به گزارش رحا مدیا، حجت الاسلام مهدی گرامی‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه قم در «همایش فقه مقاومت؛ غزه در ترازوی فقه»، با اشاره به بیانیه صادره مصری که بر مبنای فقه مقاصدی و مصالح است، گفت: فقه مقاصدی از جایی شروع شد که اهل سنت به خصوص فقه مالکی که ظرفیت اخذ به مصالح را داشت، دچار یک انحطاطی شد. شاطبی که آدم مصلحی بود و متهم به شیعه‌گری شد، گفت نمی‌شود بی در و پیکر اخذ به مصلحت کنیم. باید معیاری باشد که اخذ به مصلحت، دقیقا مطابق با خواست شارع باشد؛ نه اینکه هر چیزی را به عنوان مصلحت، به اسم دین و شرع حاکم کنید. بیست سال در کتاب الموافقات کار کرد.
وی افزود: تجربه شاطبی خاموش ماند تا اینکه در دوران معاصر، اصلاح در اهل سنت صورت گرفت و رشید رضا و محمد عبده کتاب شاطبی را بالا آوردند و فقه اهل سنت به سمت فقه مقاصدی رفت که بتواند مصلحت را ضابطه بدهد.
گرامی‌پور با اذعان به اینکه بخشی از حساسیت علمای ما نسبت به فقه مقاصدی بجا بوده، گفت: شاید در نظر بخشی از امت اسلامی بدیهی باشد که امت اسلام باید در مقابل اسرائیل بایستد. اینها با این فقه مقاصدی این را تئوریزه می‌کنند و برچسب می‌زنند که خلاف مصلحت است و فتوای علمای قطر آن را به زمین می‌زند.
وی با اشاره به شش بند فتوای مصری گفت: هر بندش مقاصد شارع هست، اما در واقع اولویت ندارد و مقاصد کلان را رها کرده و سراغ متوسط رفته، یا اخذ به مقصدی کرده که این معارض دارد و اتفاقا معارضش ارجح است.
استاد دانشگاه در تببین بند اول گفت: در بند اول می‌گوید جهاد یک مقاصدی دارد که شما آن را تأمین نمی‌کنید و عکس آن عمل می‌کنید؛ در حالی که وقتی آدم نگاه می‌کند، مثلا می‌گویند جهاد در انحصار دولت‌ها است و جای تأمل دارد که آیا جهاد، آن هم از نوع دفاعی، منحصر در دولت‌ها است؟ خود اهل سنت هم جهاد دفاعی را بر همه واجب می‌دانند. ولی خیلی واضح این را زیر پا می‌گذارند. در واقع بند اول تقلیل جهاد به ابزار صرفا حکومتی و نادیده گرفتن دفاع مشروع است.
او ادامه داد: بند دیگر، بحث برچسب زنی است که می‌گوید دعوت به سمت جهاد، بدون مراعات قدرت امت و واقعیت‌های سیاسی و اقتصادی، دعوت غیر مسئولانه است؛ و یا تعبیری دارد که شما پیامدها را توجه نمی‌کنید و مصلحت را رعایت نمی‌کنید. عقل می‌گوید اگر مصلحت دائم با مصلحت موقت تعارض پیدا کند، تعارض دائم باید مقدم بشود. الان ایستادن در مقابل اسرائیل تبعات دارد؛ اما پشت سرش یک مصلحت دائم است و در واقع مبارزه هفتاد ساله فلسطینی‌ها نشان می‌دهد که اگر مقاومت نکرده بودند، در دنیا آواره بودند. اینها در واقع فقه مصلحت را بهانه سکوت کردند. به جای اینکه مصلحت‌سنجی، تحت ضوابطی باعث تدبیر بشود، ابزاری برای محافظه کاری و تأمین اهدافی که نهادهای سیاسی دارند شده است.
گرامی‌پور با فاجعه خواندن بند چهارم گفت: معلوم نیست طبق جه ضابطه‌ای است؟ می گوید مثلا اگر یک فقیه صد ساله بخواهد فتوای جهاد بدهد، اگر می‌خواهی بدانی صادق است، خودش باید در صف اول قرار بگیرد. اینها بین شرط جهاد و صداقت فردی خلط کرده‌اند. ممکن است کسی صداقت فردی نداشته باشد؛ اما فتوای جهادی می‌دهد یا مصلحتی را که می‌سنجد درست بشود.
وی ادامه داد: بند پایانی می‌گوید دنبال توقف جنگ باشند، تا اینکه ماجراجویی کنند. برچسب ماجراجویی بدون محاسبه می‌زنند. دوگانه کاذب بین توقف درگیری و دفاع مشروع درست کردند که مغالطه‌ای واضح است که یا توقف یا دفاع مشروط؛ اینها می‌گویند توقف را بگیرید که چون مطابق با مصلحت شریعت است.
گفتنی است، نشست «همایش فقه مقاومت؛ غزه در ترازوی فقه» به همت گروه فقه سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و با همکاری نهادها و مؤسسات علمی و رسانه‌ای همچون مرکز مطالعات راهبردی خبرگزاری تسنیم و مدرسه اندیشه ورز رحا در قم برگزار شد.
گزارشگر: بابک شکورزاده
