ایدئولوژی توحیدی؛ چارچوب سیاست و اجتماع

رحا مدیا | زهرا ابراهیمی

آنچه به‌عنوان قانون الهی در اختیار ما قرار گرفته از جانب خدا و پیامبر اوست و هر کس در حکومت اسلامی زیست می‌کند موظف به اجرای قانون است.

قوانین دینی دارای ابعاد گسترده‌ای است و دخالتِ دین در مسائل سیاسی و کشورداری به قدری ملموس است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. سیاست هم جز روش اداره جامعه و تنظیم اجتماع به‌گونه‌ای که به مصالح آن اجتماع تحقق بخشیده شود چیز دیگری نیست.

در قرآن امتیاز وضع قوانین از آنِ خدا و رسولش دانسته شده و طبق عقیده شیعه ائمه معصومین علیهم‌السلام نیز چنین منصبی دارند و در زمان غیبت، ولی‌فقیه موظف به حفاظت از قوانین دینی است.

در نگاه دین ایدئولوژی کلانِ غالب بر تمام ابعاد زندگی انسان و بر سایر ایدئولوژی‌ها، ایدئولوژی توحیدی‌است؛ بدین معنا که تمام قواعد و احکام در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… منطبق بر مدار توحید تعیین می‌گردند. بنابراین ایدئولوژی سیاسی داشتن در نظر شیعه چیزی جدای از ایدئولوژی مذهبی نیست. به همین دلیل شیعه همان تقدسی را که برای عبادت قائل است برای سیاست نیز قائل بوده و امور سیاسی را چیزی جدای از امور دینی نمی‌داند چرا که هیچ شأنی از شئون زندگی انسان خارج از قلمرو دین نیست.

این‌ها نکاتی است که دکتر محمود شفیعی در یادداشت خود با عنوان «معیارسازی ایدئولوژی و گریز از واقعیت» به آن توجه لازم را نداشته‌اند.

ایشان معتقد است ایدئولوگ‌ها با چنگ‌زدن بر عقاید سیاسی به تقدس‌بخشی این عقاید مبادرت می‌ورزند و آنها را نه صِرف یک عقیده سیاسی بلکه نوعی عقیده دینی خطاناپذیر تلقی می‌کنند. دکتر شفیعی همین مسأله را ایرادی بر دارندگان این نوع ایدئولوژی دانسته و آن را مضر می‌داند. او در بخشی از یادداشتش می‌گوید:

«ایدئولوگ‌ها تا آنجا واقعیت را می‌پذیرند که با ایدئولوژی آنان سازگار باشد. آنان واقعیت‌ها را آنقدر تحریف می‌کنند تا با عقاید ایدئولوژیک آنان هماهنگ گردند و اگر هماهنگ نشدند تا آنجا که ممکن است صورت مسأله را حذف می‌کنند».

ایدئولوژی سیاسی در نگاه دین ملاک‌های خاص خودش را دارد. در واقع چنانچه ایدئولوژی سیاسی به تضییع حق و عدالت منتهی شود بدین معناست که از ابتدا زیرمجموعه‌ی ایدئولوژی توحیدی قرار نداشته‌است.

دکتر شفیعی معتقد است ایدئولوژی‌ها بر باورها اثر می‌گذارند در حالی که آنچه ایدئولوژی سیاسی را شکل می‌دهد باورها و نگرش‌هاست. نگرش الهی، ایدئولوژی سیاسی‌ای را تشکیل می‌دهد که مبتنی بر آموزه‌های دین باشد و اینها نکات مهمی است که در یادداشت ایشان مغفول مانده‌است.