رحا مدیا | حسین حیدری
منشور روحانیت یکی از اسناد راهبردی حوزه‌های علمیه محسوب‌می‌شود که پایبندی به آن موجب تقویت حوزه‌های علمیه و به طبع آن تقویت نظام اسلامی می‌شود. جامعه ایرانی و نظام اسلامی بر ساختارهای دینی و آموزه‌های اسلام سیاسی بنا شده و همت دشمنان در جنگ شناختی کنونی نیز متزلزل کردن این ساختارها و آموزه‌هاست.
ساده‌پنداری است که تصور کنیم متزلزل کردن این ساختارها و آموزه‌ها فقط توسط دشمنان قسم خورده ما رقم می‌خورد. شوربختانه مشاهده می‌کنیم برخی معممین از درون حوزه علمیه نیز همین هدف را دنبال می‌کنند و کنشگری معدودی از حوزویان، همسویی پررنگی با دشمنان نظام اسلامی دارد.
این روند نشان دهنده استمرار خطری است که امام راحل در این منشور نورانی هشدار داده‌اند و چنین فرموده‌اند: «در حوزه‌های علمیه هستند افرادی که علیه انقلاب و اسلام ناب محمدی فعالیت دارند. امروز عده‌ای با ژست تقدس‌مآبی چنان تیشه به ریشه دین و انقلاب و نظام می‌زنند که گویی وظیفه‌ای غیر از این ندارند.»
اگر در منشور روحانیت دقت کافی داشته باشیم خواهیم فهمید که مخاطب آن فقط طلاب و فضلای جوان نیستند بلکه علمای برجسته، چهره‌های شناخته‌شده و حتی مراجع معظم تقلید نیز مخاطبان واقعی آن هستند. اما اگر در موضع‌گیری برخی علما و ریش‌سفیدان حوزه علمیه دقت داشته باشیم خواهیم فهمید که از وادی توصیه‌های امام‌خمینی در منشور روحانیت فاصله بسیار زیادی دارند. در واقع امروز هم صحن و سرای حوزه‌های علمیه از مقدسین متحجر و روشنفکرهای غرب زده خالی نشده و مقام معظم رهبری نیز همانند امام راحل از دست آنها خون دل می‌خورند.
اگر آن روزها برخی بر امام خُرده می‌گرفتند که چرا با شاه در افتاده‌ای و به‌جای مبارزه با شاه، امام را تقبیح می‌کردند، این روزها نیز برخی بر خلف صالحش امام خامنه‌ای خُرده می‌گیرند که چرا با آمریکا در افتاده‌ای و به‌جای تقبیح سیاست‌های استعماری آمریکا، سیاست‌های حکیمانه مقام معظم رهبری را زیر سؤال می‌برند.
بنابراین شناسایی، شناخت و شناساندن حوزویان که مروج اسلام آمریکایی هستند، مروجان سکولاریسم و جدایی دین از سیاست، مقدسین نافهم، ساده‌لوحان بی‌سواد، روحانیون مقدس‌نمای ناآگاه و بازی‌خورده، متحجر واپس‌گرا، انجمن حجتیه‌ای‌ها، روحانیت وابسته، حامیان حوزوی لیبرالیسم و سایر مارهای خوش‌خط و خالی که امام راحل در منشور روحانیت از آنها یادکرده‌اند، از بایسته‌هایی است که متولیان حوزه علمیه باید اهتمام ویژه‌ای به آن داشته‌باشند.
متأسفانه برای تک‌تک جریانات فوق که امام راحل نسبت به آنها هشدار داده‌اند می‌توان در حوزه‌های علمیه امروزی مصادیقی کاملاً آشکار بیان کرد.
مگر امام راحل در منشور روحانیت نسبت به جریان‌های لیبرالیسم و نهضت آزادی هشدار ندادند؟ پس چرا امروزه مراودات که اعضای نهضت آزادی با برخی بیوت از جمله بیت منتظری و مجمع مدرسین و محققین دارند کاملاً آشکار و بی‌پرده است. افرادی مثل احمد منتظری به‌عنوان متولی بیت منتظری و کسانی که در مجمع مدرسین جا خوش کرده‌اند از رسانه‌ای کردن این مراودات ابایی ندارند.
همین ماه قبل بود که به مناسبت سی‌امین سالگرد درگذشت مهندس مهدی بازرگان، جمعی از اعضای نهضت آزادی دو مراسم مجزا در بیت منتظری و مجمع مدرسین برگزار کردند و تا توانستند از فضائل نداشته بازرگان و منتظری سخن راندند و افکار رادیکال‌شان را رسانه‌ای کردند.
مگر امام راحل نسبت به خطر انجمن حجتیه در منشور روحانیت هشدار نداده‌اند؟ اما طی هفته‌های ماضی با فوت سید حسن افتخار زاده که از سران انجمن حجتیه بود، مشاهده شد برخی از حوزویان و حتی علمای برجسته حوزه علمیه قم، حمایت‌های چشم‌گیری از او داشتند و بیانیه تسلیت صادر کردند.
در ایام ابتدایی اسفندماه برخی چهره‌های حوزوی در خصوص اهمیت این منشور مطالبی را بیان کرده‌اند. قبل از بیان نقل‌قول علما و فضلای حوزوی در خصوص منشور روحانیت تذکر این نکته لازم است که استمرار تبیین محورهای مهم منشور روحانیت امری ضروری است و نباید منحصر به ایام ابتدایی اسفندماه باشد.
آیت‌الله حسینی‌بوشهری: «هر سال باید این منشور را روحانیت را مرور کنیم؛ زیرا رهبر معظم انقلاب فرمودند هر کلمه این پیام جای تأمل و دقت دارد و انسان از آن التذاذ معنوی می‌برد. حضرت امام در کنار برشمردن افتخارات راستین روحانیت اصیل هشدار می‌دهد که استکبار وقتی که از نابودی مطلق روحانیت و حوزه‌ها مأیوس شد، دو راه برای ضربه زدن انتخاب نمود، یکی راه ارعاب و زور و دیگری راه خدعه و نفوذ در قرن معاصر.»
آیت‌الله محمدمهدی شب‌زنده‌دار، دبیر شورای عالی حوزه علمیه قم: «روز سوم اسفند سال 67 روزی است که امام (ره) منشور روحانیت را منتشر کردند و نکات مهمی فرمودند که باید مورد توجه حوزه باشد. در این بیانیه بیان شده که حوزه علمیه باید با تمام نیرویی که دارد تا شهادت برای ترویج اسلام آماده باشند و همچنین بر روی مسئله معلومات و اجتهاد تأکید ویژه‌ای دارند. امام (ره) در همین منشور می‌فرمایند: گمان نکنم بهتر از منهجی که سلف صالح ما در باب تحقیقات داشتند، منهجی وجود داشته‌باشد. ما هم در این تجربه اندکی که داریم این کلام را تأیید می‌کنیم.»
حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی سلیمانی اردهالی، رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: «امام‌خمینی (ره) با توجه به تجربه‌ی تاریخی مبارزه‌ی روحانیت با استعمار، هشدار دادند که دشمنان همواره به‌دنبال حذف روحانیت اصیل و متعهد هستند و تأکید کردند که روحانیت متعهد نباید تحت‌تأثیر سرمایه‌داران یا قدرت‌های جهانی قرار بگیرد و باید همواره در خط مقدم مبارزه با ظلم و ظالم باشد، روحانیت متعهد باید مواظب باشد که مشی صحیح اسلامی را در پیش گیرد، مردم را با خود همراه کند و جلوی نفوذ اغیار و دشمنان را بگیرد…
فرزندان خمینی باید هوشیار باشند، امام‌خمینی (ره) فرمودند: «ای علمای اسلام، به داد اسلام برسید.» امام (ره) نگران این روزها بود و به همین دلیل منشور روحانیت را نوشت، ما باید بر اساس این منشور عمل کنیم، جلوی نفوس‌های شیطانی را بگیریم، با هم برادرانه رفتار کنیم، وحدت داشته باشیم و فرهنگ غرب را کنار بگذاریم، فرهنگ اسلام را تبلیغ و ترویج کنیم و اختلافات ناشی از هوای نفس را کنار بگذاریم.»
حجت‌الاسلام محمدعلی لیالی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی: «این منشور به‌عنوان یک سند بالادستی برای روحانیت محسوب‌می‌شود و می‌توان بر اساس آن جریان‌های متعدد در حوزه‌های علمیه را تحلیل و بازشناسی کرد؛ حضرت امام به جریان‌هایی مانند روحانیت وابسته، روحانیت مقدس‌نما و روحانیت تحجرگرا اشاره می‌کنند که با ژست مقدس‌مآبی، تفکرات واپسگرایانه‌ای دارند؛ در کنار این‌ها، جریانی نیز وجود دارد که شعار جدایی دین از سیاست را مطرح می‌کند و دخالت روحانیت در سیاست را دون شأن فقیه می‌داند.
چه روحانیتی که گرفتار لیبرالیسم باشد و چه روحانیتی که در دام تحجر و مقدس‌مآبی افتاده باشد، هر دو از دیدگاه حضرت امام خطرناک‌اند و به تعبیر ایشان، تیشه به ریشه اسلام زده‌اند.»
حجت‌الاسلام احتشام، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: «در پایان منشور روحانیت حضرت امام راحل جمله‌ای وجود دارد که اگر مورد توجه قرار می‌گرفت و روحانیت و نهادهای مرتبط با پالایش دین در چارچوب مردم‌سالاری دینی به آن عمل می‌کردند، بخش زیادی از مشکلات کنونی برطرف می‌شد. در این جمله، امام‌خمینی (ره) تأکید می‌کنند که اگر کسی در خود توان و قابلیت مدیریت و انجام وظایفی را ببیند و بتواند در یکی از مسئولیت‌های تعریف‌شده در نظام، همچون امامت جمعه، قضاوت یا امر ارشاد، مشارکتی مؤثر داشته‌باشد اما به بهانه ادامه تحصیل یا اجتهاد از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند، نزد خدا مؤاخذه خواهد شد….
به نظر می‌رسد اگر منشور روحانیت حضرت امام (ره)، به‌ویژه بند پایانی آن، به‌درستی اجرا می‌شد، بسیاری از موضوعاتی که برای شناخت ماهیت رژیم طاغوت شاهنشاهی، طاغوت آمریکایی و نیز منافقان داخلی و خارجی لازم بود بیان شود، تاکنون گفته شده بود و مشکلات امروز پیش نمی‌آمد و این موضوع جای تأمل جدی دارد.»
