رحا مدیا | یوسف پورجم
وقتی رهبر انقلاب در پایان خطبه‌های نماز عید فطر امسال، سوره عصر را با همان لحن و آهنگ خاص و آرامش‌بخشی که از ایشان می‌شناسیم تلاوت کردند، بسیاری از مفسران را به تأمل واداشت. این سوره کوتاه اما عمیق، تنها سه آیه دارد، اما به گفته پیامبر اکرم (ص)، گنجینه تمام مفاهیم قرآن در آن نهفته‌است. انتخاب این سوره در شرایط کنونی، پیامی استراتژیک را منتقل می‌کند: مقاومت، یک تاکتیک موقت نیست، بلکه «برنامه الهی» برای پیروزی نهایی است. این برنامه، چهار ستون دارد: ایمان، عمل صالح، توصیه به‌حق و توصیه به صبر. اما چگونه این مفاهیم هزار و چهارصد ساله، امروز به راهکاری برای نابودی رژیم صهیونیستی تبدیل می‌شود؟
سوره عصر با سوگند به زمان شروع می‌شود: «وَالعَصرِ». این سوگند، کلید فهم تمام مفاهیم بعدی است. زمان در منطق قرآن، نه یک ایستگاه، که فرصتی برای جهاد مستمر است. رهبری در تفسیر این آیه، بارها تأکید کرده‌اند که دشمنان با ایجاد یأس و تردید، می‌خواهند ملت‌ها را از ارزش لحظه‌ها غافل کنند. اما مقاومت، هنر تبدیل هر ثانیه به فرصتی برای پیشروی است. نمونه زنده این تفسیر را در عملیات «الی بیت‌المقدس» سال ۱۳۶۱ می‌توان دید؛ زمانی که رزمندگان اسلام در کمتر از ۴۸ ساعت، خرمشهر را آزاد کردند. این عملیات چنان تأثیرگذار بود که وزیر امور خارجه آمریکا «الکساندر هیچ» رسماً در شورای امور خاورمیانه وزارت خارجه گفت: «پیروزی‌های اخیر ایران در جنگ با عراق برای آمریکا نگران کننده است و منافع غرب خصوصاً آمریکا را در منطقه به خطر انداخته‌است.» بله، آنجا بود که دنیا فهمید «زمان» در دستان مؤمنان، سلاحی بُرنده است.
آیه دوم می‌فرماید: «إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خسر». می‌توان گفت که این هشدار، ناظر به تمام کسانی است که مقاومت را با سازش عوض می‌کنند. برای درک بهتر این مسئله، باید به‌خاطر داشت که رهبری سازش با دستگاه استکبار را «خسران مبین» خوانده‌اند. تاریخ معاصر نیز گواه این مدعاست که کشورهایی که روزی با وعده صلح، به دامان آمریکا و صهیونیست‌ها رفتند، امروز نه‌تنها منافع ملیشان را از دست داده‌اند، که امنیت داخلی خود را نیز قربانی کرده‌اند. مثلاً مصر در دوران انور سادات، نمونه بارز این خسران است؛ سازشی که نتیجه‌ای جز بدنامی، شکست، تقویت رژیم صهیونیستی و تضعیف جبهه مقاومت نداشت.
اما آیه سوم، راه نجات را نشان‌می‌دهد: «إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ…». اینجا، مقاومت از شعار به عمل تبدیل می‌شود. ایمان، یعنی باور به وعده الهی که می‌گوید صهیونیست‌ها نابود خواهند شد. عمل صالح، یعنی تلاش بی‌وقفه در هر عرصه‌ای که به تقویت جبهه مقاومت بینجامد. توصیه به‌حق، یعنی افشای جنایات صهیونیست‌ها در رسانه‌ها و محافل بین‌المللی. و توصیه به صبر، یعنی استقامتی که ملت ایران در چهار دهه تحریم، ترور و جنگ نیابتی از خود نشان داده است.
مقاومت قائم در برابر مقاومت قاعد
درک صحیح از مفهوم مقاومت موضوعی است که رهبری بارها بر آن تأکید کرده‌اند. مقاومت قائم، یعنی ایستادگی فعال و هوشمندانه. حزب‌الله لبنان با موشک‌های «خیبر-۱» که در جنگ ۳۳ روزه اسرائیل را به‌زانو درآورد، یا نیروهای مقاومت فلسطین با پهپادهای دست‌ساز که از آسمان غزه به قلب اشغالگران حمله می‌کنند، نمونه‌های زنده این مقاومت هستند. در مقابل، مقاومت قاعد یعنی نشستن و منتظر فرصت بودن؛ همان استراتژی شکست‌خورده‌ای است که برخی کشورهای عربی سال‌هاست در پیش‌گرفته‌اند. امامین انقلاب بارها هشدار داده‌اند که انفعال، در حقیقت آب به آسیاب دشمن ریختن است.
اما مقاومت قائم، نیازمند نوآوری و برنامه‌ریزی است و پیشرفت‌های ایران در حوزه موشکی و هسته‌ای، نتیجه همین نگاه است. زمانی که غرب تصور می‌کرد ایران در تحریم‌ها فلج می‌شود، جوانان این مرزوبوم با تکیه‌بر ایمان و دانش، پهپادهای «شاهد ۱۲۹» را ساختند که امروز به نماد اقتدار ایران تبدیل‌شده‌اند. به یقین این دستاوردها تصادفی نبوده است. رهبری فرموده‌اند: «مقاومت، یعنی تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها». این‌گونه است که تحریم‌های ظالمانه، ایران را به خودکفایی در تولید داروهای استراتژیک رساند و جنگ اقتصادی، تولید ملی را رونق بخشید.
سوره عصر در پایان، بر «تواصوا بالصبر» تأکید می‌کند. صبر در منطق قرآن، به‌معنای تسلیم شدن نیست، بلکه استقامتی هوشمندانه است. ملت ایران در سال‌های اخیر، این صبر را در صحنه‌های مختلف به نمایش گذاشته‌است. تشییع میلیونی شهید سلیمانی، پاسخ مردمی به ترور یکی از سرداران مقاومت بود. حضور گسترده مردم در انتخابات، علی‌رغم تمام توطئه‌های دشمن برای ایجاد ناامیدی، نمونه دیگری از این صبر مؤمنانه است. حتی در اوج اغتشاشات ۱۴۰۱، مردم عادی با صبر و ایستادن در مقابل تبلیغات و انحرافات، پیام روشنی را به دشمن دادند: «ما هنوز پای آرمان‌هایمان ایستاده‌ایم!»
نمونه دیگر صبر هوشمندانه را می‌توان در مردم یمن دید. هشت سال جنگ و محاصره، نه‌تنها نتوانست اراده آنان را بشکند، بلکه امروز یمنی‌ها با موشک‌های ساده اما دقیق، امنیت رژیم صهیونیستی را تهدید می‌کنند. این همان صبری است که سوره عصر از آن سخن می‌گوید؛ صبری که به خلاقیت و مقاومت فعال گره خورده‌است. مقاومت، آن‌قدر در جان این ملت نفوذ کرده که انگار مانند هوا برای نفس کشیدن ضروری است.
این تشبیه، وجه دیگری نیز دارد و دقیقاً منطق ماهی درون اقیانوس را تداعی می‌کند. ماهی آن‌قدر در آب غوطه‌ور است که گاهی وجود آن را حس نمی‌کند. ملت ایران نیز آن‌قدر در فرهنگ مقاومت زندگی کرده که گاهی فراموش می‌کنند همین مقاومت ایشان، عامل اصلی بقای کشور در طوفان‌های منطقه‌ای است.
اما این به‌معنای غفلت از خطرات نیست. رهبری بارها هشدار داده‌اند که دشمنان همواره در پی ایجاد اختلاف در صفوف ملت هستند. جنگ ترکیبی، نفوذ فرهنگی و اغتشاشات سازمان‌یافته، همه ابزارهایی هستند که برای شکستن صبر ملت ایران طراحی‌شده‌اند. مفاهیم بلند سوره عصر در این شرایط، یادآوری این واقعیت است که پیروزی نهایی، تنها از آن کسانی است که در ایمان، عمل، حق‌طلبی و صبر پیشتاز باشند.
تجربه تاریخی ایران نیز نشان‌می‌دهد هرگاه ملت بر اساس این چهار اصل حرکت کرده، به پیروزی‌های بزرگی دست یافته‌است. دفاع مقدس، خنثی‌سازی فتنه‌های داخلی و تبدیل شدن به قدرت منطقه‌ای، همه نتیجه همین منطق مقاومت است. امروز نیز همان گونه که رهبری فرمودند، نابودی رژیم صهیونیستی نه یک رؤیا، که «وعده الهی» است. وعده‌ای که محقق می‌شود، فقط اگر هر مسلمان در جایگاه خود سهمی از این مسئولیت بزرگ را بپذیرد.
پایان سخن را با روایتی از یک دانشجوی مهندسی در تهران به یادگار می‌گذاریم که می‌گوید: «پیش از شروع کار روی پروژه ساخت پهپادها، آیات سوره عصر را زمزمه می‌کنیم. همه ما می‌دانیم که هر قطعه‌ای که ساخته شود، آجری است در دیوار مقاومت.» این جمله، عصاره همان پیام رهبری است. مقاومت، برنامه الهی است و هر قدم کوچک، بخشی از این نقشه بزرگ است.
