گفتگوی اختصاصی/ رحا مدیا؛ رسانۀ حوزۀ انقلابی
در گفتگو با رحا مدیا؛ حجت الاسلام و المسلمین محمد عالم زادۀ نوری، معاون تهذیب مرکز مدیریت حوزه های علمیه سراسر کشور: اصلِ کار روحانیت، به عنوان عناصر نرم فرهنگی، انتقال ایمان و آرمان و اندیشه است/ دین امری ذاتاً جمعی و ناظر به سعادت جمعیِ بشر پدید آمده است، اگر کسی نگاهش به دین محدود بود و بخش کوچکی از احکام دین را دید، خودش محروم مانده است/
مشروح گفتگوی رحا مدیا با حجت الاسلام والمسلمین عالم زادۀ نوری؛
رحا مدیا: بر اساس آموزههای دینی، حرکت تمدنیِ انقلاب اسلامی ایران را چگونه تحلیل و ارزیابی میکنید؟
حجتالاسلام والمسلمین عالمزادۀ نوری: حرکت انقلاب اسلامی که چیزی جز حقیقت اسلام ندارد، یک حرکت ذاتاً جمعی است. این حرکت، اُفقی پیشرو دارد و هدفی را دنبال میکند که اساساً امکان ندارد به صورت فردی اتفاق بیفتد، یعنی ما باید با یک پیوندِ اُمتی و با یک حرکت جمعی، به سوی آن افق حرکت کنیم. این حرکت، آن چیزی است که قرآن کریم از آن تعبیر میکند به «اَمرِ جامع»، یعنی کار ذاتاً جمعی و به تعبیر برخی حرکت کاروانی است.
در فرهنگ اسلامی حرکتِ جمعی تشبیه شده به پدید آوردن عسل در کندو توسط زنبوران؛ هرگز یک زنبور و دو زنبور نمیتوانند به تنهایی عسل پدید بیاورند، اگر پدید آوردن عسل یک خواستۀ واقعی است، باید یک گروه انبوهی از زنبوران با یک آرایش خاصی حول ملکه جمع شوند، به صورت هماهنگ فعالیت کنند تا آن اتفاق بزرگ بیفتد.
رحا مدیا: به نظر شما این تشکیل اجتماع چه مقدمه یا مقدماتی را نیازمند است؟!
مقدمۀ این تشکیل اجتماع، نقطۀ اتصالی است که همه را جمع میکند و از جماعت انسانها یک “اُمت” پدید میآورد. اُمت، جماعت پیوند یافتهای است که اِمامی دارد و اَمامی، یعنی پیشوایی و مقصدی دارد. انقلاب اسلامی یک حرکت امتی است که امت اسلامی باید به صورت یکپارچه تحت پرچم یک امام به سوی یک اَمام حرکت کند.
در مرحلۀ بعد، اگر بخواهد اتفاق بزرگی در میانِ این امت بیفتد، همۀ امت باید در امور، چه سیاسی، چه فرهنگی و چه اقتصادی مشارکت کنند؛ یعنی همه باید همهدف و هماهنگ و همراه باشند تا اُمت به قله برسد.
رحا مدیا : به نظر شما کارویژۀ روحانیت در تحقق این مشارکت و همراهی در عرصههای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به چه صورت باید باشد؟
حجت الاسلام والمسلمین عالم زادۀ نوری: کاری که روحانیت باید انجام بدهد این است که انسجام و قوّت اُمت را بالا ببرد. اگر این کار، ذاتاً جمعی است باید همه را متنبّه کرد به اینکه، این امر بزرگ، کاری نیست که شمای مسلمان به تنهایی انجام دهید، این امور احتیاج به اِمامی و اَمامی و اُمتی دارد و روحانیت باید این آرمان مشترک و اندیشۀ مشترک را در بین اُمت پدید بیاورد، یک امت با یک فکر مشترک، با یک آرمان مشترک و با یک حرکت مشترک را رقم بزند.
اصلِ کار روحانیت در واقع به عنوان عناصر نرم فرهنگی، انتقال ایمان و آرمان و اندیشه است؛ اندیشۀ اسلام، اندیشۀ انتظار، اندیشۀ پدید آوردن جامعۀ توحیدی، اندیشۀ حرکت کردن به سمت تمدن اسلامی.
رحا مدیا: نظر شما دربارۀ اندیشهها و ادعاهایی که اسلامِ اجتماعی را نفی میکنند، برای دین، صرفاً بُعد فردی قائلاند، به نوعی مروّج سکولاریسم هستند و دین را با کارکردهای حداقلی تفسیر میکنند، چیست؟!
حجت الاسلام والمسلمین عالم زادۀ نوری: دین خدای متعال همانطور که احکام فردی دارد، احکام اجتماعی نیز دارد. دین اسلام و بلکه همۀ ادیان آسمانی، همانطور که فردِ انسان را سعادتمند میخواهند، اجتماع انسانی را هم میخواهند به افق عالی برسانند.
کسی که میخواهد کار خدایی انجام دهد، هم باید زندگی فردی خودش را مطابق نظر خدای متعال مدیریت کند که انسانِ ترازِ دین پدید بیاورد و هم باید تلاش کند که جامعۀ پیرامونی خودش را اصلاح کند و جامعۀ تراز و مورد رضای خدای متعال پدید بیاورد.
اسلام فقط به سعادت فردیِ انسان توجه نکرده و منحصر به سعادت فردی نشده است و سعادت اجتماعی را هم تصویر کرده است؛ اصلاً اندیشۀ منجی و مهدویت در فرهنگ اسلامی و در همۀ ادیان الهی، مبتنی بر همین است.
همۀ انبیای الهی برای تحقق همین امر، حرکت کردند. همۀ اولیای خدا و ائمه اطهار(علیهم السلام) برای همین شهید شدند. اگر همۀ انبیای الهی دشمن داشتند به خاطر همین بود «وَ کَذلِکَ جَلَعنَا لِکُلِّ نَبِیِّ عَدُوَّا».
و اینکه تلاش میکردند تا در سطح کلانِ اجتماعی، نگاه توحیدی را حاکم کنند؛ یک عدهای هم که منافعشان به خطر میافتاد، دشمنی میکردند. بنابراین دین امری ذاتاً جمعی است و ناظر به سعادتِ جمعیِ بشر پدید آمده است. حالا اگر کسی نگاهش به دین محدود بود و به جای اینکه همۀ این مجموعه را ببیند، یک بخش کوچکی از احکام دین را دید، این طبیعتاً خودش محروم مانده است.
مرحوم امام خمینی میفرمودند: موضوع اتحاد دین و سیاست، چنان بدیهی است که نیازی به استدلال ندارد، کسی یک نگاه به کل مجموعۀ دین بیندازد، میبیند که اصلاً به هیچ تصویر دیگری از دینداری غیر از این، نمیشود توجه کرد. لذا کسانی که تمام نگاهشان در دینداری به ارتباط فردی با خدا منحصر شده، واقعاً تصویر ناقصی دارند و اینها را باید آگاه کرد که روش پیغمبر اکرم(ص)، روش همۀ انبیاء الهی و اولیاء خدا و آنچه که به عنوان احکام دین در فرهنگ اسلامی بیان شده، علاوه بر سعادت فردی بشر، سعادت اجتماعی بشر را هم میخواهد.
رحا مدیا: به نظر شما حوزههای علمیه به عنوان پدید آورندۀ انقلاب اسلامی، چقدر در حل چالشهایی که امروز میتواند انقلاب اسلامی با آن روبرو شود، از جمله همین ترویج نگاه های حداقل گرایانه به دین و… موفق بوده اند؟!
حجت الاسلام والمسلمین عالم زادۀ نوری: حوزه در این مسیر موفق بوده است، اصل انقلاب اسلامی از تفکر حوزوی برخاسته است، انقلاب اسلامی معادل اسلام است. انقلاب اسلامی احیای اسلام بود.
تا یک جایی حوزویها تلاش میکردند برای فهم معارف دینی، بعد تلاش کردند برای تبلیغ این آموزههای اسلامی و الهی و اجرای آن هم در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی؛ انقلاب اسلامی، تلاشی بود از ناحیۀ حوزۀ علمیه برای جریان دادنِ دین در سطح کلان جامعه.
اما ادامۀ راه چیست؟ مقام معظم رهبری فرمودند، ادامۀ راه پنج مرحله دارد، وقوع انقلاب اسلامی مرحلۀ اولش بوده، بعد تثبیت نظام اسلامی بوده که اتفاق افتاده است، یعنی قدرت سیاسی در اختیار مکتب تشیّع و دین قرار گرفته، در مرحلۀ بعد حاکمیت، دولت و نظامات اجتماعی باید درست شود و بعد از آن جامعه و سبک زندگی مردم باید دینی شود تا ما برسیم به آن نقطۀ نهایی که ساخت یک جامعۀ آرمانی اسلامی است.
این مسیری است که ما باید برویم، طبعاً در تمام این مسیر، ما آن اسلامیت را باید رعایت کنیم؛ اگر قرار است که این اسلام، چتر گستردۀ خودش از احکام الهی تا هدایتهای آسمانی را بر روی تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی ما انسانها بیندازد، طبعاً حوزویها باید نگاه اسلامی را در هر کدام از این مراحل، عرضه کنند.
اکنون ما در مرحلهای هستیم که باید حاکمیت، اسلامی شود؛ یعنی اقتصاد اسلامی، آموزشوپرورش اسلامی، نظام مدیریتی اسلامی، نظام حقوقی جزایی اسلامی، نظام ارتباطی و رسانهای اسلامی، این خرده نظامات ذیل آن حاکمیت باید اسلامی شود. طبعاً در این موقعیت علاوه بر این که باید آن انسجام اُمتی حفظ شود و همۀ مردم در میدان حضور داشته باشند، وظیفۀ عالمان دین این است که این اسلامیت را تأمین کنند.
