رحا مدیا: بسمالله الرحمن الرحیم. با عرض سلام خدمت استاد آقاتهرانی عزیز. برخی معتقدند علم، مرز مذهبی ندارد و تقسیم آن به اسلامی و غیراسلامی بیمعناست. چرا علامه مصباح (ره) با وجود هزینههای فراوان، بر اسلامیسازی علوم انسانی پافشاری میکردند؟
آقاتهرانی: سلام بر شما و مخاطبان عزیز رحا مدیا. ببینید، ما پس از انقلاب با وضعیتی متناقض روبرو بودیم؛ شعارمان «نه شرقی، نه غربی» بود اما در دانشگاهها، روانشناسی بر پایه نظریات مزلو، راجرز و پیاژه تدریس میشد. علامه معتقد بودند نمیتوان با منابعی که مبانیشان با توحید سازگار نیست، انسانی با سبک زندگی اسلامی تربیت کرد. ایشان میفرمودند قرآن «وحی خالص» است و هیچ باطلی در آن راه ندارد، پس باید دیدگاههای اسلام در اقتصاد، جامعهشناسی و تربیت را از این اقیانوس استخراج کرد. ایشان تأکید داشتند که نباید از سوالات ترسید، بلکه باید با کرسیهای آزاداندیشی، نظریات غرب را شنید و با تکیه بر کلیاتی که اهلبیت (ع) فرمودهاند، پاسخهای نو تولید کرد.
رحا مدیا: روایتی وجود دارد که حضرت امام (ره) شخصاً از فعالیتهای مؤسسه ایشان حمایت مالی میکردند. آیا این نشاندهنده یک مأموریت ویژه برای علامه بود؟
آقاتهرانی: دقیقاً همینطور است. علامه نگران خالی شدن حوزه از نخبگان بودند؛ چرا که سرآمدانی چون شهید بهشتی، شهید مطهری، آیتالله خزعلی و آیتالله جوادی آملی همگی جذب مسئولیتهای اجرایی و قضایی شده بودند. علامه به امام (ره) عرض کردند که اگر فکری نشود، تا ۱۰ سال دیگر حوزه در برابر هجوم علوم غربی بیدفاع میماند. امام (ره) با هوشمندی فرمودند: «به این آش باید نمکی بزنید» و خودشان مستقیماً با امضای چکهای ماهانه (که گاهی حتی مبلغ را هم نمینوشتند تا به میزان نیاز برداشت شود) از این حرکت حمایت کردند. امام (ره) ایشان را «ذوالشهادتین» میدانستند که نشان از اعتماد مطلق ایشان بود.
رحا مدیا: یکی از هجمههای همیشگی به علامه، ادعای عدم حضور ایشان و شاگردانشان در جبهه است. واقعیت میدانی چه بود؟
آقاتهرانی : این ادعاها کاملاً بیاساس است. شاگردان خاص و برجسته علامه، فرماندهان و تأثیرگذاران جنگ بودند؛ افرادی مانند شهید ردانیپور (فرمانده قرارگاه فتح)، شهید میثمی و برادران مصطفی در خط مقدم حضور داشتند. جالب است بدانید علامه حتی شاگردانی داشت که در مباحث فلسفی با ایشان اختلافنظر جدی داشتند اما با صمیمیت با هم زندگی میکردند و علامه به آنها ارادت داشت.
رحا مدیا: در دوران اصلاحات، تهمتها و حتی کاریکاتورهای توهینآمیزی علیه ایشان منتشر شد. واکنش ایشان در خلوت چه بود؟
آقاتهرانی: ایشان شرح صدری کمنظیر داشتند. وقتی ما اصرار میکردیم پاسخی بدهند، میفرمودند اینها میخواهند وقت مرا بگیرند و من وقت معطل کردن خود را ندارم. ایشان به شوخی به مقام معظم رهبری گفته بودند که در حال «فحشدرمانی» هستند؛ یعنی هرچه توهینها بیشتر میشود، متوجه میشوم که کارم مؤثرتر بوده که صدای عدهای را درآورده است. این روحیه ناشی از ۱۵ سال شاگردی در محضر آیتالله بهجت بود.
رحا مدیا: نقش علامه در تشکیل جبهه پایداری و رابطه پرفراز و نشیب ایشان با آقای احمدینژاد چگونه تبیین میشود؟
آقاتهرانی: تشکیل جبهه پایداری به توصیه مستقیم و حتی نامگذاری ایشان بود تا پرچم دفاع از ولایت بلند شود. ایشان تأکید داشتند هر حرکت سیاسی باید زیر نظر فقها باشد و به همین دلیل تصمیمات جبهه تا به تأیید سه فقیه (از جمله ایشان و آیتالله خوشوقت) نمیرسید، نهایی نمیشد. در مورد آقای احمدینژاد، علامه با هیچکس تعارف نداشتند. ایشان میفرمودند: «در ارتباط با دینم، عاطفه ندارم». مثلاً در موضوع ورود بانوان به ورزشگاه، ایشان اولین کسی بودند که محکم ایستادند و حتی در ساعت ۱ یا ۲ نیمهشب ما را برای ابلاغ تذکر به دفتر ریاستجمهوری فرستادند.
رحا مدیا: از جنبههای شخصی زندگی ایشان کمتر گفته شده است. توصیههای کاربردی ایشان برای زندگی مشترک چه بود؟
آقاتهرانی: ایشان فوقالعاده اهل توسل بودند و میفرمودند هیچ کاری را بدون ارتباط با اهلبیت (ع) شروع نمیکنم. برای زندگی مشترک سه اصل طلایی داشتند:
۱. تعیین حکم برای فصلالخطاب بودن در اختلافات ۲. اصل جایگزینی (هر چه برای خود میپسندی برای همسرت بپسند) ۳. عدم تصمیمگیری در هنگام خشم،. ایشان حتی برای ازدواج دختر بنده وقت گذاشتند و با گرفتن تستهای روانشناسی دقیق، نظر دادند.
رحا مدیا: بازتاب اندیشههای ایشان در مجامع بینالمللی چگونه بود؟
آقاتهرانی: در نشستی علمی در نیویورک، علامه درباره «حرکت جوهری» ملاصدرا سخنرانی کردند. عمق بحث به قدری بود که مترجم اول در همان دقایق ابتدایی کم آورد و جمعیت حاضر در پایان سخنرانی، ۱۵ دقیقه ایستاده ایشان را تشویق کردند. پروفسور آنتونی پرویس (فیلسوف بزرگ غرب) به من گفت: «آمریکا حاضر است هموزن این مرد طلا بدهد تا او را داشته باشد؛ چرا در رسانههایتان به او توهین میکنید؟!».
برای مطالعه بیشتر: واکاوی ابعاد علمی و سیاسی وتربیتی مصباح یزدی
