به گزارش رحا مدیا، حجت‌الاسلام دکتر علیرضا قائمی‌نیا در نشست علمی «نقش هوش مصنوعی در ترویج ارزش‌های اخلاقی» با محور بررسی تأثیر فناوری‌های نوین و به‌ویژه هوش مصنوعی بر ترویج ارزش‌های اخلاقی اظهار داشت: واکاوی نقش هوش مصنوعی و فضای سایبری در شکل‌دهی و تقویت اخلاق فردی و اجتماعی اهمیت زیادی دارد و باید از این فناوری برای آموزش و ترویج ارزش‌های اخلاقی در جامعه بهره برد.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: افراد و یا مراکز در فضای سایبری اطلاعاتی را بارگذاری می‌کنند و در بسیاری از موارد به مصرف‌کنندگان این اطلاعات تبدیل شده‌ایم و شناخت اطلاعات درست از نادرست تا حدی دشوار است.
وی تصریح کرد: در واقع ما با آبشارهای اطلاعاتی مواجه هستیم و این امر نگاه کاربران را تغییر می‌دهد و در نتیجه تغییرات اجتماعی و سیاسی و فرهنگی را رقم می‌زند، ما در جنگ 12 روزه، بسیاری از آبشارهای اطلاعاتی درست از نادرست را لمس کردیم و صدمات زیادی به همراه داشت.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا بیان کرد: در فضای سایبر و حتی هوش مصنوعی که با نظارت کمتری مواجه است، انتظار فرهنگی زیادی نمی‌توان داشت؛ با این وجود اکثریت جامعه را به خودش مشغول کرده است.
وی عنوان کرد: البته باید پذیرفت که فضای سایبری و مجازی و هوش مصنوعی برای بشریت امروز، مزایایی نیز دارد و دسترسی به اطلاعات و اگاهی را تسهیل کرده، اما ماهیت چندان اخلاقی ندارد و فضای سایبری ذاتا فضایی غیر اخلاقی است و مبتنی بر اخلاق انسانی نیست.
عضو هیأت علمی گروه معرفت‌شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: این فضا، به فضایی غیراخلاقی در جامعه تبدیل شده و ابتذال فرهنگی و اخلاقی در آن بیداد می‌کند و ارزش‌های اخلاقی معنای خود را از دست داده است.
وی اظهار داشت: در فضای سایبری، الگوریتم‌ها، انسان را به پوچ‌گرایی اخلاقی سوق می‌دهد، و در این بین قربانیان بی‌معنایی اخلاقی، عمدتا جوانان هستند، کسانی که این الگوریتم‌ها را طراحی کرده‌اند سوگیری‌های خاصی دارند.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا با تبیین راهکارهای عملی بهره‌گیری از هوش مصنوعی و فضای سایبر برای تقویت رفتارهای اخلاق‌مدار و فرهنگ‌سازی ارزش‌ها گفت: در این میان مراکز علمی و پروهشی و حوزوی دارای رسالت مهمی هستند و باید راهکارهایی را ارائه دهند؛ باید به ماهیت این فضاها توجه شود.
وی افزود: هر چند کانال‌های دینی نیز وجود دارد که می‌تواند مخاطبان زیادی را جذب نماید؛ اما نیاز به مطالعات فرهنگی فضای سایبری دارد، اما متاسفانه برخی از قانون‌گذاری‌ها هنوز پاسخ‌گوی نیازها نبوده‌اند و مواجهه ما با فضای سایبر و هوش مصنوعی هنوز علمی و فرهنگی و عالمانه نیست؛ در حالی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته، فضای سایبر دارای مطالعات فرهنگی است.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: البته برنامه‌ها و اهداف و استراتژی و مدل فرهنگی غرب با ما فرق دارد و ما نیاز به مطالعات فرهنگی متناسب با اعتقادات و بینش خود داریم.
وی عنوان کرد: فضای سایبر سیاه چالی است که ارزش‌های اخلاقی و انسانی و انقلابی را می‌بلعد و یکی از ضروریات جامعه و انقلاب ماست که به آن توجه دقیقی داشته باشیم و مدلی در مواجهه با آن طراحی کنیم.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا تصریح کرد: باید توجه داشت اخلاقی شدن فضای سایبر به طور کامل امری سخت و دشوار است و از طرفی همه مشکلات ما را اخلاقی شدن این فضا، حل نمی‌کند، زیرا جامعه ما به چیزهایی بالاتر از اخلاق نیاز دارد و گاهی ما با اخلاق سکولار مواجه‌ایم و این نوع اخلاق، دینی نیست.
وی اظهار داشت: در واقع اخلاق دینی را فضای سایبر به سختی برمی‌تابد و اخلاق سکولار، مشکلی از جامعه حل نمی‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: امروزه فضای سایبر حریم خصوصی را برداشته و اطلاعات شخصی افراد را در معرض عموم قرار می‌دهد؛ بسیاری از مسائل که قبح ذاتی داشت، قبح آن از بین رفته است.
وی تاکید کرد: یکی از مشکلات جدی این است که فضای سایبری دارای رهبریت متمرکز نیست و رهبریت گریز است، مثلا در ارتباط با اغتشاشات، صحنه گردان، عمدتا فضای مجازی بوده است.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا گفت: در مواجهه با مسائل و آسیب‌های فضای سایبر و هوش مصنوعی، برخورد فیزیکی و قهری مشکلات را حل نمی‌کند و باید از راهکارهای مناسبی استفاده کنیم و باید بدانیم حاکمیت دادن به مسائل اخلاقی در سایبر مهم است.
وی افزود: برای رواج اخلاق، باید به سمت و سوی ارتقای آگاهی کاربران برویم؛ در طول جنگ 12 روزه، جامعه ما آگاهی خوبی نسبت به جنگ پیدا کرد و آگاهی سایبری در مورد جنگ افزایش یافت.
عضو هیأت علمی گروه معرفت‌شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: یکی از راهکارهای مهم تدوین کتاب درسی در مقاطع مختلف تحصیلی ویژه دانش جویان و دانش‌آموزان است و باید بدانیم مجلس نیز باید در جهت قانون‌گذاری اقدام کند، هر چند وضع قوانین به تنهایی کفایت نمی‌کند، البته قوانین آگاهانه نیاز است.
وی در این باره توضیح داد: در واقع قوانینی که پشتوانه مطالعات فرهنگی قوی دارد مهم است، در این باره تأسیس مراکز مطالعات فرهنگی فضای سایبر اهمیت زیادی دارد و باید در حوزه‌های علمیه چنین مراکزی شکل بگیرد و در این‌باره سرآمد باشد؛ ما در زمینه سایبر و هوش مصنوعی توفیق چندانی نداشته‌ایم و تلاش‌ها کافی نبوده است.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا خاطرنشان کرد: مرکز مطالعات فرهنگی فضای سایبری و هوش مصنوعی امری اجتناب ناپذیر است و حوزه‌ها در این زمینه ورود کنند؛ باید زیست در این فضا را به فرزندان بیاموزیم و در روند تبلیغ دین به آن توجه داشته باشیم؛ باید نوعی آگاهی سایبری اخلاقی در جامعه به وجود بیاوریم.
وی اظهار داشت: جامعه را به سمتی ببریم که اگر بی‌اخلاقی در فضای سایبر ببیند، تفکر انتقادی در برابر آن داشته باشد؛ باید شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوباتی داشته باشد، نمی‌توان با فیلترینگ، این فضا را کنترل کرد هر چند گاهی ضرورت دارد اما راهکار موقتی است و راهکار دائمی، جدی گرفتن مطالعات فرهنگی هوش مصنوعی و فضای سایبر است.
عضو هیأت علمی گروه معرفت‌شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: باید فراتر از سازمان و در حد وزارت در مورد هوش مصنوعی و فضای سایبر تصمیم گرفت و راهکار ارائه داد؛ در واقع با یک سازمان نمی‌توان مسائل را حل کرد.
وی تاکید کرد: باید همه نهادهای فرهنگی و سازمان تبلیغات و دفتر تبلیغات و پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌ها درگیر این مسأله شوند و کارهای جدی فرهنگی شکل بگیرد وکارهای فرهنگی، نظام‌مند و قانونی و علمی پیش برود و مرکز مطالعات فرهنگی در هوش مصنوعی و سایبری باید تاسیس شود.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا بیان کرد: مسأله اخلاق ماشینی یک مقداری با مسأله اخلاق در فضای سایبر تفاوت دارد؛ فضای سایبر یک فضای عمومی‌تری دارد، در هوش مصنوعی نیز مسأله این است که چگونه می‌توانیم ماشین‌های اخلاقی و ربات اخلاقی طراحی کنیم که مبنای آن جنگ و درگیری با انسان‌ها نباشد و صلح‌آمیز رفتار کند.
وی عنوان کرد: در هوش مصنوعی، ما با طراحی و برنامه‌ریزی ماشین‌ها سرو کار داریم و در فضای سایبر با نهادینه کردن اخلاق، مواجه‌ایم.
این استاد حوزه و دانشگاه در مورد جایگاه هوش مصنوعی در پژوهش و تولید محتوا در جهت ترویج اخلاق اظهار داشت: هر فرآورده‌ای که هوش مصنوعی دارد اعم از تصویر و صوت و وفیلم و برنامه های مختلف می‌توان درآن مسأله اخلاق را مطرح کرد و از تمامی قابلیت‌ها به خوبی بهره گرفت.
وی تاکید کرد: مطالعات فرهنگی ناظر به فضای سایبر باید از این قابلیت‌های فرهنگی هوش مصنوعی در زمینه کنترل اخلاقی استفاده کند.
