به گزارش رسانه‌ی رحا، کتاب «جریان‌شناسی روشنفکری در ایران» به قلم مصطفی اسکندری در 169 صفحه به همت مؤسسه جریان‌شناسی انقلاب اسلامی تهیه و از سوی انتشارات حکمت و عرفان به چاپ رسید.
بیش از یک قرن است که تحت‌تأثیر تفکر غربی، تفکری به‌نام «روشنفکری» در کشور ما بروز و ظهور کرده و تبدیل به یک «جریان» شده‌است. این جریان تأثیرات زیادی در تحولات «سیاسی»، «اجتماعی» و «فرهنگی» کشور ایران داشته و دارد.
هاله‌ای از ابهام اصطلاح «روشنفکری» و این تفکر را فرا گرفته‌بود و هنوز هم فرا گرفته است، و لذا هر کسی خود را به استفاده از این اصطلاح و اطلاق آن بر هر خائن و یا خادمی مجاز می‌داند. پیامد این ابهام یکی ناشناخته ماندن ماهیت این تفکر، و دیگری روشن نبودن مرز میان روشنفکران با مصلحان عالِم و آگاه، و سوم عدم تحلیل و فهم درست از تحولات سیاسی و اجتماعی صد ساله تاریخ ایران است.
نوشته حاضر تلاشی مختصر در زمینه پاسخ به سؤالات و ابهاماتی از جمله اینکه جریان روشنفکری از چه زمانی وارد ایران شده و بنیان‌گذاران آن در ایران چه کسانی هستند؟ مبانی این تفکر چیست؟ روشنفکران از چه ویژگی‌های فکری برخوردارند؟ در حال حاضر روشنفکران به‌دنبال چه چیزی هستند و مهم‌ترین پروژه‌های فکری آنان چیست؟ است.
این اثر در سه فصل به رشته تحریر درآمده‌است؛ در فصل اول که به «مفهوم، ماهیت، خاستگاه و تاریخچه روشنفکری» می‌پردازد، ضمن اشاره به‌اصطلاح روشنفکری دینی و خاستگاه روشنفکری، به ورود روشنفکری به جهان اسلام پرداخته شده و در ادامه نیز مباحثی از جمله روشنفکری در ایران، روشنفکران قدرت‌گرا، و ماهیت روشنفکری مطرح شده‌است.
دومین فصل از این اثر که با عنوان «بنیادها و ویژگی‌های روشنفکری» تألیف شده، بنیادهای روشنفکری اعم از انسان‌مداری (اومانیسم)، خرد باوری (ناسیونالیسم)، علم باوری (سیانتیسم) و مادیگرایی تبیین و خصوصیات و ویژگی‌های روشنفکری در دو دسته تشریح شده‌است.
در سومین و آخرین فصل از کتاب حاضر که با عنوان به «پروژه‌های روشنفکران ایرانی» نگارش‌یافته، پروژه‌هایی اعم از بی‌اعتبار کردن دین، سکولار کردن علوم انسانی، تغییر در بینش و سبک‌زندگی، روحانیت ستیزی، جاسوسی برای بیگانه، انقلاب ستیزی، طرح و ترویج حقوق بشر غربی، ایجاد ناامیدی، سکولار کردن حکومت، و تضعیف خانواده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در بخشی از این اثر به وضعیت روشنفکری در ایران امروز پرداخته شده‌است که در زیر اشاره‌ای به آن می‌کنیم:
آنچه گذشت بخشی از پروژه‌های جریان روشنفکری است که در ایران امروز با قدرت آنها را دنبال می‌کنند.
روشنفکری در ایران امروز، با تکثیر خود، به جریانی قدرتمند تبدیل شده که امکانات وسیعی را در اختیار دارد و در اشکال مختلفی فعالیت دارد.
الف – گروهی از روشنفکران تحت‌عنوان «لیبرال»، دارای احزاب و گروه‌های متعددی هستند و تقریباً در همه دوران‌های بعد از انقلاب مسئولیت‌های اجرایی، و در مقاطعی نیز مسئولیت‌های تقنین در اختیار آنان بوده است.
ب – گروه دیگری از روشنفکران قبل از انقلاب و سال‌های بعد از انقلاب تحت‌عنوان «مارکسیسم» در ایران فعالیت داشتند که بعد از ناامنی‌هایی که در دهه 60 ایجاد نمودند و به‌خصوص بعد از ترور 17 هزار انسان بی‌گناه، اقبال مردم به آنان کم شد و معمولاً به خارج از کشور گریختند.
ج – گروهی دیگر از روشنفکران تحت‌عنوان «فمینیسم» و به بهانه دفاع از حقوق زن، در ایران فعال هستند و عمدتاً در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن) فعالیت می‌کنند و برخی دیگر نیز به‌صورت فردی فعالیت دارند و تأثیرات زیادی بر جامعه ایران داشته‌اند.
د – گروه چهارم در قالب «ناسیونالیسم»، مانند: پان‌ایرانیسم، پان‌ترکیسم، پان‌کردیسم، پان عربیسم و مانند آن، فعالیت دارند و به اختلاف بین اقوام مختلف ایرانی دامن می‌زنند.
ه – گروه پنجم تحت پوشش «عرفان‌های جدید» فعال هستند و ساختن فرقه‌های جدید را در دستور کار خویش قرار داده‌اند.
گروه‌های یاد شده علی رغم اختلاف ظاهری؛ در تضعیف دین اسلام، مذهب تشیع، ارزش‌های دینی و اخلاقی، انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی با هم اتفاق‌نظر دارند.
گفتنی است، علاقه‌مندان به دریافت این کتاب می‌توانند به ارسال پیام به نشانی @admin_mojab در شبکه اجتماعی ایتا، درخواست خود را ارسال کنند.
