به گزارش رحا مدیا، آیت‌الله احمد عابدی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در ادامه مباحث اخلاقی خود که به موضوع بلندهمتی می‌پرداخت؛ درباره همت بلند در مطالعه و کتاب‌نویسی مطالب ارزنده‌ای را بیان کرد که تقدیم مخاطبان می‌شود. وی گفت: اگر قصد خواندن کتابی را دارید تصمیم بگیرید که یک روزه بخوانید و اگر کار تحقیقی را انجام می‌دهید واقعاً تصمیم را جزم کنید و آستین را بالا بزنید تا تمام شود.
مناجات «خمسة عشر» در صحیفه سجادیه نیست؛ ولی برای امام سجاد(ع) است. یکی از دعاهای امام سجاد(ع) در «بحارالانوار» است که بعد از مناجات «خمسة عشر» آمده است. یک جمله دعا این است که «اللّهم آنی اَسئَلُک من الهِمَمِ اعلاها» خدایا بالاترین همت را از تو می‌طلبم. خیلی دعای جالبی است و فقرات زیبایی دارد.
در ادب فارسی هم شعری است که می‌گوید: اگر گویی که بتوانم قدم در نه که بتوانی/ و گر گویی که نتوانم برو بنشین که نتوانی
اگر گفتی می‌توانم این کار را بکنم پایش هم بایست؛ اما اگر از اول گفتی نمی‌توانم بدان که نمی‌توانی. اگر آدم گفت که من این کوه را از جا بلند می‌کنم می‌تواند. اگر هم کسی گفت حالش را ندارم این کتاب را بلند کنم نمی‌تواند.
به کسی گفتند که عقل بهتر است یا همت بلند؟ گفت: «عقل و همت را نمی‌دانم کدامین بهتر است، این‌قدر دانم که همت هر چه کرد از پیش برد». آدم عاقل شاید چیزی را تعقل بکند و نتواند انجام بدهد؛ اما اگر همت کرد انجام هم می‌دهد.
کسی که همت بلند ندارد به جایی نمی‌رسد.
قاضی نورالله شوشتری؛ تند دست‌نویس‌ترین آدم دنیا
همت بلند کاری است که قاضی نورالله شوشتری در نوشتن کتاب «احقاق الحق» انجام داد. این مسلّم است که از مشهد به آگرای هند رفت و تا روزی که شهید شد بین شش تا هفت ماه طول می‌کشد. حداکثر هفت ماهه این کتاب را نوشته، در حالی که قاضی بود و در حالی که در تقیه هم بود. حالا در هفت ماه اگر یکی از شما توانست یک جلدش را مطالعه کند! کتاب بیش از 30 جلد است! آیت الله مرعشی نجفی در مقدمه نوشته که تند دست‌نویس‌ترین آدم دنیا را بیاورید و این کتاب را به او بدهید که از روی این کتاب در دفتر بنویسد بعید است که در هفت ماه یک جلدش را در دفتر بنویسد. این کتاب را در حالی که هم تقیه بود و هم قاضی بود در هفت ماه نوشت و بعد هم نتیجه این شد که جانش را فدا کرد.
من خدمت یکی از مراجع تقلید بودم و عده‌ای هندی پیش ایشان بودند. این مرجع تقلید به این هندی‌ها می‌گفت در هندوستان به مردم بگویید که هر کسی مقلد من است و هر چه وجوه به من بدهکار است خرج قبر قاضی نورالله کند.
همت پادشاه هندوستان
مسلمانان تقریباً حدود 700 سال بر هندوستان حکومت کردند. الان هم به هندوستان شبه قاره می‌گویند. هند یعنی واقعاً یک قاره است. هندوستان حدود 50 ایالت دارد. گاهی از یک طرف ایالتی به‌طرف دیگرش با هواپیما 4 ساعات طول می‌کشد! در عین حال مسلمان‌ها 700 سال بر هند حکومت کردند؛ 200 سال شیعیان و 500 سال سنی‌ها. در سال 1068 یعنی زمان علامه مجلسی، پادشاهی مسلمان بود به‌نام «عالمگیر» که از سال 1068 تا سال 1118 یعنی دقیقاً 50 سال شاه هند بود. روز اولی که شاه شد، گفت که اولین کارم این است قرآن را حفظ کنم. کسی که شاه شد و بر کشوری به این بزرگی که اقلاً 2000 دین در آن هست و چقدر هم مذهب دارد، در زمانی که شاه بود قرآن را حفظ کرد. این یعنی همت بلند. مرحوم آقای ری‌شهری، زمانی که وزیر اطلاعات بود قرآن را حفظ کرد.
داستان احمد حنبل و بخاری
احمد حنبل صاحب مسند احمد حنبل، شاگرد اسحاق بن راهویه و آقای محمد جریر طبری صاحب تفسیر «جامع البیان عن تفسیر آی القرآن»، هر سه نفر، هم احمد حنبل، هم ابن راهویه، هم طبری یک میلیون حدیث حفظ بودند. حالا نگویید که مگر یک میلیون حدیث جایی وجود دارد؟ اینکه می‌گوییم مثلاً این شخص یک میلیون حدیث حفظ است، یک حدیث را با ده سند حفظ است که یک حدیث ده می‌شود؛ چون ده سند مختلف دارد.
این بخاری که حالا به نظر ما کارش خوب نبوده؛ اما به هر حال همت بلندی داشته است. حدود 650 هزار حدیث حفظ بود. از این عدد 5000 حدیث را انتخاب کرد و در صحیح بخاری آورد که همین هم همه‌اش خراب بود، ولی به هر حال این آدم این‌طور همتی داشته است.
می‌گویند بخاری به بغداد رفته بود. در آنجا علمای بغداد به او گفتند که آقای بخاری ما ده نفر هر کدام ده تا حدیث می‌خوانیم، شما بگو کدامش درست است. بخاری گفت هیچ‌کدامش درست نبود. گفتند چرا؟ 5 نفر یک طرف بودند و 5 نفر طرف دیگر. گفت این احادیثی که خواندید درستش این است که سند احادیثی که اینها خواندند برای آنهاست و سند آنها برای اینها؛ یعنی صد حدیث را حفظ بود.
این‌قدر در تاریخ داریم که آدمی می‌گفت در خانه می‌نشینم تا قرآن را حفظ کنم، بعد قرآن را حفظ می‌کرد و بعد بیرون می‌آمد. برای ما طلبه‌ها اینها الگوست.
همت بلند صاحب «عبقات‌الانوار»
«میرحامد حسین هندی» صاحب «عبقات الانوار» را خیلی‌ها مثل امام خمینی گفتند که این کتاب کرامت نیست، معجزه است. این‌قدر این کتاب با عظمت است. اصل کتاب فارسی است. زبان فارسی، زبان رسمی هند بود. حالا الان بعضی‌ها به عربی ترجمه کردند و الا اصل کتاب فارسی است. واقعاً این کتاب معجزه است؛ حالا غیر از اینکه نوشتن معجزه است، همت بلند به این می‌گویند که آدمی که فلج کامل است و همیشه خوابیده بود، این‌طور کتابی بنویسد که پسر ایشان آقای مظفر یک وقتی می‌گفت که برای نوشتن این کتاب این‌قدر روی سینه پدرم کتاب گذاشته بودند و مطالعه کرده بود که وقتی مُرد و می‌خواستند غسلش بدهند، سینه این پیرمرد مانند زانوی شتر پینه بسته‌بود. چه همتی داشته! حالا شرح حالش را بخوانید که گاهی برای یک حدیث خودش را چطور به آب و آتش می‌زد تا این کتاب را نوشت. حالا من و شما حال نداریم مطالعه کنیم! آن بنده خدا چطور زحمت کشید و این کتاب را نوشت که واقعاً معجزه کرد.
گزارشگر: بابک شکورزاده
