به گزارش رحا، حجت الاسلام دکتر علی اصغر اسلامی تنها، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در نشست علمی «انسان معطوف به کلمه در فلسفه ارتباطات معاصر» در پاسخ سؤالی مبنی بر اینکه در دنیای ارتباطات و رسانه، تصویر (عکس ویدئو و نشانه) گسترده‌تر از متن است یا لفظ گسترده‌تر از تصویر است، گفت: قدرت کلمه به لحاظ وجودی بسیار بزرگتر از تصویر است. کلمه فصل وجودی انسان است. انسان حیوان ناطق است. هویت وجودی انسان به کلمه است. کلمه همان چیزی است با آن فضیلت پیدا کرد خلیفه خدا روی زمین باشد.
وی با تأکید بر اینکه کلمه با واژه فرق دارد، گفت: در ادبیات ملاصدرا سه نوع کلمه داریم: کلمه أدنی، اوسط، اعلی. تفاوت نظریه زبان شناختی ما تأثیر دارد؛ همچنانکه تفاوت نگاه افلاطونی و ارسطویی هم هست. در نگاه ارسطویی زبان امر قراردادی است. در نگاه افلاطونی این گونه نیست؛ کلمه بخشی از ساختار تشکیکی عالم است که کف آن را لسان و زبان می‌گویند.
او ادامه داد: وقتی کلمه‌ای گفته می‌شود دیگری آن را تعقل می‌کند. در ادبیات ملاصدرا کلمات اعلی، عقل و کلمه یکی هستند. در کلمات اوسط، عقل و کلمه دو چیز هستند؛ ولی متصل به هم هستند. در ادنی دو چیز هستند و امکان تخلف هم وجود دارد. مثالش این است که وقتی خدا حرف می‌زند و کلماتش را به جبرییل بیان می‌کند، تکلم الهی عین تعقل فرشته است.
اسلامی تنها افزود: در نگاه صدرایی همه موجودات کلمه خدا و خروجی تکلم الهی است. کلمات اوسط لایه دوم کلمات الهی هستند که فرشته مثلا قرآن را دریافت کرده و امکان تخلف ندارد. کلمه لایه سوم زمانی است که کلمه پوشش زبانی هم می‌گیرد، اصواتی هم که استفاده می‌کنیم، می‌گیرد. رابطه لفظ و معنا امکان تخلف دارد.
دکتر اسلامی تنها درباره تفاوت تصویر و کلمه خاطر نشان کرد: کلمه وجه انتقادی دارد؛ تصویر وجه انتقادی ندارد. روزگار کنونی، روزگار غلبه تصویر است و اثرگذاری فراگیر دارد؛ ولی تأثیر عمیق نمی‌گذارد. اگر انسان معاصر را تصویر کنید؛ انسان تلویزیونی، گوگلی و اینستاگرامی است. میل شدیدی به تصویر دارد، حتی وقتی جستجویی هم می‌کند فضای روی مونیتور است. نخبگان کتاب می‌خوانند. کتاب عمق دارد؛ ولی تصویر این‌گونه نیست.
دکتر اسلامی تنها با اذغان به اینکه پیام و معنا از اصطلاحات جدید است، گفت: زبان از سنخ نفس است. چیستی زبان از جنس باد و روح است و یک تعبیر سنگین است که ما با زبان، روح را بیان می‌کنیم. روح است که لباس نفس می‌گیرد. معناست که لباس لفظ می‌گیرد؛ چون معنا بی‌حجاب بیرون نمی‌آید. برای اینکه به جهان شهود بیاید، باید لباس لفظ بپوشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم در تبیین اینکه منظور از کلمه چیست، گفت: کلمه، اظهار معنا در قالبی به دیگری است که تکلم نام دارد. کلمه، خروجی این اظهار معنا است. در این فرایند معنایی وجود دارد که می‌خواهد به دیگری بیان شود. کلمه یعنی آشکارگی؛ به شی آشکار شده کلمه می‌گویند که ارجاع به چیزی دارد. کلمه هم لفظ است و هم معنا. در ساحتی لفظ است، در ساحتی هم معناست و رابطه لفظ و معنا تشکیکی است. لفظ صورت رقیقه آن حقیقت است.
او افزود: در لایه اول، کلمات عین هستی است. در لایه دوم، کلمات هستی است که معنا دارد. در لایه سوم هستی است که معنا دارد و برای آن معنا صوتی هم اعتبار می‌شود.
وی ادامه داد: بحث از تکلم الهی، بحث نحوی و صرفی نیست؛ بلکه بحث وجودشناختی است. وقتی گفته می شود عیسی کلمه الهی است، منظور هستی است.
گزارشگر: بابک شکورزاده
