به گزارش رحا مدیا، نشست علمی «حکمرانی زمینه‌ساز و منطق تصمیم‌گیری رهبر معظم انقلاب» به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با مشارکت ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار در قالب هشتمین مدرسه حکمرانی اسلامی برگزار شد.
احساس نیاز بشریت به الگوی اسلامی در گرو تمدن‌سازی است
حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صلح‌میرزایی، عضو مجلس خبرگان رهبری در این نشست، منطق عملکردی را دستگاه فکری‌ای دانست که تصمیمات، سکوت‌ها، کنش‌ها و حتی عدم اقدام‌های افراد بر اساس آن صورت می‌گیرد و در تبیین منطق عملکردی امامین انقلاب اسلامی ابراز کرد: تصریح کلام امامین انقلاب این است که انقلاب اسلامی از اسقاط رژیم طاغوت تا ظهور حضرت مهدی(عج)، فرآیندی مردم‌پایه بود؛ مانند مرحله نخست، مرحله پایانی این فرآیند(پیشاظهور)، که تمدن نوین اسلامی است، زمانی شکل می‌گیرد که توانسته باشیم نه فقط مسلمین که بشریت را برای بازگشت به الگوی اسلامی و رسیدن به دوران نجات و شکوفایی یعنی ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) اقناع کنیم.
وی افزود: بنابراین مقدمه تمدن‌سازی، اقناع امت اسلام و بشریت نسبت به الگوی اسلامی است و این اقناع وقتی اتفاق می‌افتد که بتوانیم نمونه موفقی را که همان جامعه و تمدن اسلامی است، ارائه دهیم که این مهم نیز منوط به وجود حاکمیت معتقد و علاقمند است (که به برکت انقلاب اسلامی محقق شده اما با موانعی روبه‌رو است). جز این مسیر، راه دیگری برای زمینه‌سازی ظهور وجود ندارد و سایر مسیرها را جبهه ابلیس می‌تواند با تزویر و فشار و زور در نطفه خفه کند.
منطق تصمیم‌گیری رهبری شامل مبانی، مأموریت‌های کلان، هدف غایی و آرمان‌ها است
حجت‌الاسلام والمسلمین صلح‌میرزایی تصریح کرد: بر این اساس تصمیم‌گیری‌ها و کنش‌هایی را از رهبر معظم انقلاب شاهد هستیم که به نظر می‌رسد مبتنی بر یک نقشه چهار عنصری شامل مبانی(توحید، تداوم حیات پس از مرگ، پیوستگی دنیا و آخرت، حرکت عالم به سمت جریان حق و عصر ظهور، انسان‌محوری اسلامی، استعداد بی‌پایان انسان)، ماموریت‌های کلان بر اساس مبانی(عبودیت انحصاری الله، ترجیح فلاح اخروی بر سود دنیوی، امید به پیروزی در همه شرایط، دوام مجاهدت فی سبیل‌الله، هدف گرفتن تعالی انسان)، هدف نهایی (همان هدف بعثت یعنی حیات طیبه به معنای زندگی خوش دنیا و آخرت) و آرمان‌های محقق حیات طیبه (معنویت، عقلانیت، عدالت، اخلاق، استقلال، عزت، آزادی، برادری و رفاه که به فرموده رهبری، انحراف از این‌ها موجب دلزدگی مردم می‌شود) می‌باشد.
برخی سیاست‌های رفتاری رهبر انقلاب/ عدم درک درست جریان انقلابی و حوزه انقلابی از مصلحت
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه این 21 مفهوم که به صورت شبکه‌ای به هم مرتبط هستند و از هم ارتزاق می‌کنند، منظومه معرفتی و ارزشی تفکر رهبر معظم انقلاب را شکل می‌دهند، افزود: منطق تصمیم‌گیری ایشان بیشتر متاثر از سیاست‌های رفتاری است مانند پایبندی و تعهد به مردم‌سالاری دینی که صرفا رأی‌گیری و مشارکت در انتخاب مسئولان نیست و لوازم و امتدادهایی دارد(مثل اینکه رهبری با رفتارهای خشونت آمیز برای تحول، مخالف هستند).
وی قائل بودن رهبری به فرصت تجربه و رشد برای مردم را از دیگر نتایج تعهد به مردم‌سالاری دینی برشمرد و خاطرنشان کرد: ایشان معتقدند تبعیت مردم از حاکم باید آگاهانه باشد نه صرف اینکه به آن‌ها امر شده است؛ با این حال متاسفانه در حوزه شاهد شکل‌گیری تفکری هستیم که تا ناکارآمدی در دولتی می‌بینند، می‌گویند باید از جمهوری اسلامی گذر کرده و از طریق منصب های انتصابی(توسط رهبری) به حکومت اسلامی برسیم زیرا اکثر مردم آگاهی لازم برای انتخاب صحیح را ندارند و نباید اختیار امور مسلمین را به آنان سپرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین صلح‌میرزایی، اعتقاد به بازگشت حاکمیت به مردم و شنیدن صدای مخالفان را از دیگر ثمرات پایبندی رهبری به مردم‌سالاری دینی معرفی و اظهار کرد: این اعتقاد به حدی در ایشان قوی است که در دیدار خود با یکی از روسای جمهور فرمودند اگر ما جناح چپ نداشتیم، خودم آن را ایجاد می‌کردم.
وی پایبندی به فقه جواهری را دیگر سیاست رفتاری رهبر معظم انقلاب دانست و گفت: فقه جواهری ظرفیت‌های بسیاری پیش روی حاکم اسلامی قرار می‌دهد؛ مانند عنصر مصلحت؛ اینکه امروز می‌بینیم جریان انقلابی گاهی اوقات دچار بی‌صبری می‌شود و مطالبه عدالت، تحول یا فرمان جهاد دارد که پاسخ نمی‌گیرد و سرخورده می‌شود(به حدی که حتی از رهبری هم عبور کرده و آنقدر غیرمنصفانه به نقد می‌پردازد که مخالفان سنتی در مقابلش به دفاع برمی‌خیزد)، به علت عدم درک درست از مفهوم مصلحت است.
استاد حوزه علمیه قم درباره این شبهه که امام خمینی بر اساس حقیقت موضع می‌گرفت و رهبر انقلاب بر اساس مصلحت، یادآور شد: اصولا مجمع تشخیص مصلحت را امام خمینی تاسیس کردند و اتفاقا بحث(علمی) ایشان با یک سری علما بر سر همین مصلحت بود و اینکه همیشه نمی‌شود دقیقا به مرّ اسلام عمل کرد؛ چنانکه امیرمؤمنان علی(ع) نیز برای مصلحت اسلام و امت، بر قتل بیرحمانه همسرش صبر کرد و همیشه رعایت مصلحت بوده است که شیعه را حفظ کرده و گسترش داده است؛ امروز هم از خلأهای جدی ما در حوزه علمیه انقلابی، همین عدم درک مصلحت است.
حجت‌الاسلام والمسلمین صلح‌میرزایی با اشاره به اینکه مصلحت گاهی فوری و گاهی غیرفوری است و تشخیص اهم و مهم بین این‌ها، امری دشوار و حساس، افزود: ولی فقیه بین ده‌ها مصلحت که ما به ذهنمان هم نمی‌رسد ناگزیر از انتخاب است و اینطور نیست که صرفا به ظاهر مسائل بنگرد و دست به انتخاب بزند. از طرفی پایبندی به قانون (که به نظر می‌رسد برگرفته از عقلانیت مستخرج از فقه جواهری باشد)، ورود نکردن به جزئیات و رعایت اخلاق از دیگر سیاست‌های رفتاری رهبر معظم انقلاب است که به آن تقید دارند.
دافعه حداقلی مطابقه سیره معصومین(ع)
وی در پاسخ این پرسش که چرا به گونه‌ای وانمود می‌شود که سیاست رفتاری رهبری به عنوان یک مسلمان منتظر و رهبر نظام، سراسر جاذبه است در حالی که رهبران اسلام اعم از معصومین و سایرین، هم جاذبه و هم دافعه داشته‌اند، تصریح کرد: پیامبر اسلام(ص) و معصومین حتی برای کفار هم دغدغه داشتند و صرفا نسبت به کفار حربی به اصل اشدّاء علی الکفار عمل می‌کردند؛ درباره مومنان هم سیره اهل بیت(ع) همواره به این صورت بوده است که فرد را از عملش جدا می‌دانستند و از عمل فرد گناهکار یا مجرم ابراز برائت می‌کردند نه خود فرد. بنابراین دافعه حداقلی بوده است چنانکه در سیره رهبر معظم انقلاب نیز همین را شاهد هستیم.
خلاصه آرمان‌های انقلاب؛ یافتن الگوی اداره جامعه و اجرا و ارائه آن به دنیا
عضو مجلس خبرگان رهبری در پاسخ این پرسش که چگونه می‌توان بر اساس سه محور راهبردی مقاومت مقابل استکبار، همگرایی جهان اسلام و عدالت‌محوری در روابط بین‌الملل، الگویی از حکمرانی فراملی ارائه داد؟ یادآور شد: بحث ما درباره مکتب نبود بلکه منطق تصمیم‌گیری بود که برگرفته از مکتب است؛ در عین حال باید دانست که فقه جواهری در حکمرانی فراملی نیز راهگشا بوده و علاوه بر این سه، محورهای دیگری را هم برای حکمرانی فراملی می‌شود اضافه کرد. رهبر معظم انقلاب نیز فروردین 1403 در دیدار با دانشجویان فرمودند همه آرمان‌های انقلاب در دو آرمان قابل جمع است: پیدا کردن الگوی اداره جامعه (که کار مجموعه های حوزوی است) و به تحقق رساندن و ارائه آن به دنیا.
حجت‌الاسلام والمسلمین صلح‌میرزایی در پاسخ پرسشی دیگر مبنی بر اینکه رهبر انقلاب در سیاست خارجی موفق بوده اما در سیاست داخلی، خیر و مردم برای حل مشکلات فقط به ایشان امیدوار هستند، گفت: در بررسی کارنامه مسئولان برای اینکه از انصاف خارج نشویم، لازم است به چهار مؤلفه اهداف، امکانات، موانع و دستاوردها دقت کنیم و با توجه به این‌ها نظر بدهیم. از طرفی اصولا سپردن همه امور کشور به دست یک نفر، درست و منطقی نیست کمااینکه می‌شود دید آیا هر جا رهبری، فردی را نصب کرده است، همه از او راضی هستند؟ مسلما خیر؛ این‌ها به رهبری برنامه‌شان ارائه می‌دهند و ایشان بهترینشان را برای آن منصب انتخاب می‌کنند اما این به معنای بهترین بودن مطلق آن‌ها نیست.
تدبیر رهبر انقلاب برای مشکلات، تدوین و ابلاغ سیاست‌های کلی است
وی با بیان اینکه مطابق وظیفه قانونی، تدبیر رهبر معظم انقلاب برای مشکلات، تدوین و ابلاغ سیاست‌های کلی است که انجام شده اما درست اجرا نمی‌شود، افزود: در عین حال رهبری سکوت نکرده و نظارت و پیگیری دارند، هر جا هم تذکر علنی لازم باشد، حتما انجام می‌دهند و می‌بینیم که چقدر به دولت‌ها کمک می‌کنند. بنابراین برخلاف تصور رایج، اینکه رهبری شخصا وسط میدان بیایند نه درست است نه مشکلی را حل می‌کند بلکه هر کسی در جایگاه خود باید درست عمل کند تا مسائل حل شود و اتفاقا ما در جهاد تبیین باید خواص را به این مهم توجه دهیم که رهبری با همین اختیارات لازم داریم و نه بیشتر یا کمتر.
خبرنگار: زهرا شریعتی
