آیت‌ الله یزدی تجلی غیرت دینی و مدیریت خدمتگزار

گزارش تحلیلی ویژه پایگاه خبری رسانه رحامدیا

در آستانه سالگرد ارتحال عالم مجاهد و مدیر انقلابی، آیت‌ الله یزدی پایگاه تحلیلی رسانه رحامدیا در گفت‌وگویی اختصاصی با حجت‌الاسلام مجید یزدی، فرزند ارشد ایشان، گوشه‌هایی از زندگی، منش و ویژگی‌های این چهره تأثیرگذار نظام جمهوری اسلامی را مورد واکاوی قرار داده است. این گفت‌وگوی صمیمانه که در فضایی آکنده از یاد و خاطره آن مرحوم صورت پذیرفت، فرصتی را فراهم آورد تا فراتر از تصاویر رسمی و مسئولیت‌های سنگین قضایی و حوزوی، به عمق شخصیت فردی و خانوادگی ایشان نیز نگریسته شود. آنچه در ادامه می‌آید، گزارشی تحلیلی از مهم‌ترین محورهای مطرح شده در این مصاحبه است که تصویری جامع از آیت‌ الله یزدی ترسیم می‌کند.

غیرت دینی

حجت‌الاسلام مجید یزدی در پاسخ به نخستین پرسش مصاحبه درباره دلیل موضع‌گیری‌های شجاعانه و بی‌پروای پدر در مقاطع حساس، کلیدواژه «غیرت دینی» را محور اصلی تحلیل خود قرار داد. وی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری بر این ویژگی آیت‌ الله یزدی، توضیح داد که این غیرت، ریشه در عشق عمیق به دین و دفاع از مقدسات داشت و کاملاً از تعصبات جاهلی متمایز بود. به گفته وی، هنگامی که آیت‌ الله یزدی احساس می‌کرد آرمانی دینی یا نمادی مانند ولایت فقیه در معرض تضعیف قرار دارد، بدون هیچ هراسی از انتقاد یا آسیب دیدن جایگاه اجتماعی، بی‌درنگ وارد میدان می‌شد و موضعی شفاف اتخاذ می‌کرد. ایشان با استناد به آیات قرآن و روایتی از امام رضا(ع) درباره یونس بن عبدالرحمان، تأکید کرد که پدرش همواره رضایت امام زمان(عج) را معیار عمل خود قرار می‌داد، نه خوشایند جناح‌ها یا حفظ موقعیت‌های اداری. این روحیه، سبب می‌شد در موضوعاتی مانند حجاب و عفاف یا مقابله با سوءاستفاده از جایگاه مرجعیت، حضوری پیش‌دستانه و بی‌مهابا داشته باشد.

الگوی مدیریتی

در بخش دیگری از این گفت‌وگو، الگوی مدیریتی آیت‌ الله یزدی مورد بررسی قرار گرفت. حجت‌الاسلام مجید یزدی مدیریت پدر را تلفیقی از «تخصص» و «تعهد» دانست؛ دو رکنی که در سوره یوسف به عنوان شرایط مدیریت برشمرده شده است. وی با اشاره به سابقه طولانی آیت‌ الله یزدی در امور قضایی از ابتدای انقلاب، انتخاب ایشان به ریاست قوه قضائیه توسط مقام معظم رهبری را ناشی از دارا بودن هر دو شرط مذکور، به همراه عدالت و اعتماد بنیانگذار انقلاب عنوان کرد. سبک مدیریتی ایشان، مدیریتی چرخشی، پویا و نظارتی توصیف شد که در آن، مدیر از پشت میزنشینی دوری می‌جست و با سرکشی مستمر به بخش‌های مختلف، حتی به مشکلات کوچکترین کارمندان نیز رسیدگی می‌کرد. نقل خاطره‌ای از نحوه برخورد امام صادق(ع) با یکی از اصحاب غمگین، نشان‌دهنده تأثیرپذیری آیت‌ الله یزدی از سیره اهل بیت(ع) در توجه به جزئیات و احوال زیردستان بود.

ویژگی بارز دیگر که در مدیریت آیت‌ الله یزدی مورد تأکید قرار گرفت، «پرکاری و کم‌برخورداری» ایشان بود. فرزند ایشان با ذکر جزئیات تکان‌دهنده‌ای از ساده‌زیستی پدر تصریح کرد که ایشان با وجود بیش از چهار دهه مسئولیت‌های مدیریتی در تهران، فاقد کوچکترین مالکیت شخصی مانند خانه، ماشین یا حتی تلفن همراه بود. تنها دارایی ایشان، کتاب‌هایی بود که آنها را نیز وقف کرد. این ساده‌زیستی تا بدانجا بود که در یکی از مصاحبه‌ها، با قاطعیت اعلام کرده بود هر کس می‌تواند ادعای مالکیت مالی از ایشان را اثبات کند، آن مال را به او خواهد داد. این منش، تجلی عینی حدیثی از امام علی(ع) درباره «کثیرالمعونه و خفیف‌المؤونه» بودن مدیران الهی بود.

حجت‌الاسلام مجید یزدی سپس به تعلق خاطر عمیق پدر به «حوزه علمیه و هویت طلبگی» پرداخت. آیت‌ الله یزدی با وجود مسئولیت‌های سنگین اجرایی، خود را «طلبه کوچک» می‌دانست و این عنوان را بر همه القاب رسمی خود ترجیح می‌داد. شاید برای بسیاری باورکردنی نباشد که ایشان با آن حجم از فعالیت‌های سیاسی، قضایی و حوزوی، موفق به تألیف بیش از یکصد جلد کتاب در زمینه‌های فقه، اصول، فلسفه و تفسیر شده بود. این عشق به علم‌آموزی و علم‌آفرینی تا پایان عمر در ایشان پایدار ماند. نکته قابل تأمل، دغدغه ایشان نسبت به غربت قرآن و تفسیر در حوزه بود، به طوری که در هنگام شنیدن خبر انتخابش به عنوان «شخصیت قرآنی سال»، نه از سر شادی، که از روی حسرت برای این غربت گریست. ایشان بر ادامه کار علمی و تبلیغی طلاب حتی در حین اشتغال اداری تأکید داشت و مخالف قطع شهریه طلاب شاغل بود، زیرا دریافت شهریه را پیوندی با امام زمان(عج) و تضمینی برای حفظ هویت حوزوی می‌دانست.

زیست خانوادگی

در بخشی صمیمی‌تر از گفت‌وگو، حجت‌الاسلام مجید یزدی به «فضای خانوادگی و شخصیت عاطفی» پدر اشاره کرد. برخلاف تصور برخی از ایشان به عنوان فردی خشک و قضایی، آیت‌ الله یزدی در محیط خانه فردی بسیار مهربان، بذله‌گو و علاقه‌مند به کودکان بود. ایشان با نوه‌هایش چنان کودکانه بازی می‌کرد که گاهی پای میز کار اداری را رها می‌کرد و به زمین می‌نشست تا در ‌بازی آنها شرکت کند. احترام عمیق ایشان به همسرش زبانزد بود و همواره به فرزندان توصیه می‌کرد که «خانم خانه، ملکه خانه است». این احترام تا واپسین روزهای عمر و با وجود ضعف شدید جسمانی و نیاز به واکر نیز ادامه داشت، تا جایی که خود با زحمت بسیار ظرف می‌شست یا چای برای همسرش آماده می‌کرد. ایشان با شوخی به همسرش می‌گفت که هدیه هر فرزندش به او، نه طلا و جواهر، که «تبعید یا زندان» بوده است.

یکی از سنت‌های حسنه‌ای که آیت‌ الله یزدی بنیان نهاد و به عنوان «باقیات الصالحات» از ایشان به یادگار ماند، اهتمام ویژه به «صله رحم» بود. ایشان جلسات ماهانه فامیلی را در سه شهر قم، تهران و اصفهان پایه‌گذاری کرد که تا امروز با حضور گسترده خویشاوندان ادامه دارد. در این جلسات که به صورت چرخشی در خانه‌های اقوام(از ثروتمند تا کم‌بضاعت)برگزار می‌شود، علاوه بر دیدار و گفت‌وگو، قرائت قرآن و حدیث نیز صورت می‌گیرد. تأکید ایشان بر حضور در خانه تمامی اقوام، حتی آنانی که در زیرزمین‌های کوچک و بدون آسانسور زندگی می‌کردند(با وجود کهولت سن و مشکل حرکتی)نمادی از عمل گرایی ایشان در تحکیم روابط خانوادگی بود.

«دلبسته نبودن به پست و مقام» ویژگی برجسته دیگری بود که با خاطراتی عینی شرح داده شد. زیر شیشه میز کار ایشان، نه تصویر و عنوانی، که آیه «تلک الایام نداولها بین الناس» نشسته بود تا همواره یادآور امانت الهی بودن مسئولیت و ناپایداری مناصب دنیوی باشد. هنگامی که در انتخابات مجلس رأی نیاورد، نه تنها ناراحت نشد، که با گرفتن مهر شخصی‌اش سجده شکر به جا آورد و خدا را شکر کرد که این بار از دوشش برداشته شد تا به کارهای دیگر برسد. ایشان در نامه‌ای به امام خمینی(ره)، خدمت نکردن در نظام را با وجود توانایی، گناهی نابخشودنی خوانده بود.

در خاتمه، حجت‌الاسلام مجید یزدی بر «ولایتمداری و عشق به رهبری» به عنوان محور وحدت‌بخش همه ویژگی‌های پدر تأکید کرد. ایشان در وصیتنامه خود، همواره بر لزوم تبعیت از ولی فقیه اصرار داشت و حتی در جمع‌های خانوادگی و سفره‌های چندنفره، ذکر نام و دعا برای رهبری و نظام را فراموش نمی‌کرد. تذکر ایشان به فرزندش پس از یک سخنرانی، مبنی بر لزوم ادای حق شهدا، ایثارگران، امام و رهبری در هر بیانی، نشان از عمق این دغدغه داشت. این وفاداری و بصیرت، سیره عملی عالمی بود که تمام عمر خود را در مسیر دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی و تبعیت از ولایت فقیه صرف کرد و در نهایت نیز عزتمندانه، بی‌آنکه دنیایی به جا گذارد، به ملکوت اعلی پیوست.