رحا مدیا | معصومه پازکی، پژوهشگر
«امَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةُ فَارْجِعوُا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا، فَاِنَّهُمْ حُجَّتی عَلَیْکُمْ وَاَنَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَیْهِمْ». امّا در رویدادهای زمانه، به راویان حدیث ما رجوع کنید. آنان، حجت من بر شمایند و من، حجّت خدا بر آنانم. این روایت را جناب صدوق در کتاب «کمال الدین» و بعد شیخ طوسی در کتاب «الغیبة» نقل نموده‌اند.
چندی پیش هادی سروش، استاد حوزه در جماران به نقل از امام خمینی(ره) با استناد به کتاب «ولایت فقیه» بدون ذکر سند، این روایت را مورد قبول ندانسته و محل تامل می‌داند؛ و علاوه بر آن، تاکید می‌کند بر اینکه مراد از راویان احادیث، هر فقیهی از فقیهان شیعه است نه اینکه «راویان حدیث» منحصر در یک فرد باشد.
نگارنده هر چه جستجو کرد ادعای این روشنفکر دینی را در کتاب ولایت فقیه نیافت بلکه آنچه با مطالعه این کتاب محرز شد، نقض ادعای هادی سروش است که در ادامه می خوانید.
امام خمینی(ره) در کتاب «ولایت فقیه، حکومت اسلامی» مستند و دقیق به این روایت(توقیع امام زمان در پاسخ به نامه محمد بن عثمان العمری) پرداخته و مفصلا آن را توضیح داده و اتفاقا در عباراتی «رواة حدیث» را ناظر به ولایت فقیه در عرصه‌های اجتماعی تبیین و تشریح می‌کند.
حجت خدا یعنی چه؟ شـما ازکلمـۀ «حجة الله» چه می فهمید؟ آیا حجت یعنی همان که می‌گویم خبر واحد «حجت» است؟ یا زراره روایتی نقل کرد و «حجت» است؟ اینکه می‌گویند «ولی امر» حجت خداست، آیا در مسائل شرعیه حجت است که برای ما مسأله بگوید؟
اگر رسول اکرم صلوات‌الله‌علیه‌و‌آله فرموده بود که من می‌روم، و امیر‌المؤمنین(ع) حجت من بر شـماست، شـما از این می‌فهمیدید که حضرت رفتند،کارها همه تعطیل شد فقط مسأله‌گویی مانده که آن هم به حضرت امیر‌علیه‌السلام واگذار شده است؟
یا اینکه «حجة الله» یعنی همان‌طور که حضرت رسول اکرم(ص) حجت است و مرجع تمام مردم، خدا او را تعیین کرده تا در همه کارها به او رجوع کنند فقها هم مسئول امور و مرجع عام توده‌های مردم هستند؟
«حجت الله» کسـی است که خداونـد او را برای انجام اموری قرار داده است، و تمام کارها، افعال و اقوال او حجت بر مسـلمین است.
اگرکسـی تخلف کرد، بر او احتجـاج (و اقـامه برهان و دعوی) خواهـدشـد. اگر امر کرد که کاری انجام دهیـد، حـدود را این‌طور جاری کنیـد، غنایم، زکات و صـدقات را به چنین مصارفی برسانیـد و شـما تخلف کردیـد، خداونـد در روز قیامت برشـما احتجاج می‌کند. اگر با وجودحجت برای حل و فصل امور دستگاه ظلم رجوع کردید، خداوند در روز قیامت برشما احتجاج خواهدکرد که من برای شـما حجت قرار دادم، چرا به ظلمه و دسـتگاه قضایی ستمگران مراجعه کردید.(۱)
امام در کتاب ذکرشده اشاره می‌کنند که مراد از «حوادث واقعه» فقط احکام شرعی و فتاوا نیست تا هر فقیهی پاسخگوی آن باشد بلکه همه پیشامدهای اجتماعی و گرفتاری‌های است که برای مردم و مسلمین روی می‌دهد که حاکم اجتماعی فقیه و عادل و باکفایت در رأس اجتماع باید پاسخگویی آن باشد، بر این اساس ولایت فقیه مصداقی اصلح از روات حدیث است.
۱- سید روح الله موسوی خمینی، ولایت فقیه حکومت اسلامی، ص ۸۰- ۸۱
