رحا مدیا | ابراهیم انجم شعاع
تأیید و اعلام مرجعیت امام خمینی از سوی فقهای زمان چرا مهم بود؟
اگر در این برهه زمانی به‌راحتی و با افتخار نام امام خمینی را بر زبان جاری می‌کنیم باید قدردان تلاش علما و فقهایی باشیم که با جهاد تبیین‌شان یاری‌گر ایشان بودند.
در زمانه‌ای که زندان و تبعید فقط بخشی از عواقب حمایت از امام خمینی محسوب می‌شد، فقهای مبارزی بودند که بر فراز منابرشان منادی نام و راه و نهضت امام خمینی بودند.
حتی وقتی رساله امام خمینی مخفیانه چاپ می‌شد و تقلید از ایشان جرم محسوب می‌شد کسانی چون شیخ علی اصغر مروارید در مسجد جامع تهران با مطرح کردن ادلۀ مختلف تلاش می‌کرد به مخاطبانش ثابت کند تنها کسی که اولویت تقلید کردن را دارد، شخص امام خمینی است.
پس از رحلت آیت‌الله‌العظمی بروجردی به‌عنوان مرجع بزرگ شیعیان در سال ۱۳۴۰، بسیاری از مردم تمایل به تقلید کردن از امام خمینی را داشتند. روزنامه کیهان در تاریخ ۱۲ فروردین ۱۳۴۰ طی انتشار اطلاعیه‌ای با موضوع نظر علما و صاحب‌نظران حوزه علمیه قم در خصوص زعامت دینی شیعیان، نام امام خمینی را در صدر اسامی مراجع تقلید قرار داده بود.
اما برخی جریانات سیاسی و حتی دربار پهلوی تلاش کردند تا توجه مردم را از امام خمینی به سمت دیگران بکشانند.
یکی از این تلاش‌ها پیام تسلیتی بود که محمدرضا پهلوی خطاب به آیت الله سید محسن حکیم به نجف اشرف فرستاد. از مهم‌ترین هدف‌های محمدرضا شاه رسمیت بخشیدن به مرجعیت نجف و تمرکززدایی از مرجعیت قم و همچنین سوق دادن افکار عمومی به سمت آیت الله حکیم و دور نمودن توجهات مردم از امام خمینی بود.
به دلیل برخی ملاحظات و واکنش فقهای بصیر، شاه ایران پس از مدتی کوتاه، با ارسال پیام تسلیت برای آیت الله سید کاظم شریعتمداری و آیت الله سید عبدالهادی شیرازی، هدف دومش یعنی دور کردن توجهات مردم به سمت امام خمینی را تقویت کرد.
اما دربار پهلوی از این نکته غفلت داشت که آیت الله حکیم نیز از مروجین نام و یاد امام خمینی بودند و در اکثر قریب به‌اتفاق حوادث سیاسی سال‌های 1341 به بعد، به‌ویژه در منازعات دربار و حوزه علمیه، صراحتاً از مواضع علمای قم به‌ویژه امام خمینی حمایت می‌کرد. نامه‌ها، اعلامیه‌ها و تلگراف‌های ایشان علیه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، حمله به مدرسه فیضیه، سرکوب قیام 15 خرداد 1342 و … گویای حمایت‌های آیت الله حکیم از امام خمینی است.
به‌هرحال اقبال به سمت چهره ممتاز علمی امام خمینی به‌ویژه پس از فوت آیت الله حکیم بیشتر شد و بسیاری از علما ایشان را به‌عنوان مرجعیت جهان تشیع معرفی می‌کردند.
پیام‌های تسلیتی از بلاد مختلف برای امام خمینی ارسال می‌شد که عرض تسلیت رحلت آیت الله حکمی و تأکید بر مرجعیت تامه امام خمینی از مهم‌ترین محورهای این پیام‌ها بود.
پس از اقدامات اعتراضی و مواجهه جدی امام خمینی با رژیم پهلوی و دستگیری امام خمینی در 15 خرداد سال 1342، امواج اعتراضات مردمی تشدید شد. جامعه روحانیت با مشاهده تلاش رژیم جهت تخریب چهره علمی و مرجعیت امام خمینی طی انتشار بیانیه‌ای، مرجعیت امام را به‌صورت گسترده در میان اقشار مختلف اعلام کرد و خواستار آزادی شخصیتی شدند که اکنون در جایگاه رفیع مرجعیت قرار داشتند.
آیات عظام مرعشی نجفی، مرتضی حائری یزدی، سید محمد هادی میلانی، سید علی بهبهانی، محمد صدوقی، سید روح‌الله خاتمی، سید مرتضی پسندیده و … ازجمله علمایی بودند که در این حرکت اعتراضی مشارکت داشتند.
رژیم شاه تلاش می‌کرد علما و جامعه روحانیت را مخالف امام خمینی و اقدامات انقلابی ایشان معرفی کند و زمینه‌های محاکمه ایشان را هموار سازد. اما اعلام رسمی مرجعیت امام خمینی توسط طیف وسیعی از علمای حوزه علمیه قم باعث فشار بر رژیم پهلوی و فراهم کردن زمینه آزادی امام خمینی شد.
