رحا مدیا | رضا واوسری
در هندسه معرفت دینی، «محبت» صرفاً یک احساس زودگذر و عاطفه سطحی نیست، بلکه حقیقتی وجودی و نیرویی مولّد است که هم در ساحت فردی، بالاترین لذت را می‌آفریند و هم در ساحت اجتماعی، بالاترین سرمایه را تولید می‌کند. بر اساس مبانی کلامی، محبتِ ولیّ خدا از سنخ ارتباط روح با روح است؛ پیوندی که ریشه در «حبّ فی‌الله» دارد و از آن‌رو که به منبع فیض الهی متصل است، شدت و عمقی می‌یابد که هیچ محبت دیگری توان هم‌سنگی با آن ندارد. این همان حقیقتی است که تجربه بشری – فارغ از تعلقات دینی – نیز آن را تصدیق می‌کند: لذتی که در محبت صادقانه به اولیای الهی است، در هیچ لذت جسمانی یا دنیوی یافت نمی‌شود.
از منظر فقه اجتماعی، این محبت تنها یک حالت قلبی نیست، بلکه واجد آثار عملی و تعهدات رفتاری است. محبت، در منطق شریعت، باید به «مودّت» و «نصرت» بینجامد؛ یعنی گرمای درون، در میدان عمل به خدمت و ایثار بدل شود. سنت باشکوه اربعین، مظهر عینی همین قاعده است؛ جایی که میلیون‌ها انسان، محبت به سیدالشهدا(ع) را از درون دل، به حرکت پاها و خدمت دستان خود ترجمه می‌کنند. در این میان، موکب‌داران عراقی که چه‌بسا بسیاری‌شان از نظر مالی در تنگنا هستند با ایثار مادی و جود قلبی، نشان می‌دهند که محبت به ولیّ خدا مرز ندارد و از حساب عقل معاش‌گرای دنیوی پیروی نمی‌کند.
فقه نذر و اطعام در این صحنه، جلوه‌ای تازه می‌یابد؛ چراکه این اطعام‌ها نه صرفاً از مال فراوانِ اغنیا، بلکه از دارایی اندک مستضعفان و با نیت خالصانه صورت می‌گیرد. این همان «انفاق فی‌العسر» است که قرآن کریم ستوده و آن را مایه رشد و برکت می‌داند. کسی که در اوج نیاز، سهمی از سفره خویش را برای زائر امام حسین(ع) کنار می‌گذارد، نه تنها عملی عبادی انجام داده، بلکه در منظومه ولایت، سرمایه‌ای معنوی و اجتماعی پدید آورده است.
از منظر کلام انقلاب اسلامی، اربعین صرفاً یک مناسک فردی یا آیین سوگواری نیست، بلکه «مانور محبت و قدرت» امت ولایی است. شعار «حبّ الحسین یجمعنا» دقیقاً نشان‌دهنده این حقیقت است که محبت به امام حسین(ع) پیونددهنده دل‌ها و یکپارچه‌کننده صفوف است. در دنیای امروز که جبهه استکبار می‌کوشد با جنگ نرم و فتنه‌انگیزی، ملت‌های مسلمان به‌ویژه ایران و عراق را از هم جدا کند، این محبت، سدی مستحکم در برابر طرح‌های تفرقه‌افکنانه آنان است.
حرکت اربعین امسال، به دلیل فشارهای اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی، آزمونی الهی برای امت ماست. از نگاه معرفت‌شناسی ولایی، حضور در این حرکت با وجود تنگناهای مالی نشانه‌ای است از صداقت در محبت؛ یعنی نشان دادن اینکه عشق به ولیّ خدا نه از سر فراغت و رفاه، که از عمق ضرورت ایمانی برمی‌خیزد. در این‌جا «تکلیف‌گرایی» بر «محاسبه‌گری مادی» غلبه می‌کند و هزینه‌های ظاهری، در برابر برکت‌های باطنی رنگ می‌بازد. سنت الهی چنین است که هرکس در راه خدا انفاق کند، عوض آن را به‌گونه‌ای افزون‌تر و پاکیزه‌تر دریافت خواهد کرد.
از زاویه فقه سیاسی، اربعین ظرفیتی بی‌بدیل برای تولید «قدرت نرم» امت اسلامی است. میلیون‌ها عکس مشترک از زائران ایرانی و عراقی، لبخندها، هم‌سفره شدن‌ها و هم‌پیمان بودن‌ها، نه یک حرکت احساسی گذرا، بلکه ضربه‌ای محاسبه‌شده به دستگاه تبلیغاتی دشمن است که می‌کوشد بذر کینه و بی‌اعتمادی میان دو ملت بیفشاند. این قدرت نرم، همان سرمایه‌ای است که در میدان‌های سخت از نابودی داعش تا مقابله با هر تهدید آتی اثر خود را نشان می‌دهد.
در تحلیل نهایی، محبت به ولیّ خدا در اربعین، سه کارکرد بنیادین دارد:
1.تطهیر دل‌ها؛ محبت و خدمت صادقانه، قساوت قلب را می‌شکند و دل را برای اتصال به منبع نور آماده می‌کند.
2.تقویت پیوند امت؛ عاطفه میان مؤمنین، به‌ویژه در مقیاس میلیونی، بُعد اجتماعی محبت را فعال می‌سازد و سرمایه اعتماد متقابل را بالا می‌برد.
3.افزایش قدرت امت اسلامی؛ این محبت، در سطح سیاسی و تمدنی، پشتوانه‌ای برای مقاومت در برابر استکبار و پیش‌برد آرمان ظهور است.
بدین‌سان، اربعین تنها یک سفر یا یک مراسم نیست، بلکه «مدرسه‌ای جهانی» است که در آن، انسان می‌آموزد چگونه محبت حقیقی را از درون به میدان جامعه بیاورد و چگونه با همان محبت، هم به اوج لذت روحی برسد و هم پایه‌های قدرت امت را استوار کند. اگر امروز در شرایط سخت اقتصادی، ملت ما بتواند با حضوری پرشورتر از گذشته، این محبت را به نمایش بگذارد، نه‌تنها دشمن را مأیوس می‌کند، بلکه طبق وعده الهی، درهای رحمت و برکت بیشتری به روی خود خواهد گشود.
آری؛ محبت به ولیّ خدا، سرچشمه لذتی است که نه فقر آن را می‌خشکاند و نه فشار دشمن آن را کم‌رنگ می‌کند. این محبت، هم غذای دل است و هم سازنده آینده امت. و چه زیباست که امسال، با قدم‌هایی استوارتر، با قلب‌هایی عاشق‌تر و با دستانی بخشنده‌تر، در مسیر کربلا حرکت کنیم و به دنیا نشان دهیم: «ما از حسین(ع)، حتی به قیمت جان و مال و راحتی خویش، دست نخواهیم کشید.»
