رحا مدیا | حجت الاسلام علیرضا پناهیان
توجه به جنبه اجتماعی اشک
اشک معمولاً اوج فردیّت انسان را نشان‌می‌دهد و اساساً احساسات، امری فردی هستند. من اولین بار توجه به اشک به‌عنوان یک مقوله اجتماعی را در بیانات حضرت امام(ره) شنیدم. ایشان اشک بر اباعبدالله الحسین(ع) را یک مقوله اجتماعی می‌دانستند و بیان می‌کردند یک قطره اشک بر امام‌حسین(ع) خیلی ثواب دارد، «وجبت له الجنّة» حتی در روایت آمده بهشت بر او واجب می‌شود، ببینید یک قطره اشک چقدر مغفرت به‌دنبال دارد؟ با توجه به نظر حضرت امام(ه)، اثر اشک به‌خاطر جنبه عاطفی‌اش نیست که این‌قدر ثواب دارد، بلکه به‌لحاظ اثر اجتماعی‌اش است. به همین دلیل اگر اشک هم نریزی و تظاهر به گریه(تباکی) هم بکنی، همان ثواب را دارد.(صحیفه امام، ج ۸، ص ۵۱۹ و ۵۲۶-۵۳۰)
آثار و نتایج اجتماعی اشک بر امام‌حسین(ع)
ما باید به جنبه اجتماعی اشک توجه کنیم. شما وقتی می‌بینید گریه‌کن‌ها بر امام‌حسین(ع) آنطور گریه می‌کنند، دشمن تا آخر حساب کار خودش را می‌کند که با چه کسانی مواجه است؟ این همه گریه بر امام‌حسین(ع)، برای حکومت امام‌زمان(عج) سرمایه است. این گریه‌کن‌ها تازه به اصل خود رسیده‌اند، صاحب خود را پیدا کرده‌اند، فرزند حسین(ع) را پیدا کرده‌اند، این یک ابهت برای حضرت و یک قدرت واقعی مردمی برای حضرت ایجاد می‌کند. حضرت با این قدرت حکومت می‌کنند؛ با قدرت مبتنی بر عواطف صادقانه مردم. حکومت حضرت بر دل‌ها استوار است؛ بر دل‌هایی که این اشک، سینه‌زنی‌ها و همین فریادها سرمایه‌اش است.
اشک، قلّه فراگیر کردن قرآن
اشک درباره قرآن یک ضرورت اجتماعی است، در جامعه ما برای هر موضوعی قله‌هایی است و قله‌های هر مفهومی در جامعه، موجب تقویت آن مفهوم می‌شوند. وقتی ما می‌خواهیم قرآن را فراگیر کنیم، قله‌های آن را باید نشان بدهیم. قله‌اش همین مجالس زیبای اشکی است که پای قرائت قرآن ریخته می‌شود. اولیاء خدا گریه‌هایشان را پنهان نمی‌کردند. گریه‌کردن رسول خدا(ص) دیده می‌شد، گریه‌کردن امیرالمؤمنین پای قرائت قرآن دیده می‌شد، گریه‌کردن امام‌صادق(ع) دیده می‌شد. و اساساً اشک‌ریختن یک امر پنهان‌کردنی نیست. همه عالم می‌دانند و همه بدانند کسی که با قرآن گریه می‌کند، لزوماً بهتر از آن کسی که گریه نمی‌کند، نیست. پس بگذارید راحت گریه‌اش را بکند. گریه پنهان‌کردنی نیست و نیازی هم نیست پنهان شود ولی قله ایمان و قله ارتباط را نشان‌می‌دهد.
اشک هنگام قرائت قرآن، شادی و نشاط قلب را آشکار می‌کند
گریه‌ای که در دستگاه سیدالشهدا به‌دست می‌آید، ضمن اینکه قیمتش فوق‌العاده است و از آن بالاتر نداریم، آسان هم است. آسان بودنش دلیل بر بی‌قیمت یا کم‌قیمت بودنش نیست، این خیلی نکته مهمی است. اشکی که این‌قدر قیمت دارد را امام‌حسین(ع) برای ما آسان کرده است. لطف سیدالشهداست تا ما یک تجربه معنوی لطیف داشته باشیم و بعد آن را پای قرائت قرآن ببریم. اگر قرائت قرآن در قله‌ها با این اشک ممزوج شود، آن احساس قلبی عمیق، آن شادی و نشاطی که در قلب انسان و هیجانی که در قلب انسان می‌آید را آشکار می‌کند.
ضرورت اجتماعی لذت بردن از قرآن خواندن
یکی از دلایلی که دیگران دچار دین‌گریزی می‌شوند این است که حلاوت و شیرینی دینداری را در دین‌داران ندیده‌اند، پس ما باید محافلی داشته باشیم که لذت دینداری در آن به نمایش گذاشته شود.
نکته بعدی اینکه، اگر کسی از دینداری‌اش لذت نبرد، آسیب دارد و ممکن است برای دیگران قیافه بگیرد. اگر کسی از دینداری سیر لذت ببرد، دیگر نگاه از بالا به پایین به بقیه ندارد، نگاه دلسوزانه دارد و حالِ بقیه را از تکبر خودش به‌هم نمی‌زند. اگر مؤمنین لذّت کافی از دین نبرند، روابط اجتماعی مؤمنین با غیر مؤمنین مخدوش می‌شود. این دو وجه لذت بردن از قرآن خواندن، دو وجه اجتماعی و دو وجه ضرورت اجتماعیِ لذت بردن از قرآن است.
ما در جامعه به قله‌های مرتفع معنوی نیاز داریم. دیدن قله‌های معنویت برای کسانی که در کوهپایه هستند لازم و یک ضرورت اجتماعی است. زیبایی احساسی که شما پای قرائت قرآن پیدا می‌کنید، زیبایی فوق‌العاده‌ای است. خداوند متعال می‌فرماید: «وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمَانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ»(۷ / حجرات) «… خدا ایمان را محبوب و زیبا، در دل‌های شما قرار می‌دهد…» و این زیبایی بخواهد تجلی پیدا کند، نمونه اعلای آن اشک است.
یکی از آثار اجتماعی اشک، اثبات صداقت ایمان است
یکی دیگر از آثار اجتماعی اشک ریختن پای قرائت قرآن، اثبات صداقت در ایمان است و مردم به آن نیاز دارند. مؤمنین برای دیگران شاهد هستند. یک معنای شاهد بودن و گواه بودن این است که حقانیت این مسیر را فریاد می‌زنند. مثلاً شهید را شاید به این دلیل می‌گویند شهید، چون شاهد است و ایمانش به صداقتش در ایمان شهادت می‌دهد و اشک هم همین کار را می‌کند. اشک، شبیه قطره خون عمل می‌کند و شهادت می‌دهد که این احساسات، صادقانه است و واقعاً وجود دارد. واقعاً می‌شود خدا را این‌قدر دوست داشت و واقعاً می‌شود از معنویت لذت برد. آثار اجتماعی متعددی بر جلسه قرآن و قاری قرآنی که بتواند با قرآن اشک بریزد، مترتب می‌شود. پس به‌ضرورت اجتماعی اشک ریختن هم باید توجه کرد.
اولین گام برای رسیدن به رابطه عمیق با قرآن
ما می‌خواهیم گام به گام به رابطه عمیق با قرآن و به یک رابطه قویّ قلبی با قرآن نزدیک شویم، اولین کاری که باید بکنیم این است که تلقی خودمان را از قرآن اصلاح کنیم. باید بدانیم که قرآن سطر سطرش، تجلی محبت خداست و خدا دوستمان دارد که با ما حرف می‌زند و بدانیم قرآن کتابی است که محبت خدا به بندگان در آن تجلی پیدا کرده است.
