رهبر معظم انقلاب بارها بر اهمیت تبلیغ دینی بهعنوان نخستین و اصلیترین وظیفه حوزههای علمیه تأکید کردهاند. ایشان معتقدند که حوزهها صرفاً محیطی برای تحصیل علوم نظری و فقهی نیستند، بلکه مأمن تربیت و تجهیز عالمان دین برای هدایت جامعهاند؛ و این هدایت، جز از طریق تبلیغ مؤثر و صحیح، تحقق نمییابد. این نگرش، هم با آموزههای قرآن کریم و هم با سنت نبوی و اهلبیت(ع) کاملاً منطبق است و مبنای استدلالی روشنی برای فعالیت حوزهها ارائه میدهد.
در قرآن کریم، وظیفه تبلیغ و ابلاغ دین، از وظایف اصلی پیامبران معرفی شده است. خداوند در سوره آلعمران میفرماید: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» (آلعمران، ۱۹۶). این آیه، نه تنها ضرورت دعوت به حق و هدایت مردم را بیان میکند، بلکه روش تبلیغ را با حکمت، موعظه و جدال به شیوه نیکویانه مشخص میسازد. روشن است که حوزههای علمیه، با تربیت روحانیانی مسلط بر علم، اخلاق و کلام، ظرفیت انجام این وظیفه الهی را فراهم میکنند.
از منظر روایی، پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «مَن سَلَكَ طَرِيقاً يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللَّهُ لَهُ بِهِ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ». همچنین امام صادق(ع) تصریح کردند: «العالمُ المعلِّمُ خیرٌ مِن العابد؛ لأن العلم يُبقى و ينفع الناس». این احادیث نشان میدهد که ارزش حقیقی علم، وقتی آشکار میشود که به نشر و تعلیم و تبلیغ منجر گردد و انسانها را به سوی خیر و تقوا هدایت کند. بنابراین، هرگونه تحصیل علمی که بدون تبلیغ عملی باقی بماند، ناقص و ناکارآمد خواهد بود.
رهبر انقلاب در تحلیل وظایف حوزه، این آموزهها را با نگاه استراتژیک و روزآمد تلفیق میکنند.
ایشان تأکید میورزند که حوزه باید علم و عمل را با هم ادغام کند و وظیفه اصلی خود را در تربیت مبلغان دین قرار دهد. به تعبیر معظمله، بدون تبلیغ مؤثر، حوزهها به مراکز صرفاً علمی و صرفاً نظری تبدیل میشوند و ظرفیت تاثیرگذاری واقعی خود در جامعه را از دست میدهند. این نگاه، همسو با جمله شهید مدرس است که سیاست و عمل باید در خدمت رسالت دینی قرار گیرد؛ با این تفاوت که رهبر انقلاب محور را بر تبلیغ و هدایت قرار میدهد.
تحلیل استدلالی این رویکرد نشان میدهد که تبلیغ نه یک فعالیت فرعی، بلکه عنصر حیاتی و زیربنایی حوزه است. هر طلبهای که به تحصیل علوم فقهی، اصولی یا کلامی میپردازد، اگر از آموزش و نشر آن غافل شود، ارزش علمی خود را به مرحله کاربردی نمیرساند. تبلیغ، وسیلهای برای انتقال دانش، اخلاق و تربیت معنوی به جامعه است و تضمین میکند که حوزه نه تنها در چارچوب دیوارهای آموزشی باقی نماند، بلکه نقشی فعال و مؤثر در اصلاح و هدایت جامعه داشته باشد.
همچنین، رهبر انقلاب بر ترکیب تبلیغ با اخلاق و تهذیب نفس تأکید دارند. تبلیغ بدون پایبندی به تقوا و اخلاق، اثرگذاری واقعی ندارد و میتواند جایگاه حوزه را نزد مردم آسیبپذیر کند. این نکته در سیره رسول خدا(ص) نیز بازتاب یافته است؛ آن حضرت فرمودند: «إِنَّمَا بُعِثْتُ لأُتَمِّمَ مَكارِمَ الأخلاقِ»، یعنی هدایت و تبلیغ دینی همواره با اخلاق و عمل صالح همراه است.
در جمعبندی، میتوان گفت که تأکید رهبر انقلاب بر تبلیغ بهعنوان وظیفه نخست حوزه، سه پیام روشن دارد: اول، علم در حوزه باید با هدف هدایت جامعه و اصلاح افراد ترکیب شود؛ دوم، تبلیغ علمی و اخلاقی، اساس مشروعیت و اثرگذاری حوزه است؛ سوم، حوزه بدون مبلغان متعهد و تربیتشده، نمیتواند رسالت خود را به نحو کامل ایفا کند. این آموزه، با ارکان قرآن، سنت نبوی و اهلبیت(ع) همخوانی دارد و نقشه راهی عملی و استدلالی برای طلبهها و حوزههای علمیه امروز فراهم میکند تا علم و عمل در کنار یکدیگر، جامعه را به سوی عدالت و تقوا هدایت نمایند.
