به گزارش رحا مدیا به نقل از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به راستی چه نسبتی بین خون خدا و زیارت خدا وجود دارد که زیارت حسین(ع)، به مثابه زیارت خداست؟ شاید یکی از پاسخ های عمیق و کلیدی پرسش یاد شده در این فقره از زیارت اربعین نهفته است که امام صادق(ع) فرمود:” وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ”، زیرا فقره” وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ” دلالت کامل بر این نکته دقیق عرفانی دارد که اباعبدالله الحسین علیه السلام خون قلب خود را خالص “در خدا”بذل کرد که جمله (فِیکَ) خلوص کامل و تمام عیار را نشان می دهد و “بَذَلَ» از «بَذل» به معنی بخشش است و «مُهجَتَهُ» از «مهج» به معنی خون و جمع آن «مُهَج» و «مُهَجات» است و خون داخل قلب را مهجه می‌گویند.امام بالاترین سرمایه اش را “فی الله” و “لله” داد که اوج خلوص ذاتی یا همان “مُخلَص” بودن است.امام حسین(ع) خود در مسیر رفتن به کربلا و روشنگری ماهیت قیام خویش فرمود:” مَنْ كَانَ بَاذِلًا فِينَا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطِّناً عَلَى لقاءالله نَفْسَهُ فَلْيَرْحَلْ مَعَنَا”( ابن طاوس، اللهوف على قتلى الطفوف، ص۶۰) که بین(بَاذِلًا فِينَا مُهْجَتَهُ) و(لقاءالله) پیوند برقرار کرد و فراز پایانی زیارت عشاشورا نیز می خوانیم” الَّـذينَ بَـذَلُـوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَيْن(عَلَيهِ السَّلام)” تا حکایت همگرایی صدر و ذیل و آغاز و انجام قیام و شهادت باشد.
همانگونه که بین خون دل امام و یارانش با لقای خدا رابطه عمیق و پیوست ناگسستنی وجود دارد در تفسیر”ثارالله”؛ نیز نظراتی مطرح شد که قابل تأمل و تدبر و در عین حال قابل جمع هستند که در فهم رابطه و نسبت شناسی خون خدا با زیارت خدا بسیار مفید و موثر خواهد بود:
الف) خونخواهی بدین معناست که ولی دم امام حسین(ع) خداست این واژه، حاکی از شدت همبستگی و پیوند سیدالشهدا علیه السلام با خداوند است که شهادتش همچون ریخته شدن خونی از قبیله خدا می ماند که جز با انتقام گیری و خون خواهی خدا، تقاص نخواهد شد(ر.ک. فرهنگ عاشورا، واژه “ثار”) و از همین باب شهدا مصداق ثارالله هستند، به تعبیر استاد علامه جوادی آملی:” کسي که براي خاک مي جنگد خونش هم به اندازه خاک مي ارزد؛ ولي اگر براي خدا جنگيد، خونش «ثار الله» است و خونهاي او ياد خداست”( خبرگزاری مهر، سوم مهرماه ۱۳۹۳، کد خبر ۲۳۷۶۴۷۳)
ب) به معنای “خون خدا” که خون خدا یا از سنخ “اضافه تشریفیه” در اضافه «ثار» به «الله» است و یا از باب مقام “قرب فرائض” مانند “عین الله” و “لسان الله” و “یدالله” است که جمع بین هردو ممکن است و معنای دوم، معنایی عرفانی و قابل بیان و اثبات است این تعبیر از باب تشبیه معقول به محسوس است؛ یعنی، همان گونه که نقش خون در بدن آدمی نقشی حیاتی است، وجود مقدس امام حسین علیه السلام نسبت به دین خدا نیز چنین نقشی دارد و احیای اسلام با نهضت عاشورا بوده است(در این زمینه ر.ک: ترخان، قاسم، نگرشي عرفاني فلسفي و کلامي به: شخصيت و قيام امام حسين علیه السلام)و اینکه امیر المومنین(ع) و امام¬ حسین ¬(ع)، “ثارالله” بودند(السَّلامُ عَلَيْكَ يا ثارَ اللّهِ وَ ابْنَ ثارِهِ) قافل فهم می باشد. از همین زاویه دید و نگرش عرفانی می توان حدیثی که امام رضا علیه‌السلام در خصوص زیارت قبر امام حسین علیه‌السلام کنار فرات فرمود:”مَن زارَ قَبْرَ الحُسَيْنِ عليه السلام بِشَطِّ الْفُراتِ كانَ كَمَن زارَ اللّهَ” (کسی که قبر امام حسین علیه السلام را در کرانه فرات زیارت کند، مانند کسی است که خدا را زیارت کرده است)(نوری، مستدرك الوسائل، ج۱۰، ص۲۵۰) را توجیه وتفسیر کرد.
از آنجایی که انسان کاملِ معصوم(ع) مصداق اتم و اجمل”وجه الله” است( در این زمینه ر.ک: رودگر، محمد جواد، زیارت اربعین و عاشورا و رودگر، محمدجواد. (۱۴۰۰). انسان کامل وجه الله. پژوهش های اعتقادی کلامی (علوم اسلامی)، ۱۱(۴۲)، ۱۵۱-۱۷۲. SID. https://sid.ir/paper/1066935/fa) و زیارت وجه خدا، زیارت خداست زیرا انسان کامل تجلیگاه جمال و جلال الهی و مظهر خداست و سید الشهداء(ع) به حقیقت آینه دار وجه رب است و در روز عاشورا جلوه خدا در او به ظهور رسید. بنابراین با عنایت به معانی و معارف اجمالی بیان شده بین “ثارالله” و “زارالله” پیوند عمیق وجودی برقرار است که جز با فهم عمیق سلوکی شهودی و ذوق لطیف عرفانی قابل درک و دریافت نیست. فتدبر جیدا.
والحمدلله رب العالمین
محمدجواد رودگر
