به گزارش رحا مدیا، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران میزگرد علمی «حکمت عملی از نظرگاه ابن سینا» را روز یکشنبه ۱۶ شهریورماه در شعبه قم برگزار کرد. این نشست با حضور پرشور فضلای حوزوی و دانشگاهی برگزار شد و حجت‌الاسلام احسان کرمانشاهانی و حجت‌الاسلام زهیر انصاریان به ارائه مباحث خود پرداختند.
دبیر علمی میزگرد، حجت‌الاسلام خیاط‌زاده، در مقدمه نشست با تأکید بر اهمیت حکمت عملی در فلسفه اسلامی، آن را زمینه‌ای برای فهم عمیق‌تر متون اخلاقی، فقهی و سیاست‌گذاری دینی دانست و خاطرنشان کرد که بازخوانی این علم، امکان ایجاد چارچوبی عقلانی و منسجم برای پاسخ به مسائل پیچیده زندگی اجتماعی و فردی را فراهم می‌آورد.
حجت‌الاسلام کرمانشاهانی در ارائه خود، حکمت عملی را از منظر ابن سینا علمی غایت‌مند معرفی کرد که سعادت انسان، اعم از دنیوی و اخروی، هدف نهایی آن است. او با اشاره به آثار فارابی و ابن سینا توضیح داد که محور فلسفه اسلامی از آغاز توحید بوده و تمامی مسائل فلسفی در امتداد این محور تحلیل می‌شوند. از دیدگاه او، حکمت عملی در آثار ابن سینا عمدتاً به شریعت واگذار شده است و عقل نظری صرفاً به بیان اجمالی این حکمت پرداخته است. کرمانشاهانی افزود که شریعت در این چارچوب، نه جایگزین حکمت عملی، بلکه مکمل آن است و با روشن کردن کلیات و تعیین جزئیات عملی، مسیر تحقق سعادت را هموار می‌سازد.
وی همچنین به تمایز مهم میان «حکمت عملی» و «عقل عملی» اشاره کرد و توضیح داد که عقل عملی ناظر به اعمال جزئی انسان است، در حالی که حکمت عملی مجموعه‌ای از قواعد کلی و برهان‌پذیر ارائه می‌دهد. این قواعد، به ویژه در حوزه‌های اخلاق، سیاست و خانواده، برای فهم متون دینی و ایجاد نظام‌های فقهی و حکمی کارآمد، حیاتی هستند.
حجت‌الاسلام انصاریان نیز بر اهمیت استقلال حکمت عملی و ضرورت توسعه نظام عقلانی آن تأکید کرد. وی تصریح نمود که ابن سینا هرگز حکمت عملی را نفی نکرده و نقش شریعت در آثار او، مکمل و تسهیل‌کننده فهم قواعد کلی این علم است. همچنین او یادآور شد که بازخوانی دقیق متون فلسفی پیشین، از جمله آثار فارابی، ابن سینا و علامه طباطبایی، نشان می‌دهد که حکمت عملی همواره در امتداد فقه، اخلاق و سیاست اسلامی حضور داشته و کاربرد آن برای حل مسائل نوین اجتماعی و اخلاقی ضروری است.
نشست با گفت‌وگو میان اساتید، پاسخ به پرسش‌های حضار و بررسی نمونه‌های تاریخی و فلسفی ادامه یافت و بر اهمیت بازخوانی میراث حکمی اسلامی به منظور تولید دانش‌های نوین، طراحی نظام‌های فقهی و ارتقای فهم متون دینی تأکید شد. این رویداد نشان داد که حکمت عملی نه تنها علمی نظری برای شناخت انسان و سعادت او است، بلکه ابزار عملی و فلسفی مؤثری برای تفقه و تصمیم‌گیری در حوزه‌های مختلف زندگی اجتماعی و اخلاقی به شمار می‌آید.
