در گذشته نحوۀ مشارکت مردم در سیاست، ذیل فعالیتهای سختِ نظامی و جنگ قرار میگرفت اما اکنون بسترهای سهلتری پیدا کرده و مردم در شرایط عادی نیز میتوانند با نظام سیاسی همکاری داشته باشند، که عمدتاً نیز در قالب “مشارکت در انتخابات” تجلّی مییابد.
همواره در بحث ادارۀ کشور، آن حوزهای که به ارتباط نظام و مردم برمیگردد، حضور در مشارکتهای سیاسی همچون انتخابات بوده است؛ از همینروست که حکومتها تلاش کرده و میکنند تا همراهیِ حداکثری مردم را با خود داشته باشند، چرا که اگر مردم حامی حاکمیت باشند، مسیر حاکمیت نیز هموار و مستمر خواهد بود.
انتخابات این کارکرد را دارد که میتواند استمرار، پویایی و در نهایت کارآمدی یک نظام را تأیید کند و از همین جهت است که نظامهای متکی بر انتخابات به آسانی سقوط نمیکنند؛ برای نمونه اگر حکومت پهلوی سقوط کرد یکی از عمدهترین علتهایش این بود که انتخاباتِ واقعی نداشت و آن چیزی که نظامِ حاکم اراده میکرد، میشد، نه آن چیزی که مردم میخواستند.
“انتخابات” به عنوان نماد حضور مردم، همواره بر دو نکته تأکید داشته است؛ اول اینکه چون مردم مشارکت سیاسی دارند، نظام نیز برقرار میماند و دوم اینکه چون هر روز اقتضائات عوض میشوند نظام نیز متحول میشود، کارگزاران جدید جایگزین قبلیها میشوند و ایدههای جدیدی شکل میگیرد.
اگر مردم در عرصۀ مشارکت های سیاسی حامیِ حاکمیت باشند، آن حکومت “پایا” میشود و دشمن نمیتواند بر آن نظام غلبه کند، چون کشور و حاکمیتی که مردم به پایِ آن ایستاده و از آن حمایت میکنند، اگر دشمن قصد خباثت علیه آنان را داشته باشد با همین مردم مواجه میشود و شکست میخورد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در یکی از سخنرانیهای اخیرشان، در کنار تأکید بر مولفههایی نظیر رقابت، امنیت و سلامت در روند برگزاری انتخابات، بحث مشارکت مردم را نیز مطرح کردند، که اگر این چهار مولفه را در مسیر برگزاری انتخابات لحاظ کنیم، میشود یک “نقشه راه” جامع.
منطق این چهارگانه نیز معنایش این است که؛ اولاً مشارکت حداکثریِ مردم در نظام پذیرفته شده است و نظام بر اساس مشارکت سیاسی مردم شکل میگیرد، ثانیاً این مشارکت باید مبتنی بر رقابت سالم و فعال باشد و نخبگان احساس کنند که اگر بیایند و بتوانند رأی مردم را جلب کنند و صلاحیت حداقلی را داشته باشند حاکمیت آنها را میپذیرد، ثالثاً نظام، سلامت انتخابات را تضمین کند و با اعتمادی که به مردمِ خودش دارد، منتخب آنها را حاکم کند، رابعاً برآیند آن سه مولفه میشود اینکه، نظام و کشور از “امنیت” برخوردار میشوند.