رحا مدیا | حسین کاظم‌زاده
هر ساله با فرارسیدن اربعین حسینی، میلیون‌ها انسان از اقصی نقاط جهان، پای در مسیر کربلا می‌گذارند. این پدیده‌ی بی‌نظیر انسانی، مذهبی و اجتماعی، نه‌تنها بزرگ‌ترین گردهمایی مذهبی جهان است، بلکه ظرفیتی استثنایی برای تقویت وحدت اسلامی و ترویج گفتمان مقاومت در برابر استکبار جهانی به شمار می‌رود.
پیاده‌روی اربعین؛ اقیانوسی از ایمان و همبستگی
طبق آمار رسمی دولت عراق، در سال ۲۰۲۳ بیش از ۲۱ میلیون زائر از کشورهای مختلف در پیاده‌روی اربعین شرکت کردند؛ از جمله ۳.۷ میلیون نفر از ایران، صدها هزار نفر از پاکستان، هند، لبنان، سوریه، افغانستان و حتی کشورهای اروپایی، آفریقایی و آمریکایی. این تنوع قومی و جغرافیایی، اربعین را به نماد وحدت در کثرت بدل کرده است. مردمی با زبان‌ها، نژادها، فرهنگ‌ها و مذاهب متفاوت، با یک هدف مشترک، در کنار هم راه می‌روند: لبیک به ندای «هَل مِن ناصرٍ یَنصرُنی» حسین‌بن‌علی (ع).
در دورانی که جهان اسلام با شکاف‌های قومی، فرقه‌ای و سیاسی مواجه است، اربعین می‌تواند نقشی بی‌بدیل در بازسازی انسجام اسلامی ایفا کند. این راه‌پیمایی خودجوش، بدون هیچ سازمان مرکزی و فارغ از وابستگی‌های حکومتی، نشان می‌دهد که وحدت از دل مردم می‌جوشد، نه از بالای هرم قدرت.
فرصتی طلایی برای روایت رسانه‌ای از اسلام حقیقی
در جهان رسانه‌زده امروز، تصویر غالب از مسلمانان اغلب با خشونت، افراط‌گرایی و تفرقه گره خورده است؛ تصویری که حاصل سال‌ها عملیات روانی و پروپاگاندای رسانه‌های استکباری است. اربعین اما تصویری متفاوت از اسلام ارائه می‌دهد؛ اسلامی مملو از عشق، مهمان‌نوازی، صلح، خدمت، ایثار و همدلی.
رسانه‌های بین‌المللی معمولاً از پوشش خبری اربعین خودداری می‌کنند یا آن را به حاشیه می‌رانند، زیرا این اجتماع عظیم می‌تواند نظم رسانه‌ای غرب را برهم زند. بر این اساس، بر عهده‌ی رسانه‌های مستقل و مسلمان است که با زبان تصویر، آمار، روایت‌های شخصی و تولید محتوای خلاقانه، اربعین را به نماد جهانی همبستگی اسلامی و مقاومت در برابر استکبار بدل کنند.
اربعین؛ تلاقی مذهب و سیاست در پرتو مقاومت
برخلاف قرائت‌های سکولار از دین، اربعین به‌وضوح نشان می‌دهد که مذهب و سیاست از هم جدایی‌ناپذیرند. پیاده‌روی اربعین، بازتولید نمادین قیام عاشورا است؛ قیامی علیه ظلم، فساد، تحقیر انسان و استبداد. از همین‌رو، شعارهای ضد استکباری و ضد صهیونیستی در مسیر نجف تا کربلا، فقط واکنش احساسی نیست، بلکه بازتاب فهم عمیق سیاسی از عاشورا است.
در سال‌های اخیر، حضور جوانان آگاه از کشورهای مختلف که پرچم فلسطین، یمن و سوریه را در دست دارند، نشان می‌دهد که اربعین در حال تبدیل شدن به یک جریان فراملی ضد ظلم است؛ جنبشی فرامذهبی که تشیع، تسنن و حتی پیروان دیگر ادیان الهی را گرد یک آرمان مشترک گرد آورده است.
وحدت شیعه و سنی؛ از شعار تا عمل در اربعین
یکی از جنبه‌های کم‌نظیر اربعین، حضور گسترده اهل سنت در این آیین است. در شهرهای مختلف عراق و حتی در کاروان‌های ایرانی، اهل سنت در کنار شیعیان قدم می‌زنند، موکب می‌زنند، آب و غذا پخش می‌کنند و شعار «حب‌الحسین یجمعنا» سر می‌دهند.
این تجلی عینی وحدت اسلامی، پاسخی قاطع به تلاش رسانه‌های تفرقه‌افکن، گروه‌های تکفیری و قدرت‌های استعماری است که سال‌هاست در پی ایجاد شکاف مذهبی در جهان اسلام هستند. اربعین نشان می‌دهد که امام حسین(ع) فراتر از مرزهای فرقه‌ای، یک نماد جهانی عدالت‌طلبی است که می‌تواند مسلمانان را در یک جبهه متحد گرد آورد.
نقش جوانان و رسانه‌های نوظهور
جوانان نسل جدید با حضور فعال در پیاده‌روی اربعین و ثبت و انتشار آن در فضای مجازی، نقشی کلیدی در تثبیت روایت مردمی از اربعین دارند. بر اساس داده‌های پلتفرم‌های اجتماعی، در هفته منتهی به اربعین ۲۰۲۳، بیش از ۵۰ میلیون پست، استوری، ویدیو و عکس با هشتگ‌هایی چون «Arbaeen»، «#حب‌الحسین_یجمعنا» و «#ArbaeenWalk» در اینستاگرام، توییتر و تیک‌تاک منتشر شد. این موج رسانه‌ای، یک نیروی نرم در مقابل امپراتوری رسانه‌ای غرب است. باید این ظرفیت را با آموزش، تجهیز رسانه‌ای و تولید محتوای چندزبانه تقویت کرد تا بتوان گفتمان مقاومت و همبستگی اسلامی را به زبانی جهانی عرضه کرد.
اربعین را جهانی کنیم، نه فقط جغرافیایی
اگرچه اربعین امروز به لحاظ جمعیت جهانی شده، اما هنوز نیازمند جهانی‌سازی مفهومی و رسانه‌ای است. این یعنی تبدیل آن به یک الگو برای وحدت، همبستگی و مقاومت در برابر ظلم و استکبار، فراتر از مرزهای عراق و ایران. دولت‌ها، علما، رسانه‌ها و فعالان فرهنگی باید دست به دست هم دهند تا از این فرصت بی‌نظیر، در جهت تقویت همگرایی اسلامی، افزایش آگاهی سیاسی، و مقابله با پروژه‌های تفرقه‌افکنانه استفاده کنند.
اربعین، تنها یک راه‌پیمایی نیست؛ یک مانور جهانی است برای تمرین اتحاد، ایثار و بیداری. باید آن را شناخت، ثبت کرد، روایت کرد و به عنوان مدلی زنده برای وحدت امت اسلامی به جهان معرفی نمود.
