسانی دقیق‌تری نسبت به سال‌های قبل اتفاق می‌افتاد، ضمن اینکه برخی نیز بر این باور بودند که با توجه به گرانی چند برابری کتاب نسبت به سال قبل، مبلغ یارانه، کمک زیادی برای تأمین کتابهای مورد نیاز نمی‌کرد.
برگزاری مسابقات پیامکی و نظرسنجی از سوی برخی از غرفه‌های مرتبط با تولیدات حوزه نیز یکی از جذابیت‌های خوب نمایشگاه بود که با استقبال خوبی روبه‌رو شده بود، به خصوص زمینه آشنایی مخاطبان با برخی از نویسندگان و بزرگان علوم دینی در طول تاریخ را فراهم می‌ساخت.
از سویی حضور ناشران در زمینه کتابهای تخصصی حوزه یکی از قابلیت‌های خوبی به شمار می‌رفت، هر چند در سال‌های اخیر حوزه‌های علمیه به طور تخصصی، نمایشگاه‌هایی از آثار تخصصی را برپا کرده‌اند؛ اما حضور منسجم این ناشران در نمایشگاه دائمی کتاب تهران نیز خالی از لطف نبود.
نشر هاجر در میدان
در گذر از راهروهای نمایشگاه، یکی دیگر از جذابیت‌های نمایشگاه، رونمایی از آثار فرهنگی با مشارکت حوزه‌های علمیه خواهران بود، در این بخش کتابهای خوبی در زمینه مسائل بانوان عرضه شده بود، به ویژه عرضه آثار از سوی نشر هاجر و برخی دیگر از نشرهای حوزوی نیز، نشان می‌داد، حوزه خواهران و پژوهشگران و نویسندگان آن، با مسائل روز مرتبط با زنان و دختران ناآشنا نیستند و بسیاری از پژوهش‌ها از کف جامعه انجام شده و نیازها را به خوبی می‌شناسند و برای رفع آسیب‌ها، کارهای علمی و پژوهشی خوبی صورت گرفته است.
در نمایشگاه امسال آثار خوبی در زمینه شناخت قرآن کریم، نهج البلاغه، احکام دینی و پاسخ به مسائل شرعی و برخی از شبهات و آموزش مفاهیم اخلاقی و تکالیف انسانی در قبال جامعه دینی و بحث‌های اعتقادی و مسائلی در باب محور مقاومت و اهمیت دفاع از آئین و سرزمین از منظر دین و صدها موضوع دینی دیگر وجود داشت که نشان می‌داد تلاش‌های علمی خوبی از سوی ارکان حوزه و متولیان دینی صورت می‌گیرد و به خصوص تلاش‌های ارزنده‌ای در زمینه ایجاد ارتباط با نسل امروز در مسائل مختلف دینی و ملی و بین المللی وجود دارد.
اذان به وقت نمایشگاه
در عبور از راهروهای نمایشگاه، یکی از صحنه‌های جالب نیز حرکت برخی از بازدیدکنندگان با صدای اذان ظهر به سمت نمازخانه و استقبال با شکوه نمازگزاران بود، به خصوص حضور جوانان در صف‌های نماز، دلگرمی خوبی را نشان می‌دهد از اینکه دشمن با همه تلاشی که در ایجاد فاصله میان جوانان و دین داشته موفق نبوده و علیرغم برخی از لجاجت‌ها در زمینه ظاهری، حتی آنها نیز در هنگام نماز برای ادای فریضه گرد هم آمدند.
در محوطه نمازخانه نیز استراحتگاهی برای رهایی از خستگی بازدیدکنندگان پس از جستجوی فراوان میان غرفه‌های نمایشگاه وجود داشت، در گوشه‌ای از استراحتگاه چند طلبه در مورد کتاب‌ها و موضوعاتی مشترک مشغول بحث و گفت‌وگو بودند، شاید یکی از دغدغه‌هایشان این بود که کاش با تمهیدات بیشتر، کتاب ارزان‌تر به دست مخاطبان می‌رسید تا با دستانی پُرتر در تأمین کتاب، راهیِ روزمرگی‌های زندگی و تحصیل و کار می‌شدند.
حجاب بی‌حجابی
این نیز ناگفته نماند؛ بنا به دغدغه بسیاری از طلاب و بازدیدکنندگان، نمایشگاه بین المللی کتاب تهران شایسته است به لحاظ فرهنگی شرایط بهتری در حفظ شئونات اسلامی توسط برخی از بانوان فراهم کند. حداقل از نمایشگاه امسال انتظار نمی‌رفت بانوان بدون پوشش اسلامی، بی‌هیچ تذکری از درهای اصلی تردد عبور می‌کردند. پوشش غیرمتعارف و زننده برخی زنان و دختران در نمایشگاه بین المللی کتاب، هم ساحت یک رویداد بزرگِ فرهنگی را زیر سؤال می‌برد و هم فضای اندیشه‌ورزی و میل به آگاهی را سرد و سردتر می‌کند؛ در هر حال نمایشگاه کتاب، فستیوال مد و لباس نیست!
سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امسال به پایان رسید و امیدواریم در نمایشگاه‌های آینده نیازسنجی‌های بهتری برای حوزویان و جامعه هدف آنها در انتشار مفاهیم دینی و شیعی و اخلاقی فراهم شود.
گزارشگر: حمیده زند
