رحا مدیا | یوسف پورجم، پژوهشگر حوزوی
در دنیایی که هر روز بیش از پیش به سمت مادیگرایی و فردیت پیش می‌رود، بازخوانی اندیشه‌های ناب و انسان‌ساز بزرگان تاریخ، همچون حضرت امام خمینی(ره)، می‌تواند راهگشای بسیاری از چالش‌های معنوی و اجتماعی باشد. منشور روحانیت امام خمینی(ره) نه تنها یک سند تاریخی، بلکه یک بیانیه زنده و پویاست که روحانیت را به عنوان طلایه‌داران عدالت و معنویت در جامعه معرفی می‌کند. این یادداشت با نگاهی عمیق و خلاقانه به این منشور، تلاش می‌کند تا اهمیت آن را در جهان امروز بررسی کرده و نشان دهد که چگونه این اندیشه‌ها می‌توانند الهام‌بخش نسل‌های آینده باشند.
منشور روحانیت امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۸ و در آخرین روزهای حیات ایشان خطاب به روحانیون و طلاب علوم دینی صادر شد. این سند نه تنها یک توصیه اخلاقی، بلکه یک برنامه عملی برای نقش‌آفرینی روحانیت در جامعه است. در عصری که بحران‌های اخلاقی و اجتماعی در سراسر جهان به چشم می‌خورد، بازگشت به چنین متونی می‌تواند راه‌حلی برای خروج از این بن‌بست‌ها باشد. امام خمینی(ره) در این منشور، روحانیت را به عنوان نگهبانان دین و عدالت معرفی می‌کند و از آنان می‌خواهد که در برابر ظلم و فساد بایستند. این پیام در جهان امروز، که نابرابری‌های اجتماعی و بحران‌های اخلاقی روز به روز بیشتر می‌شوند، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
تلفیق معنویت و مسئولیت اجتماعی
یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم مطرح شده در منشور روحانیت، تلفیق معنویت و مسئولیت اجتماعی است. امام خمینی(ره) در این سند تأکید می‌کند که روحانیت نباید تنها به عبادت و امور فردی بسنده کند، بلکه باید در متن جامعه حضور فعال داشته باشد و به حل مشکلات مردم بپردازد. این نگاه، روحانیت را از یک نهاد صرفاً مذهبی به یک نهاد اجتماعی-سیاسی تبدیل می‌کند که می‌تواند در تحولات جامعه نقش‌آفرینی کند. برای مثال، امام خمینی(ره) در این منشور از روحانیون می‌خواهد که به مسائل فقر، تبعیض و بی‌عدالتی توجه کنند و برای رفع آن‌ها تلاش نمایند. این رویکرد، نشان‌دهنده نگاهی عمیق به دین به عنوان یک نیروی تغییردهنده در جامعه است.
امام خمینی(ره) در منشور روحانیت، بر لزوم الگو بودن روحانیون تأکید می‌کند. ایشان معتقدند که روحانیت باید در عمل و گفتار، نمونه‌ای از اخلاق و معنویت باشد تا بتواند مردم را به سوی ارزش‌های والای انسانی هدایت کند. این موضوع به ویژه در جهان امروز، که اعتماد به نهادهای مذهبی در برخی جوامع کاهش یافته است، اهمیت فراوانی دارد. روحانیت می‌تواند با پایبندی به اصول اخلاقی و دوری از دنیاگرایی، اعتماد مردم را جلب کرده و به عنوان یک مرجع معنوی مورد احترام قرار گیرد.
چالش‌های پیش روی روحانیت در عصر حاضر
با وجود تمام تأکیدات امام خمینی(ره) در منشور روحانیت، روحانیت امروز با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. یکی از این چالش‌ها، فاصله گرفتن برخی روحانیون از مردم و مسائل روز جامعه است. امام خمینی(ره) در منشور خود هشدار می‌دهد که روحانیت نباید به حاشیه‌ای امن پناه ببرد، بلکه باید در متن جامعه حضور داشته باشد. چالش دیگر، مقابله با تحریف‌های دینی و سوءاستفاده از دین برای اهداف سیاسی یا شخصی است. این موضوع لزوم بازگشت به اصول منشور روحانیت و پایبندی به ارزش‌های اصیل اسلامی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
نسل جوان امروز، به عنوان آینده‌سازان جامعه، می‌توانند با الهام از منشور روحانیت امام خمینی(ره)، نقش مهمی در ترویج مفاهیمی همچون عدالت، معنویت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی ایفا کنند. جوانان با بهره‌گیری از ابزارهای نوین ارتباطی و فناوری‌های روز، می‌توانند پیام‌های این منشور را به شیوه‌های خلاقانه و مؤثر به جامعه منتقل کنند. برای مثال، استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای انتشار محتوای آموزشی درباره اخلاق و عدالت، یا برگزاری کمپین‌های مردمی برای مبارزه با فقر و تبعیض، می‌تواند نمونه‌هایی از این اقدامات باشد. علاوه بر این، جوانان می‌توانند با نگاهی نقادانه به عملکرد نهادهای دینی، روحانیت را به بازگشت به اصول منشور و دوری از انحرافات تشویق کنند. این مشارکت فعال جوانان نه تنها به تقویت جایگاه روحانیت کمک می‌کند، بلکه جامعه را به سمت تحقق آرمان‌های والای انسانی سوق می‌دهد.
منشور روحانیت امام خمینی(ره) یک سند تاریخی و در عین حال بسیار کاربردی است که می‌تواند راهنمای روحانیت و جامعه در مواجهه با چالش‌های معاصر باشد. این منشور با تأکید بر تلفیق معنویت و مسئولیت اجتماعی، الگو بودن روحانیت و مبارزه با ظلم و فساد، پیامی فراتر از زمان و مکان دارد. روحانیت به عنوان یک نهاد تأثیرگذار، باید با الهام از این منشور، در جهت تحقق عدالت و معنویت در جامعه گام بردارد و به عنوان چراغ راهی برای نسل‌های آینده عمل کند. در دنیای امروز، که بحران‌های اخلاقی و اجتماعی روز به روز بیشتر می‌شوند، بازخوانی و عمل به این منشور می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد. امید است که این بازخوانی، زمینه‌ساز تأمل و اقدام در جهت تحقق آرمان‌های والای انسانی و دینی باشد.
