به گزارش رحا مدیا، نشست علمی «قلمرو کاربست تاریخ اجتماعی و جامعه‌شناسی تاریخی» ۲۴ اردیبهشت‌ماه با حضور دکتر مجید کافی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در سالن شهید بهشتی دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد. این نشست به همت انجمن تاریخ اجتماعی شیعیان و با همکاری اداره پژوهش دانشگاه برگزار گردید.
دکتر کافی در ابتدای سخنان خود، با اشاره به سه رویداد کلیدی در شکل‌گیری تاریخ اجتماعی، به تبیین زمینه‌های تاریخی و نظری این تحولات پرداخت. وی نخستین عامل را نقد تاریخ روایی یا سنتی دانست و از مقدمه ابن‌خلدون به‌عنوان نمونه‌ای مهم در این زمینه یاد کرد. دومین عامل را تخصصی شدن علوم و سومین عامل را رشد و گسترش مطالعات میان‌رشته‌ای و بین‌رشته‌ای عنوان کرد که در شکل‌گیری تاریخ اجتماعی نقشی تعیین‌کننده داشته‌اند.
در ادامه، وی به چالش‌های اصلی پیش‌روی تاریخ اجتماعی اشاره کرد. به گفته او، مقاومت برخی مورخان سنت‌گرا در برابر پذیرش تاریخ اجتماعی، خلط مفهومی میان تاریخ روایی و تاریخ اجتماعی، و ابهام در تعیین مسئولیت علمی این رشته نوظهور از مهم‌ترین موانع رشد و تثبیت تاریخ اجتماعی به شمار می‌روند. وی با طرح این پرسش که «چه کسی می‌تواند متکفل تاریخ اجتماعی باشد؟»، بر لزوم بازنگری در نقش و جایگاه علمی و نهادی این حوزه تأکید کرد.
دکتر کافی در ادامه به چند راهکار، عمدتاً با منشأ غیر بومی برای مواجهه با چالش‌های مذکور اشاره کرد:
1.تفکیک روشی: پیشنهاد ایجاد «تاریخ اثباتی» (پوزیتیویستی) به‌عنوان الگویی نوین در روش‌شناسی تاریخ‌نگاری.
2.تفکیک موضوعی: تمایزگذاری میان «تاریخ اجتماعی» و «جامعه‌شناسی تاریخی»
3.تفکیک بر مبنای اهداف و رسالت‌ها: تفکیک علم تاریخ از دیگر حوزه‌های مطالعاتی مبتنی بر نوع مأموریت و کارکرد.
با این حال، وی تأکید کرد که راهکار بومی برای حل این چالش‌ها همچنان محل بحث و تأمل جدی است. دکتر کافی در پایان سخنان خود، با طرح پرسشی بنیادین خطاب به جامعه علمی کشور، به سخنانش خاتمه داد: «آیا در جامعه ایران، مسائل و مشکلات تاریخ سنتی به‌درستی روشن شده است؟ و اگر پاسخ مثبت باشد، راه‌های برون‌رفت از این بن‌بست در نگاه محققان و پژوهشگران تاریخ چیست؟»
این نشست با حضور جمعی از اساتید، پژوهشگران و دانش‌پژوهان حوزه تاریخ در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
