اشاره: در پیامی که اخیراً توسط رهبر معظم انقلاب به صدا و سیما ارسال شده نکات مهمی مطرح شده که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر رسانه ملی و جامعه داشته‌باشد؛ رهبر انقلاب در این پیام به نقش بی‌بدیل رسانه و تبلیغ در پیکارهای کنونی جهان که بیش از همیشه است، تأکید داشتند و تصریح کردند: امروز پیروزی یک طرف را توانایی او در گرفتن و رساندنِ پیام و روایت او از واقعیت، رقم می‌زند؛ بسیار پیش و بیش از آنکه ابزارهای نظامی وارد میدان شوند و در آن اثر بگذارند. ما در این عرصه‌ی مهم باید دقت و تلاش و ابتکار خود را مضاعف کنیم. این پیام من به این همایش است.
دکتر کمال اکبری، رئیس دانشکده دین و رسانه در گفت‌وگویی به این موضوع پرداخت؛ که مشروح آن در ادامه می‌آید:
* رهبر معظم انقلاب در آخرین پیام خود به ریاست رسانه ملی از سه ویژگی مهم رسانه‌ای که گرفتن، رساندن و روایت پیام است سخن گفتند نظر شما در مورد این ویژگی‌ها چیست؟
رهبر معظم انقلاب در پیامی که به نشست افق تحول مدیران صدا و سیما ارائه کردند با اینکه پیام کوتاه بود چند نکته اساسی و مهم مطرح کردند؛ اولاً رهبر معظم انقلاب با کلمه پیکار شروع کردند؛ یعنی ما وارد یک جنگ رسانه‌ای به‌معنای واقعی کلمه هستیم و این در سطح بین المللی وجود دارد و نکته بعدی اینکه چگونه دشمنان واقعیات را ناواقع جلوه می‌دهند و تغییراتی در روند اخبار و تحولات ارائه می‌کنند، این نکته مهمی بود و رهبر معظم انقلاب در این جنگ رسانه‌ای به مدیران سازمان صداوسیما می‌فرمایند که کار کنند.
توصیه اصلی رهبر معظم انقلاب سه عنوان داشت که این کار را باید مدیران انجام دهند، تلاش، ابتکار و پشتکار مضاعف اتفاق باید بیفتد؛ در این حوزه‌ها نه اینکه تلاش، ابتکار و پشتکار وجود ندارد بلکه بحث بر سر این است که باید مضاعف شود و رهبر معظم انقلاب معتقدند که مدیران همه این حوزه‌ها را به‌صورت مضاعف باید انجام دهند.
* تحلیل شما از آسیب شناسی رسانه ملی در زمینه روایت سازی و تأثیرگذاری چیست؟
مهمترین حوزه آسیبی که می‌تواند صداوسیما را مشغول کند در آنجایی است که نقطه قوت وجود دارد، نقطه قوت صداوسیما مبانی، ظرفیت و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است و اگر نادیده و یا نسبت به آن کمتر تلاش شود، وارد دوره آسیب خواهیم شد و این حوزه جایی است که می‌تواند به روند خبری آسیب رساند.
نکته اصلی در این حوزه این است که باید براساس آن نگاهی که داریم سلامت، عینیت و اطلاع رسانی به‌موقع و دقیق و سرعت و روایت اول داشته‌باشیم، روایت اول حتماً به‌سرعت بستگی ندارد؛ یعنی روایتی واقعی و غالب بگویید و روایت اصلی باشد؛ به این روایت، روایت اول می‌گویند؛ احتمال دارد کسانی زودتر از شما خبر را گفته باشند، اما آیا روایت اول محسوب‌می‌شود؟ روایت اول باید از استانداردهای لازم برخوردار باشد.
قطعاً رسانه‌ای مانند سازمان صداوسیما با پشتوانه خاص و ویژگی‌هایی که دارد نمی‌تواند شتاب زده و عجولانه اخبار را مخابره کند و قطعاً باید از صحت و سقم خبر خبردار شود و براساس این نگاه باید خبر را ارائه کند، به همین دلیل خیلی از مواقع می‌گویند صداوسیما از سایت‌ها عقب افتاده‌است، این به‌دلیل نگاه عمق‌ی ای است که صداوسیما دارد، خیلی از مواقع صداوسیما خبرهای دقیق و سریع ارائه می‌کند و آن زمان که از لحاظ زمانی عقب‌تر است، برای وثاقت خبر است که مورد انتظار است.
* چه خلأ‌هایی در رسانه ملی بیشتر دیده‌می‌شود و باید مورد توجه قرار گیرد؟ و در چه عرصه‌هایی رسانه ملی کارنامه قابل قبولی از خود به‌جای گذاشته‌است؟
صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در دوره جنگ رسانه‌ای نابرابر امپریالیسم رسانه‌ای و خبری علیه جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و این سنگر اصلی، جریان رسانه‌ای و خبری است؛ احتمال دارد در مقابله با این جریان با اشکالاتی مواجه باشد اما در دوره جنگ نابرابری که غول‌های رسانه‌ای دنیا ایجاد کرده‌اند در حد خود موفق بوده است و توانسته خیلی از مواقع افشاگری کند و اخبار جهانیان را منتقل کند و در داخل، افکار عمومی را اقناع و روشنگری کند.
صداوسیما به‌دلیل اینکه مخالفان و معارضانی دارد که جنگ روانی و خبری به راه می‌اندازند با اشکالاتی مواجه می‌شود البته قطعاً راضی به وضعیت موجود نیستیم و به همین دلیل در افق تحول سازمان صداوسیما باید بتوان با تحولی که ایجاد می‌شود در همه عرصه‌ها به‌ویژه در عرصه اطلاع رسانی خبری و مبارزه با جنگ روانی دشمن موفق عمل کند.
* آیا رسانه ملی در انعکاس اخبار برون مرزی وضعیت خوبی داشته یا در این جنگ رسانه‌ای ضعیف ظاهر شده‌است؟ طبق آمار جهانی با وجود شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های اینترنتی هنوز هم تلویزیون به‌عنوان یک رسانه پر مخاطب دیده‌می‌شود، آیا رسانه ملی از شبکه‌های اجتماعی و شبکه نمایش خانگی عقب نیفتاده است؟
با اینکه شبکه‌های مجازی به‌عنوان رسانه بزرگ در سطح بین المللی و جهان اقدام می‌کنند، ظرفیت رادیو و تلویزیون همچنان جایگاه خود را دارد و در سطح بین المللی کارکردهای خود را دارد؛ هرچند که رقیب بزرگی تحت عنوان فضای مجازی وجود دارد اما صداوسیما تلاش کرده است که از طریق این فضای مجازی عمده اخبار و اطلاعات خود را سریع و دقیق ارائه کند و در عین حال از برنامه‌های تلویزیونی استفاده کند.
طبق اطلاعات و آماری که مرکز افکارسنجی صدا و سیما انجام داده هنوز جمع قابل توجهی از جامعه کشور به رسانه صداوسیما رجوع می‌کنند و صدا و سیما وثاقت خبری و جایگاه جدی برای مردم دارد.
* چه راهکارهایی می‌توان برای توفیق بیشتر رسانه ملی ارائه داد؟
علاوه بر نیاز به تحول در تجهیزات، تحولات و امکانات که مورد نیاز است و باید به‌روز شود، مهمترین نکته تربیت و آموزش نیروی انسانی ماهر و دارای بینش درست و دقیق براساس مبنای و ارزش‌های انقلاب اسلامی است که بتوانند جواب کارهایی که دشمنان انجام می‌دهند را در این دوره بدهد، همچنین توجه ویژه به جنگ روانی رسانه‌های بین المللی است که این افراد باید کارکرد لازم را در مقابله با این جنگ روانی ببینند، برای این کار نیاز به آموزش‌های جدید و به‌روز و توجه به نقطه قوت باید لحاظ شود.
نگاه به ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی اعم از مباحث معنوی، بصیرتی است که نظام جمهوری اسلامی را از دیگر نظام‌ها متفاوت کرده، این را به‌عنوان نقطه قوت بدانیم و در جامعه باید به‌دنبال افزایش آن باشیم، قطعاً اگر این اتفاق بیفتد می‌تواند رسانه ملی به پیش برود.
بحث مخاطب شناسی و توجه به تحولات مخاطب و جذب و اقناع مخاطب خیلی مهم است؛ شاید مخاطب این نسل با نسل‌های قبلی متفاوت باشد، ما باید بتوانیم همه مخاطبان خود را از پیر و جوان در یک سپهر رسانه‌ای براساس نیازمندی‌ها و توجه‌ای که به رسانه دارند جذب و براساس اصول ارزش‌ها اقناع کنیم.
اگر رسانه‌های زیادی راه اندازی شوند ولی در راستای منافع جمهوری اسلامی نباشد اهمیت ندارند و با پیش فرض افق تحول آینده، سازمان صداوسیما باید بتواند به جایگاه بالایی دست پیدا کند.
نویسنده: مهدی الهی
