رحا مدیا | زهرا کبیری‌پور
صدیقه وسمقی که سابقه‌ی استادی دانشگاه تهران را دارد و خود را اسلام‌پژوه می‌نامد، سال‌هاست به‌نقد فقه اسلامی و شیوه‌ی تربیت طلاب در حوزه‌های علمیه می‌پردازد. او معتقد است که نظام آموزشی حوزه بسته و ناکارآمد است و باید فقه و دین را بر اساس معیارهای امروزی، به‌ویژه حقوق بشر غربی بازخوانی کرد. اما این دیدگاه، با چالش‌های جدی روبه‌روست:
۱. فقه اسلامی با تکیه‌بر وحی شکل‌گرفته، نه با معیارهای متغیر غرب
فقه، صرفاً یک سیستم قانونی نیست که بتوان آن را هر روز با معیارهای جدید اجتماعی تغییر داد. این علم، بر اساس قرآن، سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه و اله) و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) پایه‌ریزی شده و پیوندی عمیق با باور به خدا و تعبد دارد. مقایسه‌ی آن با نظام‌های سکولار غربی، نوعی ساده‌سازی و تحریف ماهیت دین است.
۲. تربیت طلبه، فقط آموزش ذهنی نیست
در نگاه خانم وسمقی، طلبه باید با متون دینی برخوردی صرفاً انتقادی داشته‌باشد. اما حقیقت این است که در حوزه‌های علمیه، تفکر و پرسشگری در کنار تعبد و فروتنی در برابر وحی معنا پیدا می‌کند. تربیت دینی، ترکیبی است از اندیشه، اخلاق و عبودیت.
۳. حوزه‌های علمیه ثابت کرده‌اند که توان پرورش نخبگان را دارند
اگر حوزه ناکارآمد بود، چگونه اندیشمندانی چون امام‌خمینی، شهید مطهری، علامه طباطبایی و شهید صدر در دل آن رشد کردند؟ نقد منصفانه باید مبتنی بر واقعیات تاریخی و تجربه‌های موفق باشد، نه نادیده گرفتن آن‌همه تلاش و دستاورد.
۴. مرز نقد علمی با گرایش سیاسی را باید حفظ کرد
حضور فعال خانم وسمقی در جریان فتنه ۸۸ و مخالفت علنی‌اش با حکم حجاب، نشان می‌دهد که انتقادهای ایشان، صرفاً علمی یا آموزشی نیست، بلکه ریشه در گرایش‌های سیاسی دارد. نقد علمی، باید بی‌طرف، منصفانه و دلسوزانه باشد، نه سیاسی و براندازانه.
نقدی که از بیرون دین و با نگاه سکولار بیان شود، نه به دین خدمت می‌کند و نه به جامعه. برای پیشرفت حوزه، باید هم علم را جدی گرفت و هم وحی را.
