آزادی و اندیشه آزادی؛ دغدغه رهبر انقلاب

به گزارش رحا، نشست علمی آزادی و مشارکت سیاسی در تجربه حکمرانی مقام معظم رهبری در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با حضور حجت‌الاسلام دکتر سید کاظم سید باقری، نویسنده و پژوهشگر حوزوی برگزار شد.

دکتر سید باقری با اشاره به اینکه مفهوم آزادی جایگاهی در اندیشه سیاسی اسلام دارد، گفت: به تعبیر مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی استبداد را تبدیل به آزادی کرد و طبیعی است که آزادی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی مطرح است و حضور آن در عرصه‌های مختلف جامعه هم مورد تأکید است.

وی آزادی سیاسی در تجربه حکمرانی آیت الله خامنه‌ای را از دو منظر نظری و عملی مورد توجه قرار داد و گفت: رهبر انقلاب همواره بر تامین آزادی‌های مشروع، آزادی بیان، آزادی احزاب و ازادی نقد تاکید داشته است و اتفاقا در کنار این مباحث، همواره یکی از تاکیدهای همیشگی‌ ایشان، اصرار و پافشاری بر آزاد اندیشی، چه در حوزه و چه در دانشگاه، بوده است. اصولا آزاد اندیشی و نقد دیدگاه دیگران بدون آزادی امکان پذیر نیست. البته طبیعی است که آزادی در چهارچوب ارزش‌های اسلامی و امنیت ملی ممکن می‌شود و بنا نیست که امنیت و قانون اساسی نادیده انگاشته شود.

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به نشست راهبردی که در حضور رهبر انقلاب درباره آزادی بوده، خاطر نشان کرد: رهبر انقلاب تأکید کرد منظور ما از آزادی، همان آزادی است که در دنیا مطرح است که همان آزادی سیاسی اجتماعی است. البته این به معنای این نیست که در اندیشه اسلامی، آزادی معنوی را قبول نداریم. ایشان در آن سخنرانی این آیه 157 سوره اعراف را قرائت کردند و توضیح مفصلی هم دادند؛ «الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ ».

وی افزود:‌ رهبر انقلاب این نکته را تاکید می‌کرد که آزادی در اندیشه اسلامی با آزادی غربی ارتباطی با هم ندارد. دلیلش این است که در واقع در اندیشه  اسلامی، آزادی انسان، رهایی او از بت‌های ساختگی و تن دادن به محض پیروی از خداوند  است و البته شهید صدر هم  ذیل همین آیه تأکید می‌‌کند که برای رهایی است وانسان با بندگی، آزادی به دست می‌آورد.

پژوهشگر حوزوی ادامه داد: در اندیشه رهبر انقلاب آزادی اصالت دارد. ایشان تأکید دارد که وقتی از آزادی بحث می‌کنیم، هدیه غرب نیست؛ بلکه دراندیشه اسلامی همواره در زیر ساخت تفکر اسلامی وجود داشته است.

سیدباقری درباره حیث عملی آزادی در دیدگاه رهبر انقلاب گفت:  ایشان همواره تأکید بر فعالیت آزادانه احزاب، گروه‌ها و شهروندان در عرصه‌های مختلف دارند. از سوی دیگر بر نقد و آزادی بیان و  حضور رسانه‌های منتقد تأکید داشتند. ایشان معتقد است که یکی از وظایف قوه قضاییه  تامین آزادی مشروع مردم است. آزادی مشروع همان است که شرع و قانون اساسی اجازه می‌دهد.

وی افزود: قسمت دیگری از این بحث آزادی، انتخاب و مشارکت سیاسی است که در واقع تاکید بر این دارند که مردم  باید آزادانه بتوانند در سرنوشت خود، حق انتخاب و انتخابگری داشته باشند که یکی از جلوه‌های آزادی سیاسی است. بنابراین مردم باید بتواند بدون فشار، افراد شایسته و مورد نظر خودشان را انتخاب کنند.

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: رهبر انقلاب تاکید دارند که نباید انتخابات فرمایشی باشد؛ چون در این صورت آزادی هم معنای اصیلش را ازدست می‌دهد. این را تأکید می‌کنند که در نظام پهلوی وجود داشت و انتخابات در دوران  گذشته نمایش محض بود و همه می‌دانستند که به معنای انتخاب مردم نیست.

وی با اشاره به نقش تعیین کننده مردم در انتخابات گفت: یکی از جلوه‌های عملی در عرصه حکمرانی رهبر انقلاب بستر سازی برای حضور و مشارکت حداکثری مردم بود. تجربه چند دوره گذشته  در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری نشان می‌دهد از  دغدغه‌های ایشان، حضور حداکثری مردم است. از طرفی رهبر انقلاب مخالف تأخیر در انتخابات بودند و تأکید داشتند که در زمان مقرر خودش باید برگزار شود.

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به آزادی بیان و نقد گفتمان حاکم بر رفتار برخی از افراد گفت: بنا نیست که همه یک طور فکر کنند و به یک روش رفتار کنند و یا یک سیاست را قبول کنند. بنابراین رهبر انقلاب اظهار نظر آزادانه را به رسمیت شناخت.

وی افزود: به هر حال یکی از مسائلی که در جامعه  بعد از انقلاب همواره مطرح بوده بحث از ولایت فقیه است. رهبر انقلاب بیان می‌کند که نمی‌توان جلوی اظهار نظر دیگران را در نظام اسلامی گرفت و آنها را به بهانه‌هایی سست  متهم به ضدیت با ولایت فقیه کرد.

حجت الاسلام سیدباقری درباره مبارزه با انحصار طلبی رهبر انقلاب گفت:‌ شاید بعضی‌ها در ذهنشان چنین بود که نظام باید با یک تفکر و قلمرو خاص اداره شود؛ اما تجربه‌ای که از رهبر انقلاب سراغ داریماین است که همواره تأکید داشتند دیدگاه‌های مختلف و احزاب سیاسی گوناگون در جامعه حضور داشته باشند و به آن‌ها فرصت داده شود که انتخاب‌گری داشته باشند. در واقع حضور احزاب گوناگون نشان می‌دهد که ایشان مخالف انحصار در عرصه سیاسی و اجتماعی و  یا تدبیر امور جامعه است.