نسل زد؛ دیندار یا دین‌گریز؟

رحا مدیا | معصومه پازکی، پژوهشگر

شکی نیست که با نسلی به نام نسل زد(Z) رو به رو هستیم. نسل بومی دیجیتال که از بدو تولد در فضای مجازی، رایانه یا دنیای الکترونیکی با تمام اقسامش زندگی کرده‌است و اغراق نیست اگر گفته شود زیست مجازی بیشتری از زیست حقیقی دارد. «نسل زد» در فضای مجازی تنفس می کنند، بازی می‌کنند، می‌جنگند، لذت می‌برند و می‌رنجند و به‌معنای واقعی در فضای مجازی زندگی می‌کند.

زیست دائمی مجازی و دوری‌گزینی از واقعیات اطراف، نسل زد را کم عاطفه، خشن، تکانشی، به‌هم ریخته، اکثراً عصبی و بی‌نظم و از طرفی کنجکاو، رقابت‌جو، خلاق، جسور، همه‌چیز دان، صاحب نظر و رک ساخته است و همین ویژگی‌ها سبب می‌شود او خود را مستقل و بی‌نیاز به اطرافیان بداند و شاید نیازش به‌دنیای واقعی یا اطراف به‌اندازه برطرف کردن همان نیازش باشد.

نسل بومی دیجیتال یا نسل خودساخته دیجیتالی، سخت امر واقعی را می پذیرد او آنچه را می‌پذیرد که بتواند درک کند و در قالب فکری او بگنجد در غیر این‌صورت دلیلی برای پذیرش ندارد و دین و آموزه‌های دینی هم که عین حق و حقیقت و واقعیت هستند از قاعده پذیرش گنجایش فکری «نسل زد» بیرون نیست.

نیاز او به دین به‌میزان تاثیری است که دین در زندگی درهم تنیده او با فضای مجازی می‌گذارد، اگر احساس کند دین در معنابخشی و جهت‌دهی به زندگی او تأثیر مثبتی ندارد؛ به‌تدریج آن را کنار می‌گذارد و چه‌بسا آن را امری زاید و دست و پاگیر انگاشته و نسبت به آن گریزش می‌یابد.

نسل زد به‌جهت توانمندی‌های ذهنی خود، دینِ صرفاً تقلیدی را نمی‌پذیرد. او باورهای دینی را که از دوران کودکی به‌صورت تقلیدی به او القا شده، کنار می‌زند و می‌خواهد دینی را قبول کند که متناسب با سطح تفکر او باشد. اما حقیقتاً در بسیاری از اوقات، آنچه را که به‌عنوان دین به او عرضه می‌کنند، برایش قانع‌کننده نیست.

قهرمان شخصی فضای دیجیتال و زیستگاه مجازی، می‌خواهد همه آموزه‌های دینی را با عقل خود بسنجد و چنانچه آن را درنیابد، کنار می زند.

اینکه نسل زد، دین‌گریز است یا دیندار؟! به‌نظر نگارنده در خصوص این نسل شاخص مشخصی وجود ندارد، نسل دیجیتالی که تمام حقیقت‌شان مجازی است، دین را امر قدسی و فرستاده شده از جانب خدا بر قلب پیامبر و نزول وحی و شریعت و … نمی‌‌پندارد او به‌تبع گرایش نوجوانی و جوانی به‌ دنبال فلسفه زندگی است و به دین هم در کنار سایر معرفت‌ها می‌پردازد و اگر عالمانه و محققانه و برآمده از درک درست نباشد حتی اگر بخش‌های از دین را بپذیرد باز هم نمی‌توان او را دیندار پنداشت.

راه نجات نسل زد، برچیدن فضای تاریک و توهمی مجازی و آشتی با فضای حقیقی است و گاهی لازم است نوجوانی از نسل زد را راهبری کرد، دست در دست او گذاشت و توجهش را به‌فضای حقیقی معطوف کنیم. آشتی او با واقعیات و حقایق به شناخت درست او از دین کمک می‌کند.